« Κι’ αν παρήλθον οι χρόνοι »…..                                                                                                          

Τιμή στη μνήμη

του Θεόφιλου Αθανασιάδη

Γράφει ο  Νικόλαος Λατσίσταλης

Αξιότιμη κ. διευθύντρια της εφημερίδας «Πρωϊνός τύπος» της Δράμας κ. Στέλλα Σταυρίδου, μετά από την προ δεκαημέρου ανάρτηση μου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, σχετικά με την τοποθέτηση υπόγειων κάδων από το Δήμο, σήμερα από την ετεροχρονισμένη στήλη μου « Κι’ αν παρήλθον οι χρόνοι » με την παρούσα εισαγωγή θα ήθελα να παρουσιάσω στο φιλίστορο και φιλομαθές αναγνωστικό σας κοινό μια προσωπογραφία αφιερωμένη σε έναν αληθινό Ήρωα – Μάρτυρα της Δραμινής γης.

Πρόκειται για τον Ηπειρωτικής καταγωγής, τέως Δήμαρχο Δράμας, τον αείμνηστο Θεόφιλο Αθανασιάδη. Αφορμή γι’ αυτό το αφιέρωμα υπήρξε η απόφαση που προανέφερα απ’ την υπηρεσία του Δήμου Δράμας, να τοποθετήσει μπρoς από την προτομή του Μάρτυρος, σύγχρονους υπόγειους κάδους περισυλλογής απορριμμάτων. Κατά την γνώμη μου πάντα, δεν μπορείς να τιμάς ως αρχή του τόπου τον Ήρωα σου, να του καταθέτης δαφνοστέφανο την πιο Μαύρη και Μαρτυρική μέρα στην ιστορία της πόλης, την 29^η Σεπτεμβρίου, και από την άλλη εμπρός σε αυτό τον Ανδριάντα να αποφασίζεις να στήσεις μια έστω και σύγχρονη, «χαβούζα».

Κατανοούμε όλοι πως η ζωή προχωρά, οι απαιτήσεις στις κοινωνίες είναι μεγάλες και οι υπηρεσίες δεν έχουν και πολλές επιλογές να δώσουν εύκολα τις σύγχρονες λύσεις που απαιτούνται. Αυτό όμως δεν είναι λόγος να μπαίνουν όλα στην ίδια ζυγαριά˙ η Ιστορία ενός τόπου όπως και η Τιμή ενός Ήρωα και Μάρτυρα δεν μπαίνουν στην μπαλάντζα με αντίβαρο την καθημερινότητα. Ποτέ δεν μου ήταν ευχάριστο να σχολιάζω δημόσια πρόσωπα και πράγματα, επιβάλλεται όμως οι πολίτες που κατέχουν έστω και γενεαλογικά τα γεγονότα του τόπου τους και πολλά από αυτά από πρώτο χέρι του οικογενειακού τους περιβάλλοντος να παίρνουν θέση, ώστε να προλαμβάνουν τυχόν τέτοια λάθη, όχι να φιλολογούμε και να κάνουμε επίδειξη γνώσεων. Γι’ αυτό και οι διοικούντες πρέπει να έχουν ως προτεραιότητα την ιστορία της πόλης και την ψυχή των ανθρώπων της, με τον οποίον το αίμα στους αγώνες, τον πόνο και το δάκρυ γράφεται η ιστορία ενός τόπου, και αυτό αν το γνωρίζει κάποιος δεν μπορεί, ούτε να το ξεχνά, ούτε να το παραβλέπει, ούτε να αναφέρεται στην ιστορία της πόλης στους δημόσιους λόγους του. Πρέπει αυτά που λέμε πολύ εύκολα και να τα τιμάμε, όπως και το αίμα που χύθηκε σε αυτή την πόλη,  δεν μπορεί να είμαστε Μαρτυρική πόλη με επίσημη βούλα του κράτους μας μόνο στα λόγια.

