Βορέας, ο Θεός των ερωτευμένων
Η εορτή των ερωτευμένων
στην αρχαιότητα και στην Δράμα
Γράφει ο Τηλέμαχος Τσελεπίδης
Ο δικός μας ο Θρηϊκιος αρχαίος θεός του έρωτα, σύμφωνα με τα υπάρχοντα μυθολογικά στοιχεία, είναι ο Θεός του ανέμου και γιος της Αυγής.
Ποιος όμως ήταν ο θεός Βορέας;
Τον θεό Βορέα μνημονεύουν ο Όμηρος, ο Πίνδαρος κι ο Απολλώνιος ο Ρόδιος. Αναφέρεται από τον Αθηναίο συγγραφέα Απολλόδωρο, τον περιηγητή Παυσανία, τον Φερεκύδη, τον Ηρόδωρο, το Βακχυλίδη, τον Ευφορίωνα, τον Καλλίμαχο, τον Διονύσιο, τον Ακουσίλαο και από μια πλειάδα άλλων συγγραφέων και ποιητών της αρχαιότητας.
Μας πληροφορούν, ότι, ο Βορέας ζούσε ευτυχισμένος με την όμορφη οικογένειά του πάνω στην οροσειρά του Όρβηλου και λούζονταν στα νερά του ποταμού Νέστου.
Κάποιοι συγγραφείς κατονομάζουν ακόμη και την ιδιαίτερη βουνοσειρά, το Παγγαίο (Φαλακρό) όρος, στην κορυφή του οποίου είχε το βασίλειό του ο φτερωτός γιος του Αστραίου και της νύμφης Ηούς, ο ακραής θεός, όπως τον χαρακτηρίζει ο Όμηρος. Δηλαδή θεός του μέτρου. Ούτε καταστροφικός, ούτε μαλθακός και υποτονικός.
Ωραίος, ρωμαλέος, παιχνιδιάρης, ερωτικός και πολύ δυνατός, ο θεός των βορείων ανέμων. Στους ώμους και τις φτέρνες του έφερε φτερούγες. Για να ταξιδεύει ταχύτατα και να παίρνει γρήγορα κι αποτελεσματικά εκείνο που ήθελε κι επιθυμούσε και όταν εκτελούσε διαταγές των Θεών του Ολύμπου. Ο «Μέγας Άνεμος», δέσποζε μεταξύ των αδελφών του ανέμων.
Το «άντρο» του, η κατοικία του που λέμε σήμερα, ήταν σε ένα ορεινό σπήλαιο πάνω στα βουνά της Θρακικής Ροδόπης, πιθανόν σε μια υψηλή κορφή του Παγγαίου όρους, κάπου στη Χιονότρυπα του Φαλακρού, όπου και το απύθμενο κι ανερεύνητο παγωμένο σπήλαιο-πηγάδι. Από εκεί κατέβαινε στον κάμπο και πετώντας σαν σίφουνας επισκέπτονταν τους ανθρώπους και τα ζώα. Άλλοτε και για να ταλαιπωρήσει τους ανθρώπους, όπως το βασιλέα Φινέα και άλλοτε για να τους ευεργετήσει, όπως τους νησιώτες και τους Αθηναίους, που τον ευγνωμονούσαν.
Ο Βορέας όμως είχε και μεγάλο πάθος με τα πανέμορφα άσπρα και τα ταχύτατα άλογα των Ηδωνών Θρακών. Τα άλογα τα οποία έβοσκαν ελεύθερα σε όλο τον κάμπο και τα πλούσια βοσκοτόπια των βουνών μας. Κυρίως ζούσαν πάνω στα υψίπεδα σε άγρια κατάσταση στις πλαγιές του Παγγαίου όρους. Ως θεός της γονιμότητας ανέδειξε μέσα από ερωτική έλξη δώδεκα εκλεκτής ράτσας πουλάρια στα ιπποφορβεία των Ηδωνών Θρακών όπου εκγυμνάζονταν οι ιππείς. Ήταν τόσο όμορφα και τόσο ταχύτατα τα άλογα, λέει ο μύθος, που όταν κάλπαζαν στον κάμπο της Δράμας, γράφουν, θαρρείς πως πετούσαν πάνω από τα στάχια. Οι ζωγράφοι όταν ήθελαν να απεικονίσουν τη δύναμη και την ταχύτητα με την οποία έτρεχε ο Βορέας, ζωγράφιζαν πάντοτε άλογα σε τρελό καλπασμό.
