Η σύνδεση του Πόντου

με τη θρησκεία και η προσφορά

των Φαρασιωτών στην εκκλησία

Μιλάνε στον «Π.Τ.» οι Αρχιμανδρίτες Χρ. Μετεντζόγλου και Χερ. Τσίνογλου, η πρόεδρος του Χορευτικού Ομίλου κα. Βαρσάμη και ο χοροδιδάσκαλος κ. Ασβεστάς

Του Θανάση Πολυμένη

ΜΙΑ ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ενδιαφέρουσα εκδήλωση με κεντρικό θέμα: «Η Θρησκεία στην παράδοση του Πόντου και της Καππαδοκίας», πραγματοποιήθηκε το βράδυ του Σαββάτου 12 Οκτωβρίου, στην αίθουσα εκδηλώσεων ξενοδοχείου της πόλης μας.

Την εκδήλωση διοργάνωσε ο νεοσύστατος Χορευτικός Όμιλος Δράμας,  με ομιλητές, τον Αρχιμανδρίτη Χριστόδουλο Μετεντζίδη εφημέριο της Παναγίας Σουμελά στη Βέροια, τον Αρχιμανδρίτη Χερουβείμ Τσίνογλου εφημέριο της Ιεράς Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης και τον κ. Βασίλη Ασβεστά χοροδιδάσκαλο παραδοσιακών χορών από τη Βέροια.

Αξίζει να σημειωθεί ότι, στο τέλος των σημαντικών αυτών ομιλών, την εκδήλωση πλαισίωσαν με τα χορευτικά τους τμήματα, ο Εξωραϊστικός Σύλλογος Πανοράματος Δράμας και ο Χορευτικός Όμιλος Καβάλας.

Αρχ. Μετεντζίδης: «Οι Πόντιοι έχουν συνδέσει τη ζωή τους με το χορό»

Μιλώντας στον «Π.Τ.» ο Αρχιμανδρίτης Χρ. Μετεντζίδης, αναφέρθηκε «στο πώς επέδρασε η θρησκεία στον πολιτισμό του Πόντου, στα ήθη, έθιμα και στους χορούς του Ευξείνου Πόντου».

Επισήμανε ότι πρόκειται για ένα ιδιαίτερα σημαντικό στοιχείο στην ιστορία του Πόντου, ενώ σημείωσε ότι «οι Πόντιοι έχουν συνδέσει τη ζωή τους με το χορό. Υπάρχουν πάνω από 100 καταγεγραμμένοι χοροί, χωρίς να έχουμε καταγράψει και άλλους, οι οποίοι στο διάβα των αιώνων έχουν περιέλθει σε λήθη. Παρ’ όλα αυτά μέσα σ’ αυτούς τους χορούς, υπάρχουν και τελετουργικοί χοροί. Αυτοί είναι κυρίως χοροί του γάμου».

Στην ερώτηση για το πώς συνδυάζονται η θρησκεία και ο χορός στον Πόντο, ο Αρχ. Χρ. Μετεντζίδης, επισημαίνει: «Η θρησκεία είναι αυτή που βοηθάει τους λαούς να προσαρμοστούν στον χώρο. Βοηθά στο να μπορέσουν να σταθούν στην κοινωνία, να σταθούν στο γίγνεσθαι. Ένα παραπάνω στον Εύξεινο Πόντο, που μπόρεσε η θρησκεία και κράτησε καθαρή τη Ρωμιοσύνη. Και σ’ αυτό το κομμάτι, βοήθησαν πάρα πολύ, οι χοροί, τα ήθη και έθιμα του Ευξείνου Πόντου».

Αρχ. Τσίνογλου: Η προφορά των Φαρασιωτών στην εκκλησία

Στον «Π.Τ.» μίλησε επίσης ο Αρχιμανδρίτης Χερουβείμ Τσίνογλου, ο οποίος αρχικά σημειώνει ότι η ομιλία του αφορά «στα Φάρασα της Καππαδοκίας, που είναι μια συστάδα χωριών στα βάθη της Καππαδοκίας, μεταξύ του Ταύρου και του Αντιταύρου, κοντά στον ποταμό Ζαμάντη.

Είναι πατρίδα μεγάλων εκκλησιαστικών προσωπικοτήτων, δύο μεγάλων σύγχρονων Αγίων: του Αγίου Αρσενίου του Καππαδόκου και του Αγίου Παϊσίου του Αγιορείτου και η πατρίδα ενός μεγάλου επισκόπου των χρόνων εκείνων του Παϊσίου του δευτέρου».

Όπως σημειώνει ο Αρχ. Χερ. Τσίνογλου, «τα Φάρασα είναι ίσως το πιο ακριτικό χωριό της Καππαδοκίας, στο οποίο, όπως ακριβώς στα Σφακιά και στη Μάνη δεν πάτησε ποτέ το πόδι του Τούρκος, έτσι και στα Φάρασα ποτέ δεν πάτησε Τούρκος έχοντας ένα ιδιότυπο κλίμα αυτοδιοίκησης. Επομένως, εκεί οι άνθρωποι είχαν καταφέρει να διαφυλάξουν ζωντανή την πίστη τους στο Χριστό».

