ΜΕΛΕΤΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΑΣ

Η δολοφονία του

Αθανάσιου Βαλαβάνη

Του κ. Γ. Κ. Χατζόπουλου, τ. Λυκειάρχη

Μετά την ίδρυση της Βουλγαρικής Εξαρχίας με σουλτανικό φιρμάνι το 1870, η δράση των Εξαρχικών έγινε εντονότερη στον χώρο του σαντζακίου της Δράμας.

Αποθρασυνθέτες οι ένοπλοι εξαρχικοί από την οθωμανική αυτοκρατορία, προέβαιναν σε εξαγορά της συνείδησης των φτωχών πατριαρχικών για την ένταξή τους στην Εξαρχία, σε αφόρητες πιέσεις, παρεμπόδιση της επιτέλεσης των θρησκευτικών τους καθηκόντων με την κατάληψη των ορθοδόξων εκκλησιών, την αφαίρεση περιουσιών και τις δολοφονίες εκείνων, ιδιαίτερα των εξεχόντων, οι οποίοι αρνούνταν να προσχωρήσουν στην Εξαρχία.

Στο σημερινό μας άρθρο θα αναφερθούμε στη δολοφονία του Αθανασίου Βαλαβάνη, Προεστού της Πλεύνας (σημ. Πετρούσας) στύλου της ορθοδοξίας, κατά τον χαρακτηρισμό του Χρυσοστόμου, Μητροπολίτη Δράμας (σημερινού Αγίου) στις 29.10.1902.

Ηθικός αυτουργός της δολοφονίας του, που έγινε μεσημέρι στο κέντρο του χωριού με 16 σφαίρες και κατ’ άλλους 24, ήταν ο Αθανάσιος Τσεγκέλεφ ή Τσεγκενέογλου, πρώτος εξάδελφος του φονευθέντος, βούλγαρος δάσκαλος στα Βιτώλια (Μοναστήρι), που εξορίσθηκε στην περιοχή μας.

Στη δολοφονία συνήργησαν ο Πρόεδρος του Ποινικού, ο Εισαγγελεύς και ο Ανακριτής μαζί με τον Αρμένιο δημαρχιακό γιατρό, που με τη γνωμάτευσή του επιχείρησε να καλύψει τους αυτουργούς της δολοφονίας Κοτίν Μπογατίν, Γεώργιο Μάρκου, Πέτσο Σεραφίν, οι οποίοι πήραν ως αμοιβή 30 χρυσές λίρες. Οι δολοφόνοι οδηγήθηκαν στο δικαστήριο, ύστερα από πίεση του Χρυσοστόμου και καταδικάσθηκαν σε πενταετή φυλάκιση, ενώ οι αυτουργοί καταδικάσθηκαν ερήμην σε θάνατο το 1903.

Η φυλάκιση όμως των δολοφόνων περιορίσθηκε σε δύο χρόνια περίπου.

Αιτία κυρίως της δολοφονίας του Αθανασίου Βαλαβάνη ήταν η προστασία των ορθοδόξων πατριαρχικών κατοίκων της Πλεύνας, το ζήτημα της κλειστής εκκλησίας των ορθοδόξων καθώς και η αποτροπή κατάληψης του σχολείου.

Στη νεκρώσιμη ακολουθία του μάρτυρα Αθανασίου Βαλαβάνη παραβρέθηκε ο πρωτοσύγκελος της Ιεράς Μητροπόλεως Δράμας Θεμιστοκλής Χατζησταύρου, το alter ego του Χρυσοστόμου, στον οποίο ο Χρυσόστομος, πέρα από το να ορκίζει τους Μακεδονομάχους και να τους προμηθεύει με όπλα, ανέθεσε και αυτή την επικίνδυνη αποστολή.

Είναι συγκινητική η επιστολή, την οποία απευθύνει ο Πέτρος Α. Βαλαβάνης, γιος του δολοφονηθέντος Προεστού, προς τον Σουλτάνο: «Μεγαλειότατε, ο ηθικός αυτουργός του πατρός μου, του πιστού δούλου σου Αθανασίου Βαλαβάνη, ο Αθανάσιος Τσεγκέλεφ, έτυχεν αυτοκρατορικής χάριτος και απελύθη εκ των φυλακών. Αφού δια τον δολοφόνον έδειξε τόσην μακροθυμίαν και ευσπλαχνίαν η βασιλική σου καρδία και εχάρισεν εις αυτόν την ζωήν, την τιμήν και τα πάντα, ευδοκισάτω νυν και ημών των τόσον σκληρώς απορφανισθέντων του πατρός μας και εγκαταλειφθέντων εις τους τέσσαρας δρόμους της δυστυχίας να γένησθε πατήρ και προστάτης, διότι μετά Θεού δεν έχομεν επί της γης άλλον πατέρα, ει μη την Σην Θεοφρούρητον και ευσπλαχνικωτάτην Μεγαλειότητα. Συ ευσπλαχνίσθητε ημάς.

Πέτρος Α. Βαλαβάνης»

Η ταπεινότητά μου κρίνει αναγκαία στα πλαίσια του εορτασμού του σωτηρίου εκείνου αγώνα για τη Μακεδονία να τιμήσει με την κατασκευή προτομής τον ήρωα μάρτυρα Αθανάσιο Βαλαβάνη η αρμόδια Αυτοδιοίκηση.

Είναι χρέος της να αποδώσει την οφειλόμενη τιμή σε εκείνους με τη θυσία των οποίων σώθηκε η Μακεδονία από τον εκσλαβισμό.

Στο επόμενο άρθρο μας θα αναφερθούμε και σε άλλους ήρωες μάρτυρες του Μακεδονικού Αγώνα στο σαντζάκι της Δράμας. Το δρόμο για την κατασκευή προτομής και επισήμου απονομής τιμής στους μάρτυρες ήρωες του Μακεδονικού Αγώνα μας τον έδειξε εδώ και χρόνια ο Βώλακας με το στήσιμο της προτομής του Άρμεν Κούπτσιου στην πλατεία του και την καθιέρωση μνήμης του με τίτλο «Κούπτσια».