Εσπερίδα για τα 11 Οχυρά της Γραμμής
Μεταξά σήμερα στο Κ. Νευροκόπι
Αύριο Κυριακή οι εκδηλώσεις για την ιστορική Μάχη του Οχυρού Λίσσε
ΜΙΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΑ εσπερίδα για τα Οχυρά της Γραμμής Μεταξά, διοργανώνει σήμερα Σάββατο 5 Απριλίου ο Δήμος Κ. Νευροκοπίου. Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί στις 19.30 στο αμφιθέατρο του Δήμου.
Στην περιοχή του Δήμου Κ. Νευροκοπίου, υπάρχουν 11 από τα 21 Οχυρά της περίφημης Γραμμής Μεταξά, και όλα βρίσκονται ανάμεσα στα ειδυλλιακά δάση, συνθέτοντας ένα μοναδικό παγκοσμίως τοπίου φύσης και ιστορίας.
Όπως αναφέρει ο Δήμος Κ. Νευροκοπίου σε σχετική ανακοίνωση, «παρά το γεγονός όμως ότι, τα Οχυρά αποτελούν το μεγαλύτερο αμυντικό έργο στην ιστορία της Ελλάδας, τόσο η εξέλιξη της κατασκευής τους όσο και τα πολεμικά γεγονότα που διαδραματίστηκαν σε αυτά, παρέμειναν στο περιθώριο της ελληνικής ιστορίας για αδιευκρίνιστους ακόμη λόγους».
Όπως σημειώνεται, «συγκεκριμένα, ελάχιστοι ιστορικοί, ακαδημαϊκοί και ερευνητές έχουν διερευνήσει το συγκείμενο κατασκευής και αξιοποίησής τους κι έχουν αποφανθεί με βεβαιότητα για τον ρόλο και την ιστορική σημασία τους».
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι, εφάμιλλα ιστορικά μνημεία όπως του Fort Amherst, του Vurden, του Gettysburg, κ.λπ. έχουν γίνει γνωστά σε όλο τον κόσμο, ενώ σε όλη την Ευρώπη δημιουργούνται τεράστια πάρκα στρατιωτικής αρχαιολογίας (π.χ. στο
Δυτικό Μέτωπο ή στη Χερσόνησο της Καλλίπολης).
Η εσπερίδα
Στην εσπερίδα η οποία θα διεξαχθεί σήμερα Σάββατο στο αμφιθέατρο του Δήμου Κ. Νευροκοπίου, συμμετέχουν οι ομιλητές:
Βλάσης Βλασίδης, Καθηγητής Βαλκανικής Ιστορίας ΠΑΜΑΚ, «Σκοτεινές Πλευρές – Σκοτεινός Τουρισμός».
Κωνσταντίνος Λαγός, Λέκτορας Ιστορίας στη Σχολή Ικάρων, «Ηττημένοι Νικητές. Ο νικηφόρος αγώνας των ουρών στο Κ. Νευροκόπι ως κορυφαίο παράδειγμα της ελληνικής αντίσταση εναντίον των εισβολέων».
Παναγιώτης Σαββίδης, Δημοσιογράφος – ερευνητής, «Τα Οχυρά της Γραμμής Μεταξά προς το μέλλον. Η αξιοποίησή τους προς όφελος των τοπικών κοινωνιών».
Θεοδόσης Τάσσιος, Ακαδημαϊκός, συγγραφέας, Αρθρογράφος, Φιλόσοφος, «Διαδικτυακή παρέμβαση».
Γεώργιος Χαλκίδης, Τ/χος ε.α. – Ερευνητής, «Το στρατηγικό πλαίσιο της κατασκευής των Οχυρών».
Οι εκδηλώσεις αύριο Κυριακή
Οι φετινές εκδηλώσεις που διοργανώνει ο Δήμος Κ. Νευροκοπίου, έχουν τον κεντρικό τίτλο: «Τα Οχυρά του Νευροκοπίου δεν καταλήφθηκαν ποτέ» και το πρόγραμμα περιλαμβάνει:
Στις 08.00 έπαρση σημαίας στην κεντρική πλατεία Κ. Νευροκοπίου και στις 09.45 Αρχιερατική Θεία Λειτουργία τον Ι. Ν. Αγίας Τριάδος της Τ.Κ. Οχυρού.
Στις 10.50, πέρας προσέλευσης αντιπροσωπειών και επισήμων στο Λίσσε και στις 11.00 αρχίζει η τελετή επιμνημόσυνης δέησης.
Στις 12.00 παρουσίαση του βιβλίου «1941 – Γερμανική Εισβολή η Μάχη των Οχυρών», του Κωνσταντίνου Λαγού, Λέκτορα στη Σχολή Ικάρων και τέλος ενημερώσεις για το Οχυρό Λίσσε, το οποίο θα παραμείνει ανοικτό μέχρι και τη δύση του ηλίου.