Τι θα λέγατε να τοποθετηθεί άλλη μια τέτοια κατασκευή μπροστά στον Ανδριάντα του Ιερο- εθνομάρτυρος μας Αγίου Χρυσοστόμου, άλλωστε χώρος υπάρχει και εκεί, για σκεφθείτε και αυτή την αντίστοιχη περίπτωση. Είναι όμως και ειρωνεία όπως θα δούμε στην συνέχεια, αφού είναι ο πρώτος Δήμαρχος, όπου με την έλευση των προσφύγων και τον υπερπληθυσμό που ακολούθησε στην πόλη και το νομό παρήγγειλε τα πρώτα σύγχρονα μηχανήματα της εποχής για την καθαριότητα της πόλης,  και σχεδόν έναν αιώνα αργότερα, 98 χρόνια για την ακρίβεια, μπροστά στην προτομή του τοποθετείται επίσης ένας σύγχρονος μηχανικός τρόπος συλλογής των απορριμμάτων, επίσης για την καθαριότητα της πόλης.

Παρά ταύτα εάν δεν είναι δυνατόν να αλλάξει ο προγραμματισμός αυτός απ’ τον Δήμο, υπάρχει η πρόταση της μεταφοράς και τοποθέτησης του Ανδριάντα εκ’ νέου για τέταρτη φορά, εκεί που είχε τοποθετηθεί πρώτη φορά το 1963, στη βορειοδυτική γωνία της πλατείας απέναντι από το παλαιό Δημαρχείο.  Ακολουθεί η προσωπογραφία του Ήρωα από την προ εικοσιπενταετίας ανέκδοτη εργασία μας η οποία  πάντα συμπληρώνεται, «Δήμαρχοι – Νομάρχες, Δημαρχιακά και Νομαρχιακά καταστήματα»

Τιμή στη μνήμη

του Θεόφιλου Αθανασιάδη

Εν μέσω των αλλαγών στη διοίκηση του Δήμου μετά την δεύτερη απελευθέρωση του 1918 μεταξύ των Δημάρχων Μιχαήλ Φέσσα και Δημητρίου Βάντση, από την 14^η Οκτωβρίου ως την 24^η Νοεμβρίου του 1920 Δήμαρχος Δράμας από παλαιότερη έρευνά μας φαίνεται να ορίζεται ο Θεόφιλος Αθανασιάδης, τότε επανέρχεται στη θέση του Δημάρχου ο Μ. Φέσσας έως και την 1^η Μαρτίου 1923. Είναι περίοδος διακυβέρνησης της επαναστατικής διαρχίας των Στυλιανού Γονατά – Νικολάου Πλαστήρα και Δήμαρχος από 1/3/1923 ως 22/8/1923 ορίζεται για δεύτερη φορά ο Θεόφιλος Αθανασιάδης, για να τον διαδεχθεί  ο για τρίτη φορά Δήμαρχος Δημήτριος Βάντσης.

Παρακολουθώντας τα μέχρι σήμερα πρόσωπα που πέρασαν από τη θέση του Δημάρχου έστω και διορισμένα, και σύμφωνα με την δράση που επέδειξαν στα πολύ δύσκολα και φτωχά εκείνα χρόνια, μπορούμε να λέμε πως αυτή την πόλη μεταξύ ίσων μέχρι τώρα την υπηρέτησαν οι άριστοι, όλοι τους φωτεινά παραδείγματα και ίσως λίγο ξεχασμένα. Έτσι δε γίνεται όμως πάντα, αφού ξέρουμε πως το μελάνι δε φτάνει για όλους, το μόνο σίγουρο είναι πως υπάρχει πάντα περίσσεμα γι’ αυτούς που ξέρουν να διοικούν με αντίδωρα. Ένας εξ’ αυτών των αρίστων για εμάς ήταν και ο Θεόφιλος Αθανασιάδης, για τον οποίο στον ελάχιστο χώρο γραφής που διαθέτουμε θα προσπαθήσουμε να αφήσουμε ένα μικρό αποτύπωμα, που για χρόνια ως Δραμινοί εν’ πολλοίς του το στερήσαμε, εκτός ολίγων εξαιρέσεων. Ας γράψουμε λοιπόν κάτι ελάχιστο για την Τιμή, τη Μνήμη και την Αναγνώριση που του αρμόζει. Μέρος του κειμένου από τη γέννηση του έως το 1918 προέρχεται από την περίληψη 7/σέλιδου δακτυλογραφημένου βιογραφικού, το οποίο συνέταξε πολύ παλαιότερα ο φίλος του Φαρμακοποιός Θεόδωρος Παρασκευόπουλος και με πολύ μεγάλη συγκίνηση μας παραχώρησε στις 25/7/2001 για να το μελετήσουμε, η τέως διευθύντρια της τότε Δημοτικής μας βιβλιοθήκης αξιότιμη κ. Στέλλα Παγκούση μετά από συζήτηση για την εργασία μας, με την παράκληση να αξιοποιηθεί όπως παρήγγειλε ο αείμνηστος Θεόδωρος Παρασκευόπουλος, το οποίο όμως θα συμπληρώσουμε με τα υπόλοιπα στοιχεία της έρευνας μας.