Αλλά τον Βορέα, οι παραπάνω συγγραφείς, στα γραπτά τους κείμενα, τον παρουσιάζουν και πολύ θερμό και ευαίσθητο. Τον παρουσιάζουν ερωτικό και προστάτη των ερωτευμένων ζευγαριών. Άλλωστε, ο φτερωτός θεός και «συμπατριώτης» μας, έγινε και γαμπρός των Αθηναίων. Αλλά με το σπαθί του γαμπρός, που λέμε. Αφού, έκλεψε, τελικά την εκλεκτή της καρδιάς του. Ο βασιλιάς πατέρας της κοπελιάς αρνήθηκε να του την δώσει γυναίκα του.
Γράφουν τα αρχαία κείμενα. Μετά από σφοδρό έρωτα, κατέβηκε στην Αθήνα κι έκλεψε την πανέμορφη μικρή κόρη του πρώτου Αθηναίου βασιλιά, του Ερεχθέα, την γλυκύτατη Ωρείθυια. Την είχε πρωτοσυναντήσει στις όχθες του Ιλισού να μαζεύει λουλούδια μαζί με τη νεανική παρέα της. Ο Βορέας είχε κατέβει, τότε, στην Αττική, συντροφιά με το βασιλέα των Θρακών Εύμολπο. Είχαν πάει να υπερασπιστούν τους Ελευσίνιους θράκες ιερείς, οι οποίοι κινδύνευαν από την επικείμενη εισβολή των Αθηναϊκών στρατευμάτων στην Ελευσίνα. Οι Αθηναίοι, πράγματι, έστειλαν τελικά στρατό να καταλάβουν την Ελευσίνα και το μαντείο.
Η ομορφιά του κοριτσιού σαγήνευσε την ευαίσθητη καρδιά του ρομαντικού Βορέα. Το μεθύσι του έρωτα τον χτύπησε κατά κούτελα. Κυριολεκτικά μαγεύτηκε, κεραυνοβολήθηκε από την εξωτική καλλονή. Και πήγε κατευθείαν στα ανάκτορα και τη ζήτησε από το βασιλιά πατέρα της. Αλλά εκείνος αρνήθηκε να τον κάνει γαμπρό, με την δικαιολογία, ότι η κόρη του ήταν πολύ μικρή ακόμα. Έτσι ο ξετρελαμένος Βορέας περίμενε την κατάλληλη ευκαιρία να την κλέψει.
Βρισκόμαστε στη γιορτή των Θεσμοφορίων. Η Αθήνα γιορτάζει πάνδημα και η μικρή συμμετέχει, όπως όλες, άλλωστε, οι κοπέλες των Αθηνών, στην πομπή προς τιμή της Θεάς Αθηνάς. Όλες οι νέες φέρουν στο κεφάλι κάνιστρο με λουλούδια. Ο Βορέας γυροφέρνει την πιτσιρίκα καθώς η πομπή φτάνει κάπου εκεί στις πλαγιές του βουνού όπου ο ναός της Πολιάδας Αθηνάς. Και ξαφνικά κατεβαίνει με ορμή και μέσα σε σύννεφο καπνού την τυλίγει στις κίτρινες φτερούγες του και σαν ανεμοστρόβιλος την σηκώνει ψηλά και χάνεται στον ορίζοντα. Έφερε το πολύτιμο φορτίο του στην κορυφή του Παγγαίου (Φαλακρού) όρους και την εγκατέστησε, πιθανόν, στην κορυφή της Χιονότρυπας ύψους 2.111 μ. Ήταν η βασίλισσα της καρδιάς του. Και επιτέλους, βρισκόταν πάνω στο ορεινό βασίλειό του. Το γεγονός, όπως εξελίχτηκε, δεν στάθηκε εμπόδιο να λατρεύουν οι Αθηναίοι τον θεό Βορέα που πολλές φορές τους ευεργέτησε. Άλλωστε, εκμεταλλεύτηκαν και την συγγένεια, για να διεκδικούν μερίδιο από τα χρυσά του Παγγαίου όρους.
Το ωραίο ζευγάρι, εδώ θα αναστήσει και την πολυμελή ευτυχισμένη οικογένειά του. Με την Ωρείθυια θα αποκτήσει τέσσερα παιδιά, Το Ζήτη και τον Κάλαη, την Κλεοπάτρα και τη Χιόνη. Οι νέοι θα γίνουν πρωταγωνιστές στην Αργοναυτική εκστρατεία με ηγέτη τον Ιάσωνα και οι κόρες του θα παντρευτούν διάσημους άνδρες, βασιλείς, της εποχής τους.
