Από την ομιλία της κας Γ. Μπακάλη για την οθωμανική Δράμα

«Η οθωμανική Δράμα ήταν πόλη

κομβική και κοσμοπολίτισσα,

κέντρο σιδηροδρόμων»

Του Θανάση Πολυμένη

ΑΠΟ ΤΙΣ σημαντικές ομιλίες στην εκδήλωση της ΑΜΚΕ ΚΥΚΛΩΨ «Δράμα. Ένα γεφύρι Φιλίας», που πραγματοποιήθηκε στον πολιτιστικό χώρο της Σχολής του Γαλατά στην Κωνσταντινούπολη ήταν αυτή της Δραμινής Δρ. Ιστορίας του ΑΠΘ, κας Γεωργίας Μπακάλη, η οποία αναφέρθηκε με λεπτομέρειες στην εποχή της οθωμανικής Δράμας μέχρι και τη σύγχρονη Δράμα.

Η κα. Μπακάλη ξεκίνησε την ομιλία της αναφερόμενη στην πρωτοβουλία της ΚΥΚΛΩΨ, η οποία «προσφέρει στο κοινό της Κωνσταντινούπολης αλλά και ευρύτερα, μια εμπειρία γνωριμίας με την παλιά και την σύγχρονη Δράμα».

Όπως εξήγησε, «οι φωτογραφίες της έκθεσης, παρουσιάζουν όψεις, από την μικροϊστορία  της οθωμανικής Δράμας, αλλά και από τη σημερινή πόλη. Η Δράμα είναι μια επαρχιακή πόλη, φιλόξενη πάντα αλλά και φιλόδοξη που προσπαθεί να βελτιώσει το πολιτιστικό της προφίλ και να γίνει πιο εξωστρεφής».

«Σκοπός της έκθεσης, είναι να χτίσει μια γέφυρα σύνδεσης, όχι μόνο με το κοινό μας ιστορικό παρελθόν, αλλά και με τη σύγχρονη πραγματικότητα, με τους ανθρώπους και τα προβλήματα της Δράμας», τόνισε χαρακτηριστικά, επισημαίνοντας ότι «ένας τέτοιος σκοπός καθιστά την έκθεση μείζον πολιτιστικό γεγονός για την εμβάθυνση της επικοινωνίας των δύο λαών».

Σε άλλο σημείο έκανε αναφορά και στον γνωστό Τούρκο περιηγητή Εβλιά Τσελεμπή λέγοντας: «Αν τα Γιαννιτσά θεωρούνται η ιερή πόλη των Οθωμανών και η Θεσσαλονίκη – η Σελανίκ όπως την αποκαλούσαν οι Οθωμανοί – ήταν η δεύτερη πόλη της πάλαι ποτέ Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η Δράμα ήταν πόλη παράδεισος.  Ένας τόπος αναψυχής όπως έγραφε ο μεγαλύτερος Οθωμανός περιηγητής, που δεν ήταν άλλος από τον ευγενικής καταγωγής και πολύ μορφωμένο Εβλιά Τσελεμπή ο οποίος γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη γύρω στο 1600».

Μια πόλη παράδεισος

Στο σημείο αυτό η κα. Μπακάλη αναφέρθηκε σε όσα γράφει ο Τσελεμπής: «Στο οδοιπορικό του πριν από 370 περίπου χρόνια, ο Τσελεμπής ανακαλύπτει μια πόλη με πλούσια νερά, ποτάμια, κήπους και μποστάνια. Αυτό το χαρακτηριστικό υδάτινο στοιχείο, απεικονίζει η πολύτιμη τοιχογραφία στην εξωτερική όψη, στην είσοδο του Σαντιρβάν Μεντρεσίν ή όπως το λέμε σήμερα Σαντιρβάν τζαμί. Ένα μνημείο της οθωμανικής κληρονομιάς που έχει αποκατασταθεί και χρησιμοποιείται ως χώρος πολιτισμού.

Ο Τσελεμπής, εικονογραφεί έναν τόπο σχεδόν παραμυθένιο, χαρούμενο, όπου οι άνθρωποι παρουσιάζονται να διασκεδάζουν, να χαίρονται το αστικό τοπίο, να ζουν ευτυχείς και συνεργαζόμενοι αρμονικά, καθώς ζούσαν μαζί μουσουλμάνοι, χριστιανοί και εβραίοι. Ένα μωσαϊκό εθνών, θρησκειών και γλωσσών συνυπήρχε, τότε που διαφορετικές κοινότητες – τα μιλέτ όπως ονομάζονταν – αλληλεπιδρούσαν πολιτισμικά, στο πλαίσιο της λεγόμενης οθωμανικής ειρήνης. Η Δράμα μέχρι πριν από 100 και πλέον χρόνια ήταν μια τυπική οθωμανική πόλη».

