Μια διαφορετική προσέγγιση
στους τόπους μαρτυρίου στους δύο
Παγκόσμιους Πολέμους και στη Δράμα
Με την ευκαιρία του εορτασμού των 80 χρόνων από την απελευθέρωση του Άουσβιτς
Μιλάνε στον «Π.Τ.» οι εκπαιδευτικοί κ.κ. Στυλίδου και Σισμανίδης και ο συγγραφέας κ. Κοσμίδης
Του Θανάση Πολυμένη
ΜΙΑ ΑΚΡΩΣ ενδιαφέρουσα εκδήλωση με κεντρικό τίτλο: «Συλλογική Μνήμη και Διαδικασίες Μνημόνευσης», πραγματοποιήθηκε το βράδυ της Δευτέρας 27 Ιανουαρίου στο Δημοτικό Ωδείο Δράμας.
Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της παρουσίασης του βιβλίου «Μάρτυρες, Μαρτύριο και Προφητική Μαρτυρία κατά τους Δύο Παγκόσμιους Πολέμους», του Νίκου Κοσμίδη. [1945 – 2025: 80 χρόνια από την απελευθέρωση των Στρατοπέδων Συγκέντρωσης στη Γερμανία και Πολωνία], καθώς και την ημέρα της απελευθέρωσης του στρατοπέδου συγκέντρωσης του Άουσβιτς από τον Σοβιετικό Στρατό που γιορτάστηκε σε όλη την Ευρώπη τη Δευτέρα.
Στη εκδήλωση παρουσιάστηκε το βιβλίο του κ. Κοσμίδη για το οποίο μίλησε ο ίδιος, καθώς και οι κ.κ. Ιωάννης Σισμανίδης, Φιλόλογος, δ/ντης Γυμνασίου Νικηφόρου και Κυριαζής Παρασχίδης, πρώην Σχολικός Σύμβουλος Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Ξάνθης – Δράμας, ενώ αποσπάσματα διάβασε η κα. Ελένη Χριστουδουλάκη, μέλος ΔΣ του Επιμελητηρίου Δράμας.
Την παρουσίαση της εκδήλωσης είχε η κα. Μαρία Στυλίδου –Κωνσταντέλου, Θεολόγος συνταξιούχος εκπαιδευτικός, ενώ την στήριξαν ο Δήμος Δράμας, ο Δήμος Δοξάτου, ο Δήμος Παρανεστίου, η Χορωδία Δήμου Δοξάτου «Σαπφώ», η Χορωδία Δήμου Παρανεστίου «Ιωάννης Βραδέλης, η ΕΛΜΕ Δράμας και το Επιμελητήριο Δράμας.
Σε δηλώσεις της στον «Π.Τ.», η κα. Στυλίδου σημείωσε ότι «ο Νίκος Κοσμίδης είναι ένας σημαντικός ερευνητής, που έχει περάσει από τους τόπους θυσίας και έχει κάνει έρευνες, απαθανατίζει και προσεύχεται σ’ αυτούς τους τόπους σε όλη την Ελλάδα. Κυρίως έχει ασχοληθεί ιδιαίτερα με το Ολοκαύτωμα των Εβραίων. Σήμερα 80 χρόνια μετά από το άνοιγμα και την απελευθέρωση των στρατοπέδων συγκέντρωσης του Άουσβιτς και του Μπιρκενάου υπήρχε οδηγία από το Υπ. Παιδείας για να γίνουν εκδηλώσεις στα σχολεία, για να μαθαίνουν τα παιδιά, να ξέρουν πώς πέρασε η ανθρωπότητα από τέτοιες δοκιμασίες και να μην ξαναγίνουν όλα αυτά. Πολύ εύκολα ο άνθρωπος πέφτει σ’ αυτή τη ματαιοδοξία και νομίζει ότι μπορεί να κατακτήσει όλο τον κόσμο».
Σισμανίδης: Συλλογική μνήμη και διατήρηση
Ο εκπαιδευτικός κ. Σισμανίδης, με δηλώσεις τους στον «Π.Τ.», σημειώνει: «Η σημερινή παρουσίαση γίνεται με αφορμή το βιβλίο του Νίκου Κοσμίδη, “Μάρτυρες, Μαρτύριο και Προφητική Μαρτυρία κατά τους δύο Παγκόσμιους Πολέμους”.
Ο Ν. Κοσμίδης έχει αφιερώσει ένα μεγάλο κομμάτι του ερευνητικού του έργου στη συλλογική μνήμη και τη διατήρηση της μνήμης και κατά πόσο αυτό μπορεί να συνδεθεί με την σύγχρονη πραγματικότητα. Ο τρόπος με τον οποίο το προσεγγίζει έχει μεγάλο ενδιαφέρον, γιατί είναι ανθρωπιστικός, θεολογικός και καθαρά πολιτικός. Και συνδυάζει και τα τρία με ένα μοναδικό τρόπο, όσο παράξενο και αν φαίνεται».
