Ενημερωτική ημερίδα την Κυριακή στη Δράμα για τις «Παθήσεις Πνευμόνων»
Τα συμπτώματα του άσθματος και τι πρέπει να προσέχουν οι ασθενείς
Ο Ειδικός Πνευμονολόγος κ. Δημήτριος Λάτσιος, μιλάει στον «Π.Τ.»
Της Σουζάνας Θεοδωρίδου
Με αφορμή την διεξαγωγή της αυριανής ενημερωτικής ημερίδας με θέμα: «Παθήσεις Πνευμόνων», στις 6 το απόγευμα, στην αίθουσα του Δημοτικού Ωδείου Δράμας, η εφημερίδα μας επικοινώνησε με έναν από τους ομιλητές, τον Διδάκτορα της Ιατρικής Σχολής του Α.Π.Θ. και Ειδικό Πνευμονολόγο, κ. Δημήτριο Λάτσιο.
Στην ημερίδα, ο κ. Λάτσιος θα αναπτύξει ένα πολύ σημαντικό θέμα μιας χρόνιας πάθησης του αναπνευστικού συστήματος, το οποίο δεν είναι άλλο από το άσθμα.
Πρόκειται ουσιαστικά, για μια χρόνια πάθηση του αναπνευστικού, από την οποία πάσχουν 300 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον πλανήτη, ενώ περίπου 250.000 άνθρωποι πεθαίνουν από άσθμα κάθε χρόνο. Οι ενδείξεις βέβαια για την Ελλάδα αλλά και για την ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, είναι αρκετά ενθαρρυντικές, καθώς σύμφωνα με την πρώτη Πανελλαδική Επιδημιολογική για το Άσθμα, δείχνει ότι το 8,6% του γενικού πληθυσμού στην Ελλάδα έχει άσθμα.
κ. Λάτσιο, τι είναι το άσθμα, και πως μπορούν να το αντιμετωπίσουν οι ασθενείς;
Το άσθμα είναι μια χρόνια πάθηση που χαρακτηρίζεται από φλεγμονή των αεραγωγών. Οι αεραγωγοί (βρόγχοι), είναι οι σωλήνες που μεταφέρουν τον αέρα στους πνεύμονες.
Όταν κάποιος ασθενής με άσθμα εισπνεύσει κάποιον ερεθιστικό παράγοντα από το περιβάλλον, προκαλείται μια υπερβολική απάντηση των βρόγχων με σύσπαση των λείων μυικών ινών των αεραγωγών (βρογχόσπασμος), η οποία οδηγεί σε στένωση του αυλού τους. Η φλεγμονή των βρόγχων, χαρακτηρίζεται από οίδημα και παραγωγή εκκρίσεων που είναι παχύρρευστες και κολλώδεις, με τελικό αποτέλεσμα την επιδείνωση της στένωσης του αυλού των βρόγχων. Έτσι, περιορίζεται η ροή του αέρα μέσα από τους βρόγχους.
Οι ασθενείς με άσθμα, έχουν μια γενετική (κληρονομική) προδιάθεση, αλλά τα συμπτώματα εμφανίζονται μετά την έκθεση σε κάποιους εκλυτικούς παράγοντες. Τέτοιοι παράγοντες είναι οι λοιμώξεις (ιδιαίτερα οι ιογενείς), ερεθιστικοί παράγοντες στο περιβάλλον (σκόνη, γύρεις, τρίχωμα ζώων, υγρασία, καπνός, φάρμακα κ.λπ.) και η άσκηση.
Το άσθμα, εμφανίζεται με επεισόδια που χαρακτηρίζονται από δύσπνοια (δυσκολία στην αναπνοή), βάρος στο στήθος, βήχα ή συριγμό (σφύριγμα στην αναπνοή).
Τα συμπτώματα του άσθματος μπορεί να υποχωρήσουν με την κατάλληλη θεραπεία, αλλά μερικές φορές μπορούν να υποχωρήσουν αυτόματα. Η αποφυγή του ερεθιστικού παράγοντα που προκάλεσε τα συμπτώματα, μερικές φορές αρκεί για να βελτιωθεί ο ασθενής.
Κάποιοι άνθρωποι με άσθμα, εμφανίζουν ελάχιστα συμπτώματα λίγες φορές στη ζωή τους, ενώ κάποιοι άλλοι εμφανίζουν καθημερινά συμπτώματα με σημαντικές επιπτώσεις στην καθημερινότητά τους.