Η δημοσιογράφος – συγγραφέας κα. Μαργαρίτα Πουρνάρα κατά την παρουσίαση του βιβλίου «ΑΔΡΙΑΣ. Ήταν Όλοι τουςΉρωες”. Δίπλα της ο διάσημος μουσικοσυνθέτης και συγγραφέας Ζουλφί Λιβανελί και η Δραμινή ιστορικός Δρ. Γεωργία Μπακάλη.

Το γεφύρι της  Δράμας

Σε άλλο σημείο κάνει αναφορά στο λεγόμενο γεφύρι της Δράμας, σημειώνοντας: «Τη μέση της πόλης διέσχιζε ένας χείμαρρος με πολλές γέφυρες, που ένωνε τις δύο πλευρές της πόλης: την ανατολική με τη δυτική. Μία απ’ αυτές τις γέφυρες, ήταν η διάσημη σήμερα γέφυρα της Δράμας. Για τους δραμινής καταγωγής Τούρκους, η οθωμανική Δράμα συνδέεται μέχρι και σήμερα με τη γέφυρα αυτή. Με τη σειρά της, η γέφυρα, συνδέεται με τους νοσταλγικούς κήπους του γνωστού στην Τουρκία παραδοσιακού τραγουδιού με το όνομα ενός λαϊκού ήρωα ληστή του Χασάν.

Ο Χασάν έδρασε πριν από 100 και παραπάνω χρόνια και έχασε τη ζωή του, όταν τον συνέλαβαν ως καταζητούμενο οι πολιτοφύλακες και τον σκότωσαν πάνω στη γέφυρα της Δράμας καθώς πήγαινε να συναντήσει την αγαπημένη του στην άλλη πλευρά της πόλης».

Κομβική και κοσμοπολίτισσα

Σε άλλο σημείο, η κα. Μπακάλη αναφερόμενη στα νεότερα χρόνια, εξήγησε ότι «η οθωμανική Δράμα ήταν πόλη κομβική και κοσμοπολίτισσα, κέντρο σιδηροδρόμων και σταθμός για τη μετάβαση από τη Θεσσαλονίκη προς την Κωνσταντινούπολη. Μάλιστα, λόγω της στρατηγικής της σημασίας, η πόλη θα αποκτούσε και στρατιωτικό αεροδρόμιο στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο».

Τα καπνά της Δράμας

Αναφερόμενη στην ιστορία του καπνού, σημειώνει επίσης: «Χάρη στα καλά καπνά της ήταν ελκυστική για τολμηρούς επιχειρηματίες που εμπορεύονταν τον καπνό και έχτισαν πολυώροφες καπναποθήκες, τα βιομηχανικά κτίρια της εποχής. Το άρωμα της πόλης, ήταν αναμφίβολα το άρωμα του ταμπάκου. Απ’ όπου κι αν περνούσε κανείς πριν από 100 χρόνια, θα ρουφούσε το αρωματικό χαρμάνι των εκλεκτών καπνών της περιοχής της Δράμας. Του μπασμά και του μπασί μπακλί. Τα τσιγάρα μ’ αυτά τα αρωματικά καπνά με την γλυκιά γεύση και την λιγότερη νικοτίνη κατέστησαν τη Δράμα brand name.

Οι Οθωμανοί έχουν συνδέσει την ιστορία τους με τον καπνό. Πριν από 150 χρόνια, η Δράμα μπήκε στον χάρτη του διεθνούς καπνεμπορίου. Οι Οθωμανοί έβαλαν τη Δράμα στο χάρτη του διεθνούς καπνεμπορίου και γνώρισε τη δική της χρυσή εποχή».

Μέρος ιστορίας και ανθρώπων

Η κα. Μπακάλη έκλεισε την ομιλία της κάνοντας αναφορά στον απώτερο στόχο της εκδήλωσης: «Το οθωμανικό παρελθόν, είναι μέρος της ιστορίας ανθρώπων και τόπων. Μέρος της ταυτότητας αυτών των τόπων. Το κοινό μας παρελθόν, είναι μια σημαντική κληρονομιά αλληλεπίδρασης. Αυτή την κληρονομιά τιμά η παρούσα εκδήλωση, εκπληρώνοντας συγχρόνως ένα πολιτισμικό αίτημα, τη συνέχιση αυτής της αλληλεπίδρασης. Σήμερα ο κάθε πολιτισμός έχει τον χώρο του. Αλλά αυτός  ο χώρος είναι ανοικτός προς τον άλλον. Αυτό είναι προϋπόθεση για την αντιμετώπιση κοινών προκλήσεων. Ένα τέτοιο άνοιγμα προσφέρει αυτή η έκθεση. Μας βοηθά να προσεγγίσουμε τις διαδρομές των άλλων ανθρώπων. Κοιτάζοντας τις εικόνες της οθωμανικής Δράμας, σκεφτόμαστε ότι αυτό που άφησαν  οι μουσουλμάνοι πίσω τους, ήταν το σπίτι, η γειτονιά, η πόλη, η κοινή ζωή».