Ο Θεόφιλος Αθανασιάδης γεννήθηκε στον Καστανώνα του Ζαγορίου στην Ήπειρο το 1889 και φοιτά στη Ζωσιμαία σχόλη των Ιωαννίνων, ώσπου το 1908 θα κατέβει στην ελεύθερη Αθήνα προκειμένου να συνεχίσει τις σπουδές του στη Φιλοσοφική σχόλη όπου και αριστεύει. Ως ακαδημαϊκός θα παρακολουθεί ανελλιπώς πολλές συζητήσεις αποκτώντας αξιόλογες προσωπικές επαφές με πολλούς από τους επιφανείς καθηγητές τότε, τον πατέρα της Γλωσσολογίας Νικόλαο Χατζηδάκη, τον πατέρα της Λαογραφίας Νικόλαο Πολίτη, τον πατέρα της Ιστορίας Σπυρίδων Λάμπρου, τον ποιητή Γεώργιο Δροσίνη και πολλούς άλλους, ενώ παράλληλα εγγράφετε στα τότε αλυτρωτικά Ηπειρωτικά σωματεία και γίνεται ενεργό μέλος.

Στη φωτογραφία ο εξ’ Ηπείρου Δραμινός ευπατρίδης Ήρωας Θεόφιλος Αθανασιάδης. (Φωτ. Σούλη Περάκη).

Στη συνέχεια λόγο των οικονομικών δυσχερειών έρχεται στη Μακεδονία και μέσω γνωριμιών διορίζετε δάσκαλος στο χωρίο Βεζνίκη Σερρών, μερίμνη του Μητροπολίτη Ελευθερουπόλεως Γερμανού, ενώ κατόπιν στο έπος των Βαλκανικών πολέμων ζητά την ευλογία του και εντάσσετε στο μάχιμο Ηπειρωτικό Εθελοντικό Σώμα του Ριτζιότι Γκαριμπάλντι, στο Σώμα Ιταλών Γαριβαλδίνων, πλαισιωμένο από 1.300 Έλληνες εθελοντές υπό τον βουλευτή Αλέξανδρο Ρωμάν και τον πενηντατριάχρονο Κερκυραίο βουλευτή και γνωστό ποιητή Λορέντζο Μαβίλη. Εκεί λαμβάνει μέρος στη μάχη του Δρίσκου για την κατάκτηση του Μπιζανίου, στο τέλος της οποίας βλέπει νεκρό τον ηρωικό ποιητή της Λήθης (ο Λορέντζο Μαβίλης έπεσε Παρασκευή 28-11-1912), αφού παραδίδονται τα Ιωάννινα, ενώ ο Θεόφιλος μετέχει με το λαό στους πανηγυρισμούς όπου εκεί συναντά και τον πατέρα του με το ηρωικό καριοφίλι.

Από  την  εφημερίδα το Σκρίπ της Πέμπτης 29/11/1912, στην 4^η σελίδα βλέπουμε

το δημοσίευμα μετά τη μάχη του Δρίσκου όπου έλαβε μέρος ο Θεόφιλος Αθανασιάδης.