Όπως τονίζει «το συγκεκριμένο βιβλίο έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, γιατί ουσιαστικά στην Ελλάδα, αυτού του τύπου η προσέγγιση δεν έχει γίνει ξανά. Ο τρόπος με τον οποίο φωτίζει γεγονότα κυρίως από τον ευρωπαϊκό χώρο, συνδέεται και με την γενικότερη ιστορική προσέγγιση, η οποία είναι και θεολογική και ανθρωπιστική. Για εμάς εδώ νομίζω ότι είναι η πρώτη φορά που βλέπουμε μια τέτοιου είδους προσέγγιση σε θέματα που αφορούν την ιστορία, τη θρησκεία – Ορθόδοξη και μη – τις συμπεριφορές των ανθρώπων όχι μόνο των ιστορικών προσωπικοτήτων, αλλά και των ανώνυμων παστόρων και απλών πολιτών οι οποίοι ξεπέρασαν τα όποια θρησκευτικά εμπόδια ή δόγματα και προσπάθησαν μέσα από τον κοινό πόνο και μέσα από τον κοινό αγώνα ενάντια στον φασισμό και να περάσουν κάποια στιγμή στην οικουμενική αντίδραση σ’ αυτό που συνέβαινε τότε».
Κοσμίδης: Η διαχείριση της ιστορίας
Με δηλώσεις του στον «Π.Τ.» ο κ. Κοσμίδης αναφέρεται στο έργο του, επισημαίνοντας:
«Σήμερα (σ.σ. τη Δευτέρα 28 Ιανουαρίου) είναι η 80η επέτειος από την απελευθέρωση του Άουσβιτς από το Σοβιετικό Στρατό και σε όλο τον κόσμο πραγματοποιούνται εκδηλώσεις. Το βιβλίο αυτό είναι στην ουσία το αποτέλεσμα της μεταπτυχιακής μου έρευνας. Έχει να κάνει με το πως οι θρησκευτικές κοινότητες κυρίως στον ευρωπαϊκό χώρο, πραγματεύτηκαν και αντιμετώπισαν τα κινήματα αφενός εθνικισμού και μιλιταρισμού στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, και βεβαίως το Ολοκαύτωμα, το φασισμό και το ναζισμό κατά τη διάρκεια του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου. Πρόκειται για γεγονότα που συνήθως τα βλέπουμε και τα εξετάζουμε χωριστά, αλλά έτσι έχουμε ελλιπή γνώση, γιατί ο ένας πόλεμος διαδέχθηκε τον άλλον».
Όπως εξηγεί μάλιστα, «πέρα από το πληροφοριακό στοιχείο που υπάρχει στο βιβλίο, αυτό που το χαρακτηρίζει είναι η επιτόπια έρευνα που έκανα, η έρευνα πεδίου στην Ευρώπη αλλά και εκτός Ευρώπης».
Αναφερόμενος στην περιοχή της Δράμας, τονίζει: «Η Δράμα είναι διάσπαρτη από χώρους μαρτυρικής μνήμης απ’ όλη την περίοδο των πρώτων 50 χρόνων του 20ου αιώνα.
Εγώ είχα την τύχη και την ευλογία το περασμένο φθινόπωρο να βρεθώ στην περιοχή της Δράμας, να υλοποιήσουμε εκπαιδευτικά προγράμματα με μαθητές Γυμνασίου και Λυκείου και πλέον και με Δημοτικού. Συζητήσαμε με τα παιδιά για το πώς αισθάνονται γι’ αυτούς τους χώρους και τα βοηθήσαμε να εντάξουν όλα αυτά στα πλαίσια της παγκόσμιας ιστορίας. Γιατί αυτό που συνέβη στη Δράμα, δεν αφορά μόνο στη Δράμα και δεν εντοπίζεται μονάχα εδώ».
Όπως λέει μάλιστα, «νομίζω ότι αν κάπου πρέπει να βοηθήσουμε τη μνήμη, είναι οι μαρτυρικοί μας τόποι, να συνδέσουμε τα μαρτυρικά γεγονότα που βίωσαν οι κοινότητές μας, οι παππούδες και οι προπαππούδες, μ’ αυτά που συνέβησαν σε άλλες περιοχές του κόσμου και έτσι θα κατανοήσουμε και το μέγεθος της φρίκης αυτών των καταστάσεων και ότι όλα αυτά δεν ήταν τυχαία.
Το θέμα δεν ήταν το “γιατί σε εμάς”, αλλά ήταν το πότε θα συνέβαινε σε κάθε κοινότητα και για ποιους λόγους συνέβη στην κάθε κοινότητα και δεν ήταν σίγουρα τυχαιότητα αυτό που έγινε. Ήταν σίγουρα η μέθοδος, τα ναζιστικά και φασιστικά καθεστώτα που χρησιμοποιούσαν για να ασκήσουν πίεση στο λαό για να μη αντισταθεί. Να σημειώσω επίσης ότι, ορισμένες κοινότητες λένε ακόμα και σήμερα, ότι, αν δεν υπήρχαν οι αντάρτες ότι δεν θα συνέβαιναν αυτά που συνέβησαν. Βλέπετε ότι ακόμα 80 χρόνια μετά, δεν μπορούμε να διαχειριστούμε την τοπική μας ιστορία, πόσο μάλλον αν την αναγάγουμε και στην παγκόσμια ιστορία».
