Κάθετη φύτευση

– Πράσινος τοίχος

Γράφει ο Αθανάσιος Κάππας

Πολιτικός Μηχανικός – Συγκοινωνιολόγος

Ο κάθετος κήπος συχνά αναφερόμενος και ως «πράσινος τοίχος», είναι ένας περιγραφικός όρος που αναφέρεται σε όλες τις κάθετες επιφάνειες τοίχων με κάποια μορφή βλάστησης.

Ο ίδιος, σαν ιδέα έχει ξεκινήσει πιθανότατα από τους κρεμαστούς κήπους της Βαβυλώνας (γύρω στα 600 π.Χ.) ενώ ύστερα ακολούθησαν οι κληματαριές (από 3ος αι. π.Χ. Ρώμη) σε πέργκολες και σε τοίχους σπιτιών καθώς και οι γλάστρες με τα αναρριχητικά φυτά.

Οι κάθετοι κήποι αποτελούν μία από τις πιο καινοτόμες και δημοφιλείς τάσεις στο χώρο της Αρχιτεκτονικής και της Αρχιτεκτονικής Τοπίου παγκοσμίως. Παρουσιάστηκαν πρόσφατα ως μία εναλλακτική οικολογική λύση από τις πλέον ενδεδειγμένες και καλαίσθητες λύσεις για το αστικό τοπίο. Πρόκειται για μία προσπάθεια δημιουργίας ισορροπίας του αστικού οικοσυστήματος που έχει τεθεί σε εφαρμογή όχι μόνο σε εξωτερικούς αλλά και σε εσωτερικούς χώρους, έχοντας ισάξιες πιθανότητες να επιβιώσουν κάτω από όλες τις κλιματικές συνθήκες.

Ο σύγχρονος κάθετος κήπος βέβαια, διαφέρει κατά πολύ αφού δεν «κρέμεται» αλλά συνήθως αναπτύσσεται σε ελαφρύ μέσο και όχι σε χώμα και σε πολλές περιπτώσεις τα φυτά παίρνουν τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά τους από το νερό. Με αυτόν το τρόπο, οι φυτικές συνθέσεις των κάθετων κήπων θυμίζουν την αυτοφυή βλάστηση σε βράχια και σε κορμούς δέντρων ενώ χρησιμοποιώντας είδη με διαφορετική υφή, σχήματα και χρώματα φύλλων, μπορεί να επιτευχθεί ένα φαντασμαγορικό αποτέλεσμα.

Οι κάθετοι κήποι αναμφίβολα ωφελούν το περιβάλλον και ειδικά σε μεγαλουπόλεις όπου το πράσινο σε οριζόντιες επιφάνειες είναι ιδιαίτερα περιορισμένο, ίσως να αποτελούν τη μοναδική ελπίδα για να πρασινίσουν οι άχαρες τσιμεντουπόλεις.

«Πράσινες προσόψεις»
Οι πράσινες προσόψεις είναι ένα είδος συστήματος πράσινων τοίχων στο οποίο αναρριχώμενα φυτά ή φυτά που έχουν την ικανότητα να κρέμονται, καλύπτουν τις ειδικά σχεδιασμένες υποστηρικτικές δομές. Οι πράσινες προσόψεις στηρίζονται στους υπάρχοντες τοίχους ή κατασκευάζονται ως αυτόνομες δομές, όπως φράχτες ή κολώνες
Τα φυτά που αναρριχώνται απ’ ευθείας στους τοίχους καλύπτοντας ολόκληρες επιφάνειες λόγω της κατασκευής της ρίζας τους, είναι γνωστό ότι μπορούν να βλάψουν κάποιους ακατάλληλους τοίχους ενώ παρουσιάζουν προβλήματα όταν έρθει η ώρα για τη συντήρηση της οικοδομής ή την απομάκρυνση των φυτών.