Το άσθμα γενικά διαφέρει στις εκδηλώσεις του, και ο κάθε ασθενής χρειάζεται ειδική αντιμετώπιση προσαρμοσμένη στις ανάγκες και τις ιδιαιτερότητές του.
Ποια είναι τα στοιχεία που υπάρχουν για τον πληθυσμό που νοσεί από άσθμα;
Περίπου 300 εκατομμύρια άνθρωποι πάσχουν από άσθμα στον πλανήτη, ενώ περίπου 250.000 άνθρωποι πεθαίνουν από άσθμα κάθε χρόνο. Οι θάνατοι από άσθμα, ωστόσο, μειώνονται διαρκώς, λόγω της αποτελεσματικής θεραπείας. Αντίθετα, η συχνότητα του άσθματος και των αλλεργιών αυξάνεται.
Υπολογίζεται ότι 7-10% των ανθρώπων πάσχουν από άσθμα, αλλά το ποσοστό διαφέρει σημαντικά μεταξύ των χωρών. Είναι συχνότερο στις Δυτικές χώρες, αλλά φαίνεται ότι και άλλοι παράγοντες, γενετικοί, κοινωνικοί και περιβαλλοντικοί παίζουν ρόλο.
Το άσθμα, είναι πιο συχνό στα αγόρια στην παιδική ηλικία και στις γυναίκες μετά την ενηλικίωση.
Στη χώρα μας ποια είναι τα ποσοστά που έχουν καταγραφεί;
Τα επιδημιολογικά δεδομένα για το άσθμα στην Ελλάδα, είναι περιορισμένα. Η Ομάδα Άσθματος της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας, ολοκλήρωσε πρόσφατα την πρώτη Πανελλαδική Επιδημιολογική για το Άσθμα.
Με τη μελέτη αυτή προσδιορίστηκε για πρώτη φορά με στατιστικά αποδεκτό τρόπο, η συχνότητα εμφάνισης του άσθματος στον Ελληνικό πληθυσμό.
Στη μελέτη συμμετείχαν 2.632 άτομα, και τα πρώτα αποτελέσματα δείχνουν ότι το 8,6% του γενικού πληθυσμού στην Ελλάδα έχει άσθμα.
Για την περιοχή της Δράμας, δεν μπορούν να εξαχθούν ασφαλή στατιστικά στοιχεία λόγω του μικρού δείγματος. Πάντως, φαίνεται ότι η συχνότητα του άσθματος στην περιοχή της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης κυμαίνεται πολύ κοντά στον πανελλαδικό μέσο όρο.
Η συχνότητα του άσθματος στις διάφορες ηλικιακές ομάδες, αυξάνεται με την ηλικία.
κ. Λάτσιο, ποια είναι τα συμπτώματα του άσθματος;
Η διάγνωση του άσθματος, τίθεται από το γιατρό με βάση τα συμπτώματα του ασθενούς και το ιστορικό του. Τα τυπικά συμπτώματα ενός ασθενούς με άσθμα είναι: Βάρος (δυσφορία) στο στήθος, βήχας, συριγμός (“σφύριγμα” στην αναπνοή – ιδιαίτερα στην εκπνοή), και δύσπνοια (δυσκολία στην αναπνοή).
Τα συμπτώματα αυτά, εμφανίζονται επεισοδιακά και μπορεί να περάσουν είτε με την κατάλληλη θεραπεία είτε – μερικές φορές – χωρίς αντιμετώπιση. Χαρακτηριστικά, τα συμπτώματα αυτά επιδεινώνονται με την άσκηση, κατά τη νύχτα ή νωρίς το πρωί, σε συγκεκριμένες εποχές (συνήθως άνοιξη και φθινόπωρο), μετά από ιώσεις και μετά από έκθεση σε ερεθιστικούς παράγοντες στο περιβάλλον.
Οι ασθενείς με άσθμα, μπορεί συχνά να ξυπνήσουν τη νύχτα από βήχα ή δυσκολία στην αναπνοή. Μερικοί ασθενείς με άσθμα, μπορεί να εμφανίζουν μόνο βήχα χωρίς κανένα άλλο σύμπτωμα. Ο βήχας μπορεί να είναι ξηρός (χωρίς πτύελα) ή παραγωγικός (με πτύελα).
Όταν οι ασθενείς με άσθμα παράγουν πτύελα, αυτά είναι τυπικά κολλώδη, με χαρακτηριστικό λευκό ή κίτρινο χρώμα. Όταν το άσθμα ενός ασθενούς είναι σε σταθερή κατάσταση, μπορεί να μην εμφανίζει καθόλου συμπτώματα.
