Στις 4 Ιουλίου 1913

Με πλούσιες εκδηλώσεις θα γιορτάσει

φέτος το Κ. Νευροκόπι τα 111 χρόνια

από την απελευθέρωσή του

Για δεύτερη χρονιά φέτος ο εορτασμός των «Ελευθερίων»

Του Θανάση Πολυμένη

ΤΙΣ ΕΠΟΜΕΝΕΣ ημέρες από την απελευθέρωση της πόλης της Δράμας την 1η Ιουλίου 1913, ο Ελληνικός Στρατός απελευθέρωνε το Κ. Νευροκόπι και συγκεκριμένα στις 4 Ιουλίου 1913. Φέτος συμπληρώνονται 111 χρόνια και ο Δήμος Κ. Νευροκοπίου ετοιμάζεται να εορτάσει αυτό το ιστορικό γεγονός, για δεύτερη χρονιά.

Ο Δήμος Κ. Νευροκοπίου αυτές τις ημέρες ολοκληρώνει το πρόγραμμα των φετινών εκδηλώσεων, το οποίο ακολούθως θα ανακοινωθεί, ενώ ο κεντρικός εορτασμός θα γίνει την Κυριακή 7 Ιουλίου, καθώς η 4η Ιουλίου είναι Πέμπτη.

Σύμφωνα με το ιστορικό, η 4η Ιουλίου 1913 αποτελεί για το Κάτω Νευροκόπι έναν από τους κορυφαίους σταθμούς στη μαρτυρική του ιστορία. Είναι η ημέρα κατά την οποία ο λαός του Κάτω Νευροκοπίου είναι πλέον ελεύθερος.

Το 21ο Σύνταγμα Πεζικού, υπό την ηγεσία του συνταγματάρχη Νικολάου Μιχαλόπουλου Αρκαδικού, εισέρχεται και απελευθερώνει την πόλη της Δράμας την 1η Ιουλίου 1913, έπειτα από 528 χρόνια δουλείας υπό των Οθωμανών και ένα δύσκολο οκτάμηνο διάστημα Βουλγάρικης κατοχής.

Η υπόλοιπη μεραρχία, η 7η Μεραρχία Πεζικού, κατευθύνθηκε βόρεια. Τη νύχτα 2/3 Ιουλίου ακολούθησαν συμπλοκές με τα Βουλγαρικά στρατεύματα, τα οποία ενήργησαν αιφνιδιαστική επίθεση κατά των προωθημένων τμημάτων της Ελληνικής Μεραρχίας. Οι Ελληνικές δυνάμεις αποσόβησαν τον κίνδυνο, κατέλαβαν τη Βροντού και υποχρέωσαν τους Βουλγάρους να υποχωρήσουν προς τα βόρεια αφήνοντας ελεύθερη την οδό προς το Κάτω Νευροκόπι.

Το 21ο Σύνταγμα Πεζικού, αφού περίμενε στη Δράμα το 2ο Σύνταγμα της 8ης Μεραρχίας Πεζικού για να το αντικαταστήσει,  στη συνέχεια κατευθύνθηκε βόρεια μέσω του Γκιούρετζικ και ενώθηκε με τη Μεραρχία του κοντά στο οχυρό ΛΙΣΣΕ το μεσημέρι της 4ης Ιουλίου. Αμέσως μετά όλη η 7η Μεραρχία κατέλαβε το Κάτω Νευροκόπι (Ζύρνοβο), απελευθερώνοντάς το από τον Οθωμανικό και τον Βουλγαρικό ζυγό. Στη συνέχεια, η 7η Μεραρχία ξεκίνησε να κινείται προς τα βόρεια, όπου ακολούθησε η ένδοξη και πολύνεκρη εποποιία των στενών της Κρέσνας.

