Κοντά στις ρίζες μας

 Τα άσεμνα

των λαϊκών μεταμφιέσεων

«Naturalia non turpia sunt = Τα φυσικά πράγματα δεν είναι άσεμνα» (Ρήση Λατίνων)

Του Γ.Κ. Χατζόπουλου Τ. Λυκειάρχη

Γεννιέται εύλογα το ερώτημα. Πώς έφτασαν μέχρι τις ημέρες μας οι χρήσεις ασέμνων φράσεων και πράξεων κατά την τέλεση των δρωμένων;

Είναι αναμφίλεκτο πως, ό,τι αποτυπώνεται στη λαϊκή ψυχοσύνθεση, δύσκολα ξεθωριάζει από την επέλαση του πανδαμάτορα χρόνου. Μένει στο διάβα των αιώνων ως απολίθωμα μιας πίστης, η οποία απέβαλε τον αρχικό της σκοπό και μετουσιώθηκε σε άλλη διάσταση βαλμένο σε καινούργια μήτρα.

Προτού δούμε τον σκοπό της σημερινής παρουσίας των ασέμνων φράσεων και κινήσεων κατά τη διάρκεια της τέλεσης των δρωμένων, ας αναζητήσουμε τον λόγο, που οδήγησε τις αγροτοποιμενικές κοινωνίες στη δημιουργία τους.

Ο πρωτόγονος άνθρωπος στηριζόμενος αποκλειστικά στην εμπειρική γνώση και ανώριμος να προβεί στην ουσιαστική εξήγηση των φυσικών φαινομένων και στενά δεμένος με τη φαντασία του έπλασε στη σκέψη του την ύπαρξη δυνάμεων εχθρικών κυρίως στην επιτυχή επιτέλεση πράξεων και ενεργειών, που αποβλέπανε στην επιβίωσή του.

Έτσι έπλασε στο ανώριμο παιδικό του μυαλό ότι στέκονταν εχθρικά απέναντί του δυνάμεις, οι οποίες εμποδίζανε με τη συνδρομή των φυσικών φαινομένων την παραγωγή της γης σε αγαθά.

Ανατρέχοντας στα νεολιθικά χρόνια και με τη βοήθεια των ανασκαφικών ερευνών, τις οποίες στήριξε σε μεγάλο βαθμό η ευρηματική μυθολογία, διαπιστώνουμε πως ο πρωτόγονος άνθρωπος διαμόρφωσε την άποψη ότι η παντοτρόφα μάνα γη έπρεπε να ενισχυθεί με την υπερφυσική ιδιότητα, δηλαδή να ενταχθεί στον χώρο των θεοτήτων. Έτσι ονόμασε τη γη ως μάνα, ως θεότητα της γονιμότητας, προικισμένης με έντονα τα ανατομικά της μέλη.

Οι αρχαιολογικές έρευνες έφεραν στο φως χειροπιαστή αυτή την αντίληψή του παριστάνοντας είτε με τη χρήση πηλού ή λίθου τη θεότητα μάνα γη με πληθωρικό σώμα, στο οποίο κυρίαρχη θέση κατέχουν τα ανατομικά μέλη, που έχουν σχέση με την αναπαραγωγική ιδιότητα.

Απότοκος αυτής της αντίληψής του υπήρξε η ανάγκη για πλούσια παραγωγή διατροφικών αγαθών, ώστε να διασφαλισθεί η επιβίωσή του.

Αυτή λοιπόν η αντίληψή του τον οδήγησε στην αναγκαία σκέψη του να υπερτονίσει τα παραγωγικά ανατομικά μέλη.

Συνεπώς δεν πρέπει να μας προβληματίζει σήμερα, κατά την τέλεση των δρωμένων, ούτε η διατύπωση ασέμνων φράσεων ούτε και η διάπραξη ασέμνων κινήσεων (παλινδρομικές κινήσεις, αναφορά στα γενετήσια όργανα κ.λ.) σχετίζοντάς τα με το μέγεθος και την αφθονία των αγαθών.

Βέβαια σήμερα μια τέτοια αναφορά στέκει πολύ μακριά από τον αρχικό σκοπό της επινόησής της, ενώ απέκτησε σατυρικό στόχο με σκοπό να προκαλέσει τον γέλωτα προσδίδοντας προσωρινή αγωγή της ψυχής. Γι’ αυτό και δεν προκαλεί ηθικές αντιδράσεις.

Έτσι ο λαός μας, ρίχνοντας σε νέα μήτρα τις αρχέγονες αντιλήψεις του,

λησμονεί έστω και βραχύβια τα σοβαρά προβλήματα που τον βασανίζουν.

Πάντως όσο και αν ο παντοκαταλύτης χρόνος μάχεται λυσσωδώς να ξεριζώσει από τη σκέψη των λαών τον παγανισμό, αυτός θα συνεχίσει να επιβιώνει αλλάζοντας μανδύα και παίρνοντας μορφή, που επιζητεί η σύγχρονη ζωή.