Μνημείο Γενοκτονίας
των Ποντίων και στη Δράμα
Του Βασίλη Γ. Χατζηθεοδωρίδη
Η προσφυγομάνα Δράμα και ο νομός της, ζει αυτές τις ημέρες στιγμές άφατης συγκίνησης μπροστά στο Μνημείο της Γενοκτονίας των Ποντίων, που φιλοξενεί η μαρτυρική της γη.
Στα μνημεία των χιλιάδων θυμάτων του Μακεδονικού Αγώνα (1903-1909), της πρώτης Βουλγαρικής κατοχής (1912-1913), της δεύτερης Βουλγαρικής Κατοχής (1916-1918) και της τριπλής Κατοχής (1941-1944), ήρθε επιτέλους μετά από εκατόν ολόκληρα χρόνια και το Μνημείο της Γενοκτονίας των Ποντίων
Προτού ασχοληθούμε με την αδήριτη αναγκαιότητα αυτού του συμβόλου της μνήμης των 353.000 Ελλήνων κατοίκων Πόντου που εκτελέστηκαν, απαγχονίστηκαν, κρεουργήθηκαν, κάηκαν στην πυρά, πέθαναν στις «εν ροή Άουσβιτς» πορείες θανάτου και στα θανατηφόρα Τάγματα Εργασίας (Αμελέ Ταμπουρού), αξίζει τον κόπο να δώσουμε μια εικόνα της πληθυσμιακής σύνθεσης του Νομού Δράμας κατά την επίσημη απογραφή πληθυσμού του 1928:
Η πληθυσμιακή εικόνα των αστών του Ν. Δράμας, σύμφωνα με τη Γεωργία Μπακάλη[1], είχε το 1928 ως εξής:
Αστοί:
1) Εντόπιοι εκ Π. Ελλάδος άτομα 11.100
2) Πρόσφυγες ……………………….« 34.000
3) Ισραηλίται ………………………. « 800
4) Αρμένιοι………………………….. « 600
————————————————————-
Σύνολο άτομα 46.500
Αγρότες:
1) Πόντιοι………………………………..28.732
2) Μικρασιάται ……………………. 14.217
3) Θράκες …………………………… 11.362
4) Καυκάσιοι……………………….. 1.988
5) Εκ Βουλγαρίας…………………. 1.777
6) Διάφοροι ……………………….. 10
————————————————
Σύνολο 58.086
Γενικό σύνολο 104.586
Προσθέτοντας στους Πόντιους και τους Καυκάσιους που ήταν Ελληνοπόντιοι από τη Ρωσία, ξεπερνούσαν τις 30.000, οπότε περισσότεροι από τους μισούς πρόσφυγες ήταν Πόντιοι.
Με δεδομένο ότι η αναλογία αυτή ισχύει και για τον αστικό πληθυσμό, ο μισοί περίπου κάτοικοι του Νομού ήταν Πόντιοι.
Ο ποντιακής καταγωγής γλύπτης δημιουργός του Μνημείου Γιώργος Κικώτης, πρόσφερε στους απογόνους του ένα έργο λαμπερής αισθητικής και υψηλού συμβολισμού. Μπορεί να μην μπόρεσε, λόγω της έντονης συγκίνησής του να μιλήσει για το δημιούργημά του, θα μιλούν όμως γι‘ αυτόν και το έργο του οι Πόντιοι, οι πρόσφυγες, οι Έλληνες και γενικότερα οι άνθρωποι της Τέχνης.
Στο αριστερό μέρος της σύνθεσης προβάλλονται τα δασωμένα βουνά, στα οποία κατέφυγε ο κόσμος για να σωθεί από το μαχαίρι του ανθρωπόμορφου τέρατος του Τοπάλ Οσμάν και παριστάνονται τραγικές σκηνές του ξεριζωμού με την υποσημείωση της παράκλησης από το έργο του οραματιστή της Παναγίας Σουμελά στην Καστανιά, γιατρού, συγγραφέα και ποιητή Φίλωνα Κτενίδη[2]: «…ΘΕΕ Μ’ , ΠΟΙΣΟΝ ΜΕ ΗΝΤΕΝ ΘΕΛΤΣ, ΜΟΝΟΝ ΣΟΝ ΤΟΠΟ Μ’ ΑΦ’Σ ΜΕ!.. (Θεέ μου, κάνε με ό,τι θέλεις, μόνο στον τόπο μου άφησέ με!).
Στο μεσαίο μέρος μια έντρομη μάνα βλέπει τη συμφορά και προσπαθεί να σώσει το παιδί της. Επάνω, μέσα στον οβάλ χώρο του μαρμάρου καίει το άσβεστο καντήλι της μνήμης και στο κάτω μέρος
οι «353.000 ΨΥΧΕΣ ΖΗΤΟΥΝ ΔΙΚΑΙΩΣΗ».
Και στο δεξιό μέρος της σύνθεσης παριστάνονται ένας ένοπλους αντάρτης και άλλες σκηνές μαρτυρίου.
Με την έμπνευσή του ο καλλιτέχνης έβαλε πάνω στο μάρμαρο (προσφορά Δραμινού επιχειρηματία) ανθρώπινες μορφές που νικήθηκαν από τη βία, τη βαρβαρότητα και την κτηνωδία, αλλά φωτίζουν τη μνήμη, ζωντανεύουν τη λήθη και υμνούν το δίκαιο και την αλήθεια.
Το μαχαίρι, το σχοινί, η φωτιά, τα μαρτύρια, η πείνα, η δίψα, ζέστη, το κρύο, και οι ατέλειωτες εξοντωτικές πορείες θανάτου του τότε, έγιναν από τον καλλιτέχνη ανεξίτηλες μνήμες του τώρα, του αύριο, του πάντα.
Είναι εδώ, για να καλούν στο εδώλιο της Ιστορίας τους ένοχους της γενοκτονίας, ώσπου να αποδεχτούν την αλήθεια, να ομολογήσουν τις πράξεις τους και να ζητήσουν συγγνώμη από την πολιτισμένη ανθρωπότητα.
Το έργο βρίσκεται στο Δημοτικό Κήπο της πόλης, επί της οδού Πατριάρχου Διονυσίου, στο ύψος του θερινού κινηματογράφου του Κήπου και αποτελεί επίτευγμα των ποντιακών συλλόγων και του Δήμου Δράμας. Αποκαλύφθηκε το απόγευμα της 19ης Μαΐου 2019 από το Δήμαρχο Δράμας παρουσία αρχών, του δημιουργού του, ποντιακών συλλόγων και πλήθους κόσμου είναι και θα παραμείνει σημείο αναφοράς στη ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ ΤΩΝ ΠΟΝΤΙΩΝ και γροθιά στο στομάχι των πολιτικών ηγεσιών της Τουρκίας
[1]. Το «Θάρρος» και το προσφυγικό ζήτημα, Θεσσαλονίκη 2007
[2]. Η φράση είναι παρμένη από το έμμετρο έργο του 340 στίχων με τίτλο «Η ΚΑΜΠΑΝΑ ΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥ», αφιερωμένο –κατά τον ίδιο- στις αλησμόνητες πατρίδες.