Μετά από τους Βαλκανικούς Πολέμους έρχεται στη Δράμα και συναντάται με την εδώ παροικία των Ηπειρωτών, αλλά φεύγει για λίγο και επανέρχεται τον Μάρτιο του 1914, διδάσκοντας στη συνέχεια στο ημί – γυμνάσιο της Δράμας (λειτουργούσε σε αίθουσα των νεόδμητων Εκπαιδευτηρίων). Εδώ αναπτύσσει μεγάλη πνευματική και κοινωνική δραστηριότητα και μεταξύ όλων συντάσσει υπόμνημα για τη Βόρειο Ήπειρο, δίνει παντού διαλέξεις εθνικοκοινωνικού περιεχομένου και ως άριστος χειριστής γραπτού και προφορικού λόγου σύντομα κερδίζει τη συμπάθεια και την εκτίμηση του κόσμου της Δράμας.

Το ΦΕΚ της 1^ης Μαρτίου 1923 με το οποίο ο Θεόφιλος Αθανασιάδης

διορίζεται Δήμαρχος Δράμας στη θέση του μέχρι τότε Δημάρχου Δράμας, Μιχαήλ Φέσσα.

Το 1916 όταν οι Βούλγαροι ακολουθούν το Γερμανικό στρατό στην Αν. Μακεδονία ο ίδιος θα παραμένει εδώ όπου συγκροτεί επιτροπή εμψυχώσεως και κάθε μέρα από τις 8 μέχρι και τις 12 το μεσημέρι στο γυναικωνίτη του Μητροπολιτικού Ναού διδάσκει σε 23 νέους, ως νέο κρυφό σχολείο γυμνασιακά μαθήματα, Ελληνική Ιστορία – Αρχαία – Νεοελληνικά – Χρηστομάθεια κ.α. Ώσπου συλλαμβάνεται από τους Βουλγάρους (η χρονική περίοδος της συλλήψεως του ελέγχεται, αφού την 28^η Φεβρουαρίου του 1919 σε κατάθεσή του στη Διασυμμαχική Ανακριτική Επιτροπή δηλώνει πώς, από την ημέρα που μπήκαν στη Δράμα οι Βούλγαροι (Αύγουστο 1916) βρισκόμουν πάντα στο σπίτι ως το Μάιο του 1917, διότι το 1914 είχα πάρει μέρος σε αντιβουλγαρικές εκδηλώσεις. Την 30^η  Ιουνίου 1917, όπως θα δούμε, συλλαμβάνεται από τους Βούλγαρους οπότε η δράση του στο κρυφό σχολειό, αν υπήρξε, ήταν σε άλλη χρονική περίοδο. Μετά τη σύλληψη κατά την δική του δήλωσή θα τον κλείσουν στο τούρκικο σχολείο με άλλους 30, για να τους μεταφέρουν την επόμενη στο Schuomen όπου τους κλείνουν σε στάβλους φτιαγμένους από Γερμανούς, ενώ μαζί τους υπήρχαν άλλοι 1.080. Μετά από 4 ημέρες τούς απολύμαναν και τους έστειλαν σε στρατιωτικές αποθήκες για 4 μήνες, όπου ζούσαν 50 άτομα σε κάθε αποθήκη. Συνολικά εκεί ήταν 5.000 άνθρωποι από την Ανατ. Μακεδονία χωρίς ρούχα και σκεπάσματα, οι οποίοι κοιμόντουσαν κάτω στο έδαφος, δίνοντάς τους 40 οκάδες φασόλια την ημέρα για τη σίτιση 1.000 ανδρών. Με αυτό τον τρόπο το πρώτο τετράμηνο πέθαναν 100 άτομα γι’ αυτό και τους μετέφεραν στη Soumla και από εκεί στο Οσμάν Παζάρ, όπου εκεί τους νοίκιαζαν οι ιδιώτες Βούλγαροι για προσωπικές εργασίες. Για τους γερούς και νεότερους πλήρωναν τέσσερα λέβα τη μέρα ως φόρο υπέρ του δημοσίου, ενώ για τους πιο αδύναμούς και γηραιότερους μόνο δύο. Εκεί έμειναν έως το τέλος του πολέμου και της κατοχής.