Όμως, παιδιά του Βορέα θεωρούνται και τρία ακόμη αγόρια, τα οποία απέκτησε με εξωσυζυγικές σχέσεις, όπως άλλωστε όλοι οι αρχαίοι Θεοί. Είναι ο Βούτης, είναι ο Λυκούργος και είναι ο Αίμος. Που είναι, κι αυτοί, διάσημοι μυθικοί και ιστορικοί ήρωες της αρχαιότητας.
Το «Θρακικό θεό Βορέα», όπως γράφει ο ποιητής Ησίοδος, τον τιμούν οι Θράκες με γιορτές και οι Αθηναίοι, κάθε χρόνο, με τους «Βορεασμούς», για να αποτίσουν φόρο τιμής και ευγνωμοσύνης προς το θεό του Ανέμου ο οποίος με την έγκαιρη παρέμβασή του κατάστρεψε την αρμάδα του Δαρείου όταν το 492 π.Χ. παρέσυρε τον Περσικό στόλο στα βράχια της Σηπιάδας ακτής ,στη Χερσόνησο της Μαγνησίας, απέναντι από τη Σκιάθο. Εξ άλλου και στους Δελφούς, το 480 π.Χ., στήθηκε βωμός προς τιμή του θεού Βορέα.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Πίνδαρος ο Θηβαίος: (522-448π.Χ.) μεγάλος λυρικός ποιητής τόμοι 2 εκδόσεις Γεωργιάδη μετάφραση Β. Τάσος
- Παυσανίας εκ Μαγνησίας: (2ος αιώνας μ.Χ.) Ελλάδος Περιήγησις-Ηλιακά α’ εκδόσεις Γεωργιάδη μετάφραση Αθανάσιου Γεωργιάδη
- Απολλώνιος ο Ρόδιος: (295-215 π.Χ.) φιλόσοφος και ποιητής. Έγραψε τα «Αργοναυτικά».
- Απολλόδωρος ο Αθηναίος: (180-109 π.Χ.) «Βιβλιοθήκη» τόμος α’ εκδόσεις Γεωργιάδη μετάφραση Ι.Μ. Χατζηφώτη
- Όμηρος: Οδύσσεια έκδοση «Εστίας» Αθήνα 1946 μετάφραση Αργύρη Εφταλιώτη
- Άλλοι συγγραφείς που αναφέρονται ( Ηρόδωρος, Φερεκύδης ο Σύριος, Δημάρατος, Διονύσιος ο Αλεξανδρινός, Βακχυλίδης ο Κείος, Καλλίμαχος, Ασκληπιάδης, Ησίοδος, Κέκροπος, Ακουσίλαος, κλπ.
- Απολλοδώρου «Βιβλιοθήκη» τόμος β’ εκδόσεις Γεωργιάδη μετάφραση Ι.Μ. Χατζηφώτη.
- Ησυχίου του Αλεξανδρέως «Λεξικό» εκδόσεις Γεωργιάδη τόμοι 4
- Ιάκωβος Χ. Δραγάτσης «Βορέας» Εγκυκλοπαίδεια Ελευθερουδάκη τόμος γ’
- Όμηρος : «Ιλιάδα» εκδόσεις Ι .Κολάρου & Σία Α.Ε. μετάφραση Αλέξανδρου Πάλλη Αθήνα 1950
- Ησίοδος «Θεογονία» εκδόσεις. Ι. Ν. Ζαχαροπούλου μετάφραση. Παναγή Λεκατσά Αθήνα 1955
- Ησίοδος «Έργα και Ημέραι» έκδοση Ι. Ν. Ζαχαροπούλου μετάφραση Παναγή Λεκατσά Αθήνα 1955
- Βερόνικα Άϊονς «Παγκόσμια Μυθολογία» εκδόσεις Ακμή μετάφραση Παύλου Μάτεση
- Αικατερίνη Τσοτάκου-Καρβέλη «Εικονογραφημένο λεξικό της Ελληνικής μυθολογίας για παιδιά» εκδόσεις Γνώση 1992
- Ρόμπερτ Γκρέϊς «Οι Ελληνικοί μύθοι» εκδόσεις Πλειάς-Ρούγκας μετάφραση Λ. Ξενάκος Αθήνα 1979
- Διόδωρος Σικελιώτης(90-20 π.Χ.) «Ιστορική βιβλιοθήκη» εκδόσεις Γεωργιάδη μετάφραση Αποστόλου Παπανδρέου τόμοι 12
- Ιωάννης Ρισπέν «Ελληνική μυθολογία» εκδόσεις Περγαμηναί Αθήναι 1954 τόμος β’
- Ιωάννης Ρισπέν «Ελληνική μυθολογία» εκδόσεις Περγαμηναί Αθήναι 1954 τόμος α’