Το Οχυρό Λίσσε, είναι ένα από τα 21 συνολικά αμυντικά συγκροτήματα κατά μήκος των ελληνοβουλγαρικών συνόρων που έφερε το όνομα «Γραμμή Μεταξά», με συνολικό ανάπτυγμα καταφυγίων 1.849 μέτρων και μήκος στοών 4.251 μέτρων κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Στο οχυρό Λίσσε, που χαρακτηρίστηκε ως η «ναυαρχίδα» της Γραμμής Μεταξά, ο Ελληνικός Στρατός πολέμησε εναντίον των Γερμανικών και Βουλγαρικών μεραρχιών στις 6 και 7 Απριλίου 1941 και παρά τις σφοδρές επιθέσεις των εισβολέων, τα οχυρά δεν καταλήφθηκαν και ούτε παραδόθηκαν μετά την συνθηκολόγηση της Ελλάδος.
Αυτό σημαίνει ότι, αποτελεί το μοναδικό Οχυρό, το οποίο δεν έπεσε από τις ναζιστικές δυνάμεις, αλλά παραδόθηκε μόνο όταν η Θεσσαλονίκη έπαψε να βρίσκεται στα χέρια των Ελλήνων. Το Οχυρό ονομάστηκε Λίσσε, από την παλιά ονομασία του παρακείμενου χωριού, το οποίο έλαβε τελικά την ονομασία Οχυρό, κάνοντας μια ανταλλαγή ονομάτων.
Η Γραμμή Μεταξά και το Οχυρό Λίσσε
Γραμμή Μεταξά ονομάζεται η σειρά οχυρωματικών έργων, υπόγειων και επίγειων, κατά μήκος των ελληνοβουλγαρικών συνόρων, που κατασκευάστηκαν με σκοπό την άμυνα της Ελλάδας σε περίπτωση εισβολής κατά τον επικείμενο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, στον οποίο και απετέλεσε τελικά τον κύριο προμαχώνα της. Η Γραμμή Μεταξά αποτελεί το μεγαλύτερο ελληνικό οχυρωματικό έργο στην νεότερη ιστορία.
Λόγω της στρατηγικής της σημασίας κατά την διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, λήφθηκε η απόφαση να οχυρωθεί η οριογραμμή Ρούπελ στις Σέρρες και Λίσσε στη Δράμα με τα ομώνυμα οχυρά.
Αργότερα θεωρήθηκε ότι τα οχυρώματα εκείνα δεν ήταν αρκετά ισχυρά. Αποφασίστηκε, λοιπόν, να κατασκευαστούν περαιτέρω οχυρώσεις, όχι μόνο στην συγκεκριμένη περιοχή αλλά και καθ’ όλο το μήκος των βορείων ελληνικών συνόρων. Ο προγραμματισμός ολοκληρώθηκε το 1935 και οι εργασίες άρχισαν στην Κερκίνη το 1936. Στην περιοχή της «Γραμμής Μεταξά» δόθηκε ο κύριος αγώνας της Ελλάδας υπό την διοίκηση του Αντιστράτηγου Κωνσταντίνου Θ. Μπακόπουλου εναντίον των Γερμανών, ο οποίος αγώνας έμεινε γνωστός με το όνομα «Μάχη των Οχυρών».
Η οχυρωματική αυτή γραμμή που έλαβε το όνομά της από τον σχεδιαστή και δημιουργό της, τον τότε πρωθυπουργό και υπουργό εθνικής Άμυνας της Ελλάδας Ιωάννη Μεταξά, αποτελούνταν κυρίως από υπόγειες σήραγγες που περιελάμβαναν επιμέρους επίγεια οχυρά συγκροτήματα, με παρατηρητήρια, πυροβολεία και πολυβολεία κ.λπ. καθώς και μία τεράστια ανάπτυξη αντιαρματικών τάφρων, ζωνών αντιαρματικών σιδηροπηγμάτων και σκυροδέματος σε διπλές και τριπλές γραμμές ανάσχεσης, που στο σύνολό του για την εποχή του και με τα τότε ελληνικά δεδομένα αποτέλεσε ένα τιτάνιο έργο.
Με τα οχυρά ασχολήθηκαν πρώτοι οι Γερμανοί κατακτητές, οι οποίοι επί δύο χρόνια μελέτησαν τα έργα με ειδικά στρατιωτικά και τεχνικά κλιμάκια. Από αναφορές τους γνωρίζουμε ότι αξιοποίησαν την υποδειγματική στρατηγική και κατασκευαστική αρτιότητά τους.
Κατά τη διάρκεια της κατοχής, οι Βούλγαροι προσπάθησαν να απενεργοποιήσουν τη Γραμμή Μεταξά ανατινάζοντας πολλά επιφανειακά έργα. Επίσης, επιχείρησαν να εκμεταλλευτούν τον πλούσιο σε χάλυβα οπλισμό του σκυροδέματος. Όμως, σύντομα διαπίστωσαν ότι το κόστος των εκρηκτικών ήταν πολλαπλάσιο του κέρδους από τον χάλυβα. Το γεγονός αυτό επαληθεύει τη διαπίστωση ότι η ποιότητα και η ποσότητα των υλικών που χρησιμοποιήθηκαν στην κατασκευή αυτών των έργων ήταν εξαιρετική και υποδειγματική για εκείνη την εποχή.
Μετά την απελευθέρωση και τη λήξη του εμφυλίου πολέμου, πολλά από τα έργα της Γραμμής Μεταξά παρέμειναν οχυρωματικές εγκαταστάσεις περιφρούρησης των βορείων συνόρων της χώρας.