Στη φωτογραφία του 1965 βλέπουμε στη βορειοδυτική γωνία της πλατείας απέναντι από το παλιό Δημαρχείο να διακρίνεται η προτομή του Θεόφιλου Αθανασιάδη, ενώ αριστερά και δεξιά τα περίπτερο Γρηγόρη Βαβουλίδη και των Αφών Ζαχαρόπουλου.

Έτσι το 1918 ελεύθερος πλέον συντάσσει και επιδίδει ο ίδιος στον Πρωθυπουργό της Ελλάδος, Ελευθέριο Βενιζέλο υπόμνημα, στο οποίο αναφέρει τα μαρτύρια όλων των Ελλήνων ομήρων από τους οποίους αρκετοί κατόρθωσαν να επιζήσουν μέσα από τα καταναγκαστικά έργα, του Κίτσοβο – Καρνιμπάτ – Λο-παλάγκ –  Σιούμεν – Βιδίνιο – Χάσκοβο – Μπράνιτσα – Κόστιβαλ – Πώποβο – Κίτσεβο κ.λ.π. από τον οποίο ζητεί άμεση προστασία δια όλους τους επιζήσαντες και τις απορφανισθέντες οικογένειες, ζητώντας παράλληλα τη σύσταση ειδικής επιτροπής έρευνας και περισυλλογής των εν Βουλγαρία ευρισκομένων και απαχθέντων βιαίως νέων και νεανίδων. Εδώ θα συστήσει το Σύλλογο  Ομήρων Ανατ. Μακεδονίας, τον οποίο βρήκαμε να εδρεύει στην αρχή της οδού Αθαν Διάκου 4 (όπου στη δεκαετία του 1950 εκεί στεγάζεται ο Φιλανθρωπικός Σύλλογος των Φλωγιτιανών Δράμας). Από την προπολεμική περίοδο μεταστεγάζεται στον πάνω όροφο του κτηρίου που υπήρχε στην αρχή της σημερινής οδού Άρμεν δίπλα απ’  το παλιό Δημαρχείο, όπου και το χοροδιδασκαλείο – χορευτικό κέντρο τα Ηλύσια. Παράλληλα ξεκινά συνέδρια και πραγματοποιεί ομιλίες μέσω του συλλόγου σ’ όλες τις πόλεις της Ανατ. Μακεδονίας, τα οποία παρακολουθούν και οι εκπρόσωποι της κυβέρνησης.

Την προτομή του Θεόφιλου Αθανασιάδη βγάζει από την αφάνεια η δημοτική αρχή του Θωμά Μαργαρίτη, για να την τοποθετήσει δίπλα στην ομώνυμη οδό επάνω στη νησίδα που τώρα τη διαχωρίζει από την νέα επέκταση της οδού Καραϊσκάκη, εκεί που παλαιότερα ως τα μέσα της δεκαετίας του 1960 υπήρχαν περιμετρικά τα δεκάδες οπωροπωλεία. Στη φωτογραφία ο Δήμαρχος Δράμας Κυριάκος Χαρακίδης ανήμερα της αποφράδας ημέρας το 2011 καταθέτει στεφάνι στον ανδριάντα του, ενώ η πομπή κατόπιν συνεχίζει στο κεντρικό μνημείο Σφαγιασθέντων Δραμινών. 

Αποτέλεσμα της δράσης αυτής, ήταν η συγκρότηση ειδικής ανακριτικής επιτροπής έρευνας και περισυλλογής από τον ίδιο τον Πρωθυπουργό Ελ. Βενιζέλο υπό τον Στρατηγό Αινιάν Μαζαράκη, στην οποία μετείχαν ως πρόεδρος ο Κων/νος Βασιλείου καθηγητής της Νομικής Σχολής Αθηνών, ενώ ως γραμματέας ο δικαστικός Σκουλούδης, και διερμηνέας της Γαλλικής, στην οποία γλώσσα γινόταν οι ανακρίσεις, ο Ανδρέας Βασιλείου. Επίσης μετείχαν ως σύμβουλοι ο Γεν. Πρόξενος του Βελγίου στη Θεσσαλονίκη, ο Γάλλος Υπολοχαγός του Συμβουλίου Επικρατείας, ένας Άγγλος λοχαγός και ένας Σέρβος Ταγματάρχης.