Η διάγνωση του άσθματος μπορεί να είναι ιδιαίτερα δύσκολη σε κάποιες ηλικιακές και κοινωνικές ομάδες. Τα πολύ μικρά παιδιά (ιδιαίτερα κάτω των 5 ετών), μπορεί συχνά να εμφανίζουν βήχας και συριγμός, χωρίς απαραίτητα να πάσχουν από άσθμα. Σε τέτοιες ηλικίες είναι απαραίτητη η μακροχρόνια παρακολούθηση και – εάν τα συμπτώματα επιμένουν και το παιδί ανταποκρίνεται στην αντιασθματική θεραπεία – τίθεται η διάγνωση του άσθματος.
Οι ηλικιωμένοι, μπορεί να έχουν μειωμένη αντίληψη των συμπτωμάτων τους και συχνά να θεωρούν τη δυσκολία στην αναπνοή φυσιολογική συνέπεια της ηλικίας τους. Τα συμπτώματα του άσθματος, επίσης, στους ηλικιωμένους δεν είναι πάντοτε τυπικά.
Τι πρέπει να προσέχει ένας ασθενής με άσθμα;
Η αποφυγή ερεθιστικών παραγόντων στο περιβάλλον. Να αποφεύγει τα ενοχλητικά απορρυπαντικά ή καθαριστικά, καθώς και σαπούνια, αφρόλουτρα ή σαμπουάν με έντονο άρωμα. Να αποφεύγει ή να απομακρύνει τα κατοικίδια ζώα, ιδιαίτερα εάν κάποιος μέσα στο σπίτι εμφανίζει αλλεργίες σε αυτά (π.χ. τρίχωμα γάτας ή σκύλου, φτερά πτηνών). Να αποφεύγει την καύση ξύλου ή άλλων υλικών, σε εσωτερικό χώρο. Αν δεν μπορεί να τα αποφύγει, θα πρέπει να φροντίσει για τον καλό εξαερισμό.
Επίσης, το υπνοδωμάτιο είναι σημαντικός χώρος για τους ασθενείς με άσθμα.
Αξίζει, να επισημάνουμε ότι η αποφυγή ερεθιστικών παραγόντων δεν αρκεί για να ρυθμίσει κάποιος το άσθμα του, αλλά είναι απαραίτητο πάντοτε να παίρνει σωστά τα φάρμακά του και να ακολουθεί τις οδηγίες του γιατρού του.
Επιπλέον, ένα ακόμη χαρακτηριστικό αποτελεί το κάπνισμα, το οποίο είναι ένας βλαπτικός ερεθιστικός παράγοντας για τους ασθενείς με άσθμα
Το κάπνισμα, κάνει τα φάρμακα του άσθματος λιγότερο αποτελεσματικά. Όταν καπνίζει κάποιος ασθενής, χρειάζεσαι μεγαλύτερες δόσεις φαρμάκων για να επιτύχει το ίδιο αποτέλεσμα.
Το παθητικό κάπνισμα, είναι επίσης βλαπτικό για τους ασθενείς με άσθμα, και ιδιαίτερα για τα παιδιά.
Ποιοι παράγοντες συντελούν ώστε να επιδεινωθεί το άσθμα;
Πολλοί παράγοντες στο περιβάλλον μπορούν να επιδεινώσουν το άσθμα.
Στην αντιμετώπιση του άσθματος, είναι απαραίτητη η αποφυγή των ερεθιστικών παραγόντων στο περιβάλλον. Κάθε ασθενής με άσθμα, μπορεί να αναγνωρίσει ερεθιστικούς παράγοντες στο περιβάλλον του.
Οι πιο συνηθισμένοι παράγοντες που επιδεινώνουν το άσθμα είναι η ρύπανση του περιβάλλοντος, η οποία οδηγεί συχνά σε επιδείνωση του άσθματος. Επίσης, οι κλιματολογικές συνθήκες επηρεάζουν το άσθμα, ιδιαίτερα κατά τις περιόδους υγρασίας, αλλά αυτό μπορεί να διαφέρει από άτομο σε άτομο.
Επιπλέον, ο καπνός του τσιγάρου είναι ερεθιστικός παράγοντας που επιδεινώνει το άσθμα. Οι ασθενείς με άσθμα, δικαιούνται να εργάζονται και να ζουν σε περιβάλλον χωρίς καπνό. Οι γονείς παιδιών με άσθμα, απαγορεύεται να καπνίζουν μέσα στο σπίτι ή το αυτοκίνητο.