Η κατάληψη του Ζιρνόβου

Στο βιβλίο του «Η Δράμα 7000 χρόνια», γράφει ο αείμνηστος Βασίλης Πασχαλίδης:

[Τμήματα της VII Μεραρχίας που περνούσαν από τον δρόμο των Σερρών για  την Βροντού είχαν φθάσει μετά την μάχη που πραγματοποιήθηκε εκεί, στην Κάτω Βροντου που είχε πυρποληθεί και οι καπνοί από τις φλόγες σκέπαζαν τον ουρανό. Αντικειμενικός στόχος της  φάλαγγας  αυτής, η κατάληψη του Ζιρνόβου (Κάτω Νευροκόπι), όπως τον ίδιο σκοπό είχε και η άλλη φάλαγγα που ξεκίνησε από την Δράμα στις 2 Ιουλίου 1913…

Δεν είχαν προχωρήσει πολύ από την Κάτω Βροντού όταν ακούστηκε σφοδρός κανονιοβολισμός από την πλευρά του Ζιρνόβου. Υποχωρούντες οι Βούλγαροι μετά την μάχη των στενών της Μπαμπίνας ήλθαν σε επαφή με τα Ελληνικά τμήματα που προχωρούσαν από την Δράμα και γίνονταν μονομαχία του εχθρικού πυροβολικού με την μοίρα του Κανάρη.

Το Βουλγαρικό πυροβολικό υποστήριζε τους υποχωρητικούς ελιγμούς του πεζικού τους… Σύμφωνα με τις διαταγές τις Μεραρχίας τα τμήματα (21ο πεζικό Σύνταγμα με δύο πυροβολαρχίες της VΙΙ Μεραρχίας) εβάδισαν από τα στενά του Γιουρεντζίκ (Γρανίτης) για το Ζίρνοβο (Κάτω Νευροκόπι). Λίγο όμως πριν το χωριό Λίσσε (Οχυρό) προς την έξοδό των στενών δέχθηκαν τις πρώτες βολές του εχθρικού πυροβολικού που ήταν οχυρωμένο πάνω από τα υψώματα του Ζιρνόβου….

Στις εχθρικές οβίδες, η πρώτες από τις οποίες έπεσαν την 9η πρωινή, απάντησαν αμέσως οι πυροβολαρχίες 5η και 6η και η μονομαχία αυτή συνεχίστηκε μέχρι την στιγμή που το κύριο Σώμα της Μεραρχίας αφού πέρασε την Βροντού εξόρμησε στην μικρή εκείνη  δενδροφυτευμένη κοιλάδα στο βορειοανατολικό άκρο της οποίας βρίσκεται το Ζίρνοβο (Κάτω Νευροκόπι).

Η Συνάντηση των δύο φαλαγγών, της μιας που ξεκίνησε από την Δράμα και της άλλης που ξεκίνησε από το χωριό Σαρμουσακλή, έγινε στο χωριό Λίσσε στις 4 Ιουλίου του 1913. Διατάχθηκε αμέσως η 8η πυροβολαρχία να βαδίσει προς τα εμπρός και σε συνδυασμό με τις κινήσεις της εμπροσθοφυλακής της Μεραρχίας να χτυπήσουν τους Βούλγαρους πλευρικά. Τα τμήματα αυτά πέρασαν μπροστά από το χωριό Στάρτσιτσα (Περιθώρι).

Οι κάτοικοι του χωριού υποδέχθηκαν τους Έλληνες Στρατιώτες με χειροκροτήματα και ζητωκραυγές. Μια οβίδα των Βουλγάρων πέφτει στο δεξιό μέρος της Ελληνικής πυροβολαρχίας η οποία αναγκάζεται να κινηθεί και να καλυφθεί πίσω από έναν λόφο.

Πριν καλά καταλάβει την θέση της η 8η πυροβολαρχία  και αναπτυχθεί κατάλληλα, έρχεται η 9η πυροβολαρχία η οποία και ρίχνει χωρίς καθυστέρηση ορισμένες οβίδες εναντίων του εχθρού, ενώ παράλληλα με την τακτοποίηση της κανονιοβολεί τους Βουλγάρους και η 8η πυροβολαρχία από απόσταση 5.000 μέτρων.

Με τις λίγες βολές που πραγματοποίησε το Βουλγαρικό πυροβολικό εναντίων των Ελλήνων ο εχθρός απόβλεπε στο να επιβραδύνει την προέλαση του Ελληνικού Στρατού για να δοθεί η ευκαιρία στους Βουλγάρους να υποχωρήσουν κάπως άνετα προς το Νευροκόπι (σήμερα Βουλγαρικό, Gotse Deltsev), όπου θα δινόταν η αποφασιστική μάχη. Ήταν η 4η Ιουλίου 1913 όταν μπήκαν στο Ζίρνοβο τα Ελληνικά Στρατεύματα.]