Η επιτροπή μετέβη στη Βουλγαρία και ερεύνησε σε 339 πόλεις και χωριά από τις 494 που είχε προγραμματίσει, όπου με μεγάλη δυσκολία βρήκε στα σπίτια των Βουλγάρων 2.000 νέους και νέες από 12 έως 16 ετών, τους οποίους και φέρνει πίσω. Στη Δράμα όσα παιδιά δεν βρήκαν τους γονείς τους λόγω των κατοχικών γεγονότων, αφού πολλοί είχαν εκλείψει, εισήχθησαν τώρα στα οικοτροφεία και τις βιοτεχνικές σχολές των Σερρών – Δράμας και Καβάλας. Εν συνεχεία με το Σύλλογο Ομήρων επί έξι έτη προσπαθεί μέσω Διεθνών Οργανισμών και επιτυγχάνει νομοθετική μέριμνα για την παροχή συντάξεων στις απορφανισθέντες οικογένειες των ομήρων με ανάλογες αποζημιώσεις.

Προχωρώντας στην έρευνά μας αν και Ηπειρώτης ο Θεόφιλος οργανώνει και γίνεται πρόεδρος του Θρακικού συλλόγου Δράμας, αγωνιζόμενος για την απελευθέρωση της Θράκης, η οποία έρχεται αρχικά από την Ξάνθη την 4^η Οκτωβρίου 1919, έως και την ολοκλήρωσή της στην Κομοτηνή την 20^η Μαΐου 1920.

Ανήμερα της 29^ης Σεπτεμβρίου 2019 ο νέος Αντιπεριφεριάρχης Δράμας αριστερά Γεώργιος Παπαδόπουλος και δεξιά ο Δήμαρχος Δράμας Χριστόδουλος Μαμσάκος καταθέτουν στεφάνι και τιμούν την μνήμη του ήρωα όπως κάθε χρόνο από τότε που τοποθετήθηκε στη νέα του θέση.    

Ως Δήμαρχος της Δράμας την πρώτη περίοδο του 1920 πρωταγωνιστεί στην ίδρυση Αρχαιολογικού Μουσείου στη Δράμα, ενώ την ίδια εποχή η αρχαιολογική υπηρεσία κάνει τις πρώτες έρευνες και ανασκαφές στον ιερό ναό Ταξιαρχών. Συνεχίζει να οργανώνει συλλαλητήρια και παραστάσεις για να ευαισθητοποιήσει τους αρχηγούς του κράτους που επισκέπτονται τη Δράμα, αλλά όταν κατεβαίνει ως ανεξάρτητος βουλευτής με τους Φιλελεύθερους δεν εκλέγεται. Το Μάρτιο του 1923 που γίνεται Δήμαρχος Δράμας για δεύτερη φορά συνεχίζει πολιτικά ως πρόεδρος των Φιλελευθέρων της Δράμας. Σε αυτή τη θητεία του πραγματοποιεί δύο συνέδρια σχετικά με την αυτοδιοίκηση, εκ των οποίων το ένα για την παιδεία, ενώ κατόπιν δραστηριοποιείται γύρω από την οργάνωση του Δήμου στον τομέα της καθαριότητας. Τότε δημιουργεί τα πρώτα δημοτικά σφαγεία, στην τότε οδό Σφαγείων στη σημερινή διασταύρωση της οδού Πατριάρχου Διονυσίου στην αρχή της επέκτασης της 19^ης Μαϊου αριστερά, ενώ οργανώνει την στάθμευση των ταξί (γκαζοζέν) πέριξ της πλατείας, τον δημοτικό φωτισμό, την λαϊκή αγορά και το δημοτικό φόρο. Τότε παραγγέλλει άμεσα και την πρώτη καταβρεχτήρα με την πρώτη πυροσβεστική αντλία προσπαθώντας έτσι να οργανώσει υποτυπωδώς την δημοτική πυροσβεστική υπηρεσία στη Δράμα, τα οποία θα παραλειφθούν από τον μεθεπόμενο Δήμαρχο Λάζαρο Δανιηλίδη τον Ιούλιο του 1924, ενώ ως Δήμαρχος  τον Απρίλιο του 1923 παρίσταται στα εγκαίνια του  Νοσοκομείου που τότε  ίδρυσε στη Δράμα ο Βρετανικός Ερυθρός Σταυρός, το μετέπειτα  Κρατικό Νοσοκομείο Δράμας (σήμερα 2^ο Λύκειο για τους παλαιότερους γυμνάσιο θηλέων). Μετέχει οργανωτικά στη διεξαγωγή των πρώτον αθλητικών στρατιωτικών αγώνων από την 10^η μέχρι 12^η Ιουλίου 1923, στους οποίους παρέστη και ο Αρχιστρατήγος Οθωναίος, μετέπειτα Πρωθυπουργός που τελούνται σε στάδιο, το οποίο κατασκευάζεται εκτάκτως γι’ αυτό το λόγο από λόχο του Μηχανικού, στο χώρο επίσης του νέου αεροδρομίου της Δράμας στον Αρκαδικό (υποτυπώδες αεροδρόμιο υπήρξε εντός πόλεως και παλαιότερα και έχω περιγράψει σε παλαιότερο άρθρο).