Ερεθιστικές ουσίες είναι τα αρώματα, τα καλλυντικά, οι λακ, οι καθαριστικές ουσίες κ.λπ., που μπορούν να επιδεινώσουν τα συμπτώματα του άσθματος.
Από τα αλλεργιογόνα που βρίσκονται στο περιβάλλον, κάποια είναι εποχιακά (όπως η γύρη των λουλουδιών) και άλλα είναι ολοετή (όπως τα ακάρεα της οικιακής σκόνης και το τρίχωμα των ζώων).
Παράλληλα, η άσκηση μπορεί να προκαλέσει επιδείνωση των συμπτωμάτων του άσθματος και να οδηγήσει τον ασθματικό ασθενή σε περιορισμό των δραστηριοτήτων του. Ωστόσο, με τη λήψη κατάλληλης θεραπείας, οι περισσότεροι ασθενείς με άσθμα μπορούν να αθληθούν κανονικά.
Επιπλέον, οι ιογενείς λοιμώξεις (όπως η γρίπη και το κοινό κρυολόγημα) μπορεί να οδηγήσουν σε επιδείνωση του άσθματος, ιδιαίτερα στα παιδιά. Τα αντιβιοτικά, είναι χρήσιμα για την αντιμετώπιση μικροβιακών λοιμώξεων, που είναι σπάνιες σε ασθενείς με άσθμα. Για το λόγο αυτό σπάνια χρειάζονται αντιβιοτικά σε κρίσεις άσθματος.
Τέλος, η ασπιρίνη και τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη είναι φάρμακα που μπορεί να επιδεινώσουν το άσθμα. Μια κατηγορία φαρμάκων για την υπέρταση, οι β-αποκλειστές (β-blockers), έχουν αντένδειξη στους ασθενείς με άσθμα γιατί μπορεί να προκαλέσουν βρογχόσπασμο. Εάν παίρνει κάποιο από αυτά τα φάρμακα, πρέπει να συμβουλευθεί το γιατρό του.
Το άσθμα κληρονομείται;
Η εμφάνιση του άσθματος, προϋποθέτει την παρουσία κάποιας γενετικής – κληρονομικής προδιάθεσης. Οι πιθανότητες να εμφανίσει κάποιος άσθμα, είναι μεγαλύτερες όταν υπάρχουν άλλα άτομα με άσθμα στην οικογένεια. Οι πιθανότητες, αυξάνονται για τα παιδιά μητέρας που πάσχει από άσθμα.
Θεραπεύεται το άσθμα;
Το άσθμα, είναι μία χρόνια φλεγμονώδης νόσος των αεραγωγών. Από τη στιγμή που κάποιος διαγιγνώσκεται με άσθμα, είναι εξαιρετικά πιθανό ότι θα πάσχει από άσθμα όλη του τη ζωή. Με τις θεραπευτικές επιλογές που υπάρχουν, το άσθμα μπορεί να αντιμετωπιστεί με εξαιρετικά αποτελέσματα στη μεγάλη πλειοψηφία των ασθενών. Ωστόσο, δεν υπάρχει καμία θεραπευτική παρέμβαση σήμερα που να επιφέρει οριστική ίαση του άσθματος.
κ. Λάτσιο, αν κάποιος δεν έχει παρουσιάσει άσθμα σε μικρή ηλικία, μπορεί να εμφανίσει μετέπειτα;
Το άσθμα, μπορεί να εμφανιστεί σε όλες τις ηλικίες. Συχνά εμφανίζεται στα παιδιά ή σε νέους ενήλικες, αλλά μπορεί να εμφανιστεί ακόμη και στη μεγάλη ηλικία. Κάποια ήπια συμπτώματα που εμφάνιζε παλαιότερα, μπορεί να ήταν ήπιες εκδηλώσεις άσθματος (π.χ. επίμονος βήχας μετά από “κρυώματα”) ή να σχετίζονταν με την προδιάθεση να εμφανίσει άσθμα (π.χ. αλλεργική ρινίτιδα, δερματίτιδα ή επιπεφυκίτιδα). Προϋπόθεση για την εμφάνιση του άσθματος, είναι η παρουσία κάποιου εκλυτικού παράγοντα στο περιβάλλον. Γι’ αυτό, αν εμφάνισε κάποιος άσθμα σε μεγάλη ηλικία, θα πρέπει να αναζητήσει κάποιον παράγοντα που μπορεί να τον ενοχλεί στο περιβάλλον (π.χ. αλλαγή κατοικίας, νέος τρόπος θέρμανσης ή μαγειρέματος, εμφάνιση νέου κατοικίδιου).