«Ζωντανοί τοίχοι»

Τα συστήματα των «ζωντανών τοίχων» αποτελούνται από βλαστημένα πάνελ, κάθετες ενότητες ή φυτεμένες επιφάνειες που εφαρμόζονται κάθετα σε διαρθρωτικό τοίχο ή πλαίσιο. Τα πάνελ αυτά μπορεί να είναι κατασκευασμένα από πλαστικό, διογκωμένη πολυστερίνη, συνθετικό ύφασμα, πηλό, μέταλλο ή σκυρόδεμα και να υποστηρίζουν μια μεγάλη ποσότητα και ποικιλία φυτικών ειδών (π.χ. ένα πλούσιο μείγμα από εδαφοκαλυπτικά φυτά, φτέρες, χαμηλούς θάμνους, πολυετή λουλούδια και φυτά βρώσιμα). Λόγω της ποικιλομορφίας και της πυκνότητας των φυτών που ζουν στους τοίχους, οι τοίχοι διαβίωσης έχουν συνήθως ανάγκη πιο εντατικής συντήρησης συγκριτικά με τις πράσινες προσόψεις.

Πλεονεκτήματα – Μειονεκτήματα κάθετων κήπων

Οι κάθετοι κήποι πλεονεκτούν σε διάφορα σημεία σε σχέση με άλλες φυτέυσεις αλλά έχουν και ορισμένα μειονεκτήματα.

Οι κάθετοι κήποι πλεονεκτούν στα εξής σημεία:
i. βελτιώνουν την αισθητική όψη του κτιρίου
ii. παρέχουν ηχομόνωση, καθώς το φύλλωμα απορροφά τους ήχους περιορίζοντας τις επιπτώσεις από την ηχορύπανση
iii. επεκτείνουν το όριο ζωής των επιφανειών λόγω μεγαλύτερης προστασίας από τα καιρικά φαινόμενα
iv. στην εξοικονόμηση ενέργειας λόγω αυξημένης μόνωσης
v. προστατεύουν από την υπέρυθρη ακτινοβολία
vi. μετριάζουν την πίεση που ασκεί ο αέρας, καθιστώντας το κτίριο περισσότερο αεροστεγές
vii. περιορίζουν σημαντικά την αύξηση αλλά και την απώλεια θερμότητας που παρατηρείται στα κτίρια.
viii. βελτιώνουν τη ποιότητα του αέρα επειδή τα φυτά συγκρατούν τα αιωρούμενα σωματίδια και τη σκόνη.

Αντίστοιχα, οι κάθετοι κήποι μειονεκτούν στα εξής:
i. Κόστος: Στα αρνητικά των κάθετων φυτικών τοίχων είναι το υψηλό κόστος.
ii. Νερό: Ένα άλλο μειονέκτημα που πολλοί προσάπτουν στους κάθετους κήπους είναι το νερό που καταναλώνεται για την άρδευσή τους (το οποίο δεν είναι πάντα ανακυκλούμενο), δεδομένου τα προβλήματα έλλειψης νερού που αντιμετωπίζει ο πλανήτης μας.

Στην πόλη το αστικό πράσινο βοηθούμενο από την πράσινη βιομηχανία, η οποία παρέχει τεχνικές εφαρμογές, υλικά και μέσα για να μπορούμε να αυξήσουμε τις επιφάνειες του με την εγκατάσταση βλάστησης στις στέγες και στους κάθετους πράσινους τοίχους. Η εφαρμογή αρκετών λύσεων με βάση τη φύση, που αναπτύσσονται μέσω καινοτόμων και βιώσιμων τεχνολογιών, ειδικά σχεδιασμένων και εφαρμοσμένων, εισάγοντας νέα πρότυπα ποιότητας χώρου και καθιερώνοντας νέα ποιοτικά, χωρικά και οικιστικά πρότυπα.

Οι κάθετοι κήποι μπορούν εύκολα να μετατρέψουν το τοπίο μίας πόλης με γκρίζα κτίρια σε μία πόλη με χρώμα τοποθετώντας παράλληλα τον άνθρωπο κοντά στη φύση. Οι κάθετοι κήποι προσθέτουν επίσης προσθέτουν χρώμα στα κτίρια αναζωογονούν και ομορφαίνουν τις όψεις των παλαιών κτιρίων, συμβάλλουν σημαντικά στην αισθητική αναβάθμιση της πόλης, βοηθούν στην εξοικονόμηση ενέργειας, προστατεύουν τα κτίρια από τα καιρικά φαινόμενα και βελτιώνουν την ποιότητα των κλιματικών συνθηκών.