Δευτέρα 26 Ιουλίου 2021 – Δυστυχώς οι εργασίες περατώνονται και ο ήρωας μας παρακολουθεί και περιμένει σε δύο μήνες την 29η Σεπτεμβρίου το επόμενο στεφάνι ελπίζουμε το τελευταίο σε αυτό το χώρο.

Υ.Γ. Παρακαλώ τον Δήμαρχο Δράμας  κ. Χριστόδουλο Μαμσάκο να επαλειφθεί της προτάσεως στο τέλος του προλόγου, και να πράξει το συνειδησιακό του καθήκον ως προς τον Άνδρα και τη Δραμινή ιστορία.  

Το 1924 -’25 όταν και πάλι ιδιωτεύει, έχει τις αντιπροσωπεία ασφαλειών ζωής – πυρός και αντιπροσωπεία αρωμάτων και σαπουνιών, γλυκών Χίου και των ελαίων Βέλος επί της παρόδου και διανοιχθείσα το 1954 οδό Γεωργίου Ζερβού. Στη συνέχεια ως δημοσιογράφος από την 25^η Οκτωβρίου 1926 αναλαμβάνει διευθυντής της Δραμινής εφημερίδας «Θάρρος», του Μιχ. Βεζυρτζόγλου, όπου εκτός απ τα κύρια άρθρα του καθιερώνει στήλη του επιτυχημένου κοσμικού χρονογραφήματος με το ψευδώνυμο Τάνταλος (επιβάλλεται η επανέκδοση της σειράς). Την Κυριακή 20 Μαρτίου 1927 εκλέγεται πρώτος  διευθυντής του νέο- ιδρυθέντος περιφερειακού Επαγγελματικού & Εμπορικού Επιμελητηρίου της Δράμας, επί του 1^ου προέδρου Αθ. Αναγνώστου και του αντιπροέδρου Ι. Ζιώγα, οι οποίοι εκλέγονται από τις εκλογές που προηγήθηκαν την Κυριακή 27/2/1927. Αυτός οργανώνει τη γραμματεία και αργότερα εκδίδει την Οικονομική Στατιστική  του Ν. Δράμας έτους 1927-’28 γνωστός και ως (κώδικας Αθανασιάδη), εκδίδει το ημερολόγιο Δράμας το 1930 το ημερολόγιο Αν. Μακεδονίας 1931 κ.λ.π. συνεχίζοντας να μετέχει σε πνευματικές και φιλανθρωπικές κινήσεις, ενώ ασχολείται με πολλές λαογραφικές μελέτες. Ώσπου φτάνουμε στο 1941 με την είσοδο των Γερμανών και των Βουλγάρων, όπου παρά τις προτροπές φίλων του διότι είναι χαρακτηρισμένος δεν φεύγει, αντίθετα ετοίμαζε δελτία για ραδιοφωνικούς σταθμούς, τα οποία απέστελλε όπου μπορούσε. Οι κινήσεις αυτές προκαλούσαν το ενδιαφέρων των Βουλγαρικών αρχών κατοχής και τη Δευτέρα της 29^ης Σεπτεμβρίου (ημέρα σφαγής της Δράμας) συλλαμβάνεται. Την ημέρα εκείνη στις 8 η ώρα το πρωί δύο Βούλγαροι Χωροφύλακες με 2 ένοπλους πολίτες εισήρθαν στο σπίτι του στην οδό Τρικούπη 2 (δίπλα στο Φούρνο του Κόκκαλη) όπου έμενε μαζί με τη μητέρα και τον ανιψιό του, και αφού τους έκαναν ονομαστικό έλεγχο θα τον συλλάβουν και θα τον μεταφέρουν στους Στρατώνες (Στρατ. Ανδρικάκη), όπου σύμφωνα με τις μαρτυρίες διασωθέντων αφού τον ξυλοκόπησαν μέχρις αίματος θα του κόψουν τα δύο δάχτυλα από το δεξί του χέρι. Όσο αυτοί τον βασάνιζαν τόσο περισσότερο συνέχιζε να εξυμνεί την πατρίδα του. Το απόγευμα της επομένης μέρας 30/9/1941 μεταφέρεται μαζί με άλλους πατριώτες στον τόπο της εκτέλεσης (τοποθεσία πευκάκια – απέναντι από την αρχή του νέου συνοικισμού Πανοράματος) και εκτελούνται ομαδικός.