Αυτό που τονίζει ο ίδιος, είναι ότι «εκεί κοντά βρίσκεται και η ιστορική Μονή των Φλαβιανών, όπου είχε ασκητεύσει και ο Άγιος Σάββας πριν φύγει στην Αίγυπτο. Η Μονή των Φλαβιανών ήταν ένα κέντρο, από το οποίο οι Φαρασιώτες είχαν πάντοτε έναν εφημέριο ή ένα μοναχό, ο οποίος πάντοτε πήγαινε και έδειχνε ιδιαίτερη επιμέλεια, να διδάξει την πίστη στον Χριστό. Αν παρατηρήσει κανείς, βλέπει ότι η ζωή των Φαρασιωτών, ήταν εμποτισμένη με την πίστη στον Χριστό και με την εν Χριστώ ζωή. Ζούσαν δηλαδή τη ζωή της εκκλησίας, τη ζωή των μυστηρίων, της νηστείας και ζούσαν μέσα στη ζωή τους όλη αυτή την αποκάλυψη του Θεού. Γι’ αυτό και έχουμε ζωντανούς Αγίους και πάρα πολλά ζωντανά αγιάσματα και διηγήσεις μεγάλων θαυμάτων. Τα Φάρασα είναι μια σημαντική περιοχή την οποία αξίζει κανείς να τη μελετήσει».

Ιδιαίτερα αναφέρει επίσης, ότι, «όλη η ζωή των Φαρασιωτών που ήταν εμποτισμένη από τη ζωή της εκκλησίας, έφερε πάρα πολύ καλά ήθη και έθιμα που έχουν εξαπλωθεί σε όλη την εκκλησιαστική ζωή και της σύγχρονη Ελλάδας».

Βαρσάμη: Για τη θρησκεία και την παράδοση

Δηλώσεις στον «Π.Τ.» έκανε και η πρόεδρος του Χορευτικού Ομίλου Δράμας κα. Αναστασία Βαρσάμη, η οποία σημειώνει ότι πρόκειται για «έναν νεοσύστατο σύλλογο που αγαπάει τη θρησκεία και την παράδοση. Με αφορμή αυτό, θέλοντας να δείξουμε την αγάπη που πρεσβεύουμε, αποφασίσαμε να κάνουμε αυτή την εκδήλωση. Γενικότερα προσεγγίζουμε το προσφυγικό θέμα. Για εμάς, αυτό, είναι ένας τρόπος να εκφράσουμε το ιδεώδες: ότι ασπαζόμαστε, πρεσβεύουμε και θέλουμε να μεταλαμπαδεύσουμε και σε άλλους νέους ανθρώπους, την αγάπη που έχουμε, τόσο για τη θρησκεία όσο και για τον πολιτισμό».

Στη διαπίστωση ότι έχουν επιλέξει ένα θέμα το οποίο όλα αυτά τα χρόνια δεν είχε αναλυθεί, η ίδια σημειώνει: «Είναι ένα τόλμημα. Μην ξεχνάτε όμως ότι, η ευρύτερη περιοχή και ένα μεγάλο μέρος της Περιφέρειας, έχουν καταβολές ποντιακές αλλά και από την Καππαδοκία. Άρα, είναι λογικό για εμάς, να προσεγγίσουμε και έτσι να αγγίξουμε αυτές τις ομάδες των συμπολιτών μας».

Όπως σημειώνει ακόμα η ίδια, «φυσικά δεν ξεχνάμε και του Θρακιώτες, που επίσης αποτελούν ένα μεγάλο μέρος των Δραμινών. Επιφυλασσόμαστε να προσεγγίσουμε και αυτή την κουλτούρα σε βάθος χρόνου. Ο Σύλλογός μας απευθύνεται σε όλες τις πολιτισμικές ομάδες και δεν επικεντρώνεται μόνο σε μια ομάδα, δεν μας χαρακτηρίζει μόνο ένα συγκεκριμένο πεδίο».

Ασβεστάς: Ο χορός του Αγίου Βασιλείου

Μιλώντας τέλος στον «Π.Τ.» ο χοροδιδάσκαλος κ. Βασίλης Ασβεστάς, αναφέρεται κυρίως σε έναν από του πλέον χαρακτηριστικούς θρησκευτικούς χορούς των Φαρασιωτών, τον χορό του Αγίου Βασιλείου. «Ο χορός του Αγίου Βασιλείου, χορευόταν αποκλειστικά στο Βαρασσό της Καππαδοκίας, στις 31 Δεκεμβρίου στα προεόρτια της Πρωτοχρονιάς. Για εκείνη την εποχή ήταν ένα πολύ σημαντικό δρώμενο».

Επίσης, ο κ. Ασβεστάς αναφέρεται και σε έναν άλλο χαρακτηριστικό χορό των Ποντίων, «το Θύμισμα, που είναι ένας χορός του γάμου, με πολλά θρησκευτικά στοιχεία και ουσιαστικά τον καθιστά ένα θρησκευτικό χορό».

Όπως τονίζει για τον χορό του Αγίου Βασιλείου, επισημαίνει ότι «ήταν ένας προσκυνηματικός χορός. Μ’ αυτόν ξεκινούσαν μέσα από το χωριό, το Βαρασσό, για να καταλήξουν σε μια σπηλιά που ήταν εξωκκλήσι ουσιαστικά στη χάρη του Αγίου. Η παράδοση λέει ότι, όταν κάποια στιγμή είχαν κυνηγήσει τον Άγιο Βασίλειο, εκείνος πήγε να κρυφτεί στη συγκεκριμένη σπηλιά. Αυτό λέει η παράδοση. Η διαδρομή είναι περίπου μια ώρα με τα πόδια το χειμώνα, και πήγαιναν έτσι μέσα στο χειμώνα και αργά το απόγευμα».

Αυτό που επισημαίνει ο ίδιος, είναι ότι «σήμερα είναι ένας απλός χορός, εκτός από ένα χωριό που κατοικείται από Φαρασιώτες σήμερα, το Πλατύ Ημαθίας, κάθε 31 Δεκεμβρίου συγκεντρώνονται μετά τον εσπερινό και χορεύουν μέσα στο χωριό, καταλήγοντας σε μια εικόνα του Αγίου Βασιλείου».