Αυτός με λίγα λόγια ήταν ο Θεόφιλος Αθανασιάδης του οποίου την προτομή το Μάιο του 1963 θα στήσει ο Ροταριανός Όμιλος Δράμας στην πλατεία απέναντι από την κεντρική είσοδο του Δημαρχείου. Αργότερα όμως την δεκαετία του 1980 τη μεταφέρουν στο Μνημείο των Σφαγιασθέντων (έναντι Ξενία) όπου θα παραπαίει απαρατήρητη. Αφού πέρασαν σχεδόν τρείς δεκαετίες, ο Δήμος της Δράμας την εξωραΐζει και την Παρασκευή της 2^ας Νοεμβρίου του 2007 επί Δημαρχίας Θωμά Μαργαρίτη, τοποθετείται επί της ομωνύμου οδού στην νησίδα που δημιουργείται μετά την ανακατασκευή – επέκταση της αλάνας των ταξί σε οδό Καραισκάκη που παλαιά περιμετρικά υπήρχε η αγορά των οπωρολαχανοπωλείων και ιχθυοπωλείων μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1960, ελπίζοντας η προτομή του ήρωα Θ Αθανασιάδη να βρήκε την μόνιμη θέση της. Εδώ  πρέπει να συμπληρώσουμε πως προπολεμικά, η οδός Θεοφίλου Αθανασιάδη ήταν η προέκταση της οδού Ίωνος Δραγούμη και οδηγούσε στην οδό Δαγκλή, τη λεγόμενη πριν ως οδός κρεοπωλείων μέσα στο στενό του Αγίου Νικολάου. Στη συνέχεια αναπτύσσεται ακόμη πιο εμπορικά προ και μεταπολεμικά μέσω δύο πυρκαγιών του 1911 που διανοίγεται και η πλατεία και του 1926, αλλά και μιας τρίτης που έκαψε το ανατολικό και το βόρειο τμήμα της μικρής αγοράς από τους κατοχικούς της τρίτης Βουλγαρικής κατοχής, η οποία όμως ξανάνθισε έως τα μέσα δεκαετίας του 1960.

                                          Μετά τιμής

                                        Νικόλαος Παναγιώτου Λατσίσταλης.