Μια μεγάλη επιτυχία για το Μοναστηράκι Δράμας

Οι «Αράπηδες» Μοναστηρακίου

εντάσσονται στον Εθνικό Κατάλογο

Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς

Μιλάει στον «Π.Τ.» ο πρόεδρος του Κέντρου

Πολιτιστικής Ανάπτυξης Αν. Μακεδονίας Γ. Παπουτσής

Του Θανάση Πολυμένη

ΣΤΟΝ Εθνικό Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς εντάσσεται το δρώμενο των «Αράπηδων» Μοναστηρακίου. Πρόκειται για μια ιδιαίτερα σημαντική προσπάθεια, η οποία μετά από δυο χρόνια παίρνει σάρκα και οστά και δίνει ένα ιδιαίτερο προβάδισμα για τον τόπο μας.

Τις προσπάθειες είχε ξεκινήσει από το 2014 ακόμα ο πρόεδρος του Κέντρου Πολιτιστικής Ανάπτυξης Ανατολικής Μακεδονίας κ. Γιάννης Παπουτσής, ενώ η πρόταση κατατέθηκε από το 2020.

Ένα μικρό λιθαράκι στην προσπάθεια αυτή έβαλε και ο «Πρωινός Τύπος», με σχετικό δημοσίευμα τον Ιανουάριο του 2020. Συγκεκριμένα, μιλώντας στον «Π.Τ.» τότε ο κ. Παπουτσής, είχε κάνει ιδιαίτερη αναφορά στην ανάγκη ένταξης των δρώμενων των Φώτων στον Εθνικό Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς.

Όπως είχε αναφέρει τότε ο κ. Παπουτσής, υπάρχει σχετικό νομοθετικό πλαίσιο, το οποίο προστατεύει αυτή την κληρονομιά και τόνιζε: «Εδώ στη Δράμα, από το 2014 ακόμα» , εξήγησε ο κ. Παπουτσής, «είχαμε προσπαθήσει να κάνουμε μια συνεννόηση, η οποία όμως δεν ευοδώθηκε. Θέλαμε να κάνουμε μια συνολική πρόταση για όλη την Ηδωνίδα Γη, μαζί με τη Νικήσιανη, αλλά είχαμε δυσκολίες συνεννόησης. Τελικά δεν μπορέσαμε να καταλήξουμε κάπου, γιατί άλλοτε άλλαζαν οι διοικήσεις στους πολιτιστικούς συλλόγους, άλλοτε άλλαζαν οι άνθρωποι και δεν μπορείς να έχεις μια συνέχεια σε όλο αυτό.

Θέλαμε αυτή την υπόθεση να την ετοιμάσουμε ως μια συνολική πρόταση για 8 κοιτίδες λαϊκού πολιτισμού και λαϊκών δρωμένων της περιοχής μας. Από τη Νικήσιανη από την πλευρά της Καβάλας και από τη Δράμα το Μοναστηράκι, τον Ξηροπόταμο, την Πετρούσα, τους Πύργους, την Καλή Βρύση, το Βώλακα και το Παγονέρι. Αυτά είναι τα χωριά όπου αναβιώνουν τα λαϊκά δρώμενα στο τριήμερο των Θεοφανείων».

Ο κ. Παπουτσής μάλιστα, εξέφραζε την αγωνία του, ότι δεν μπορούσε να  υπάρξει μια κοινή πρόταση από όλους, καθώς όπως έλεγε, «για διαφόρους λόγους δεν καταλαβαίνουν όλοι, ίσως, την σημαντικότητα της ένταξης στον εθνικό κατάλογο».

Στο σήμερα…

Στη συνέχεια, το Μοναστηράκι προχώρησε μόνο του, υποβάλλοντας σχετικό δελτίο προς το  Υπ. Πολιτισμού. Στο δελτίο αυτό, όπως μας ενημερώνει ο κ. Παπουτσής, εντάχθηκε και εκείνο το δημοσίευμα, καθώς περιελάμβανε ιδιαίτερα στοιχεία για το δρώμενο.

Δύο χρονιά μετά ήρθε η δικαίωση για τις προσπάθειες του ιδίου και το δρώμενο του Μοναστηριακίου «Αράπηδες», πέρασε πλέον στον Εθνικό Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς.

Μιλώντας χθες Τρίτη 8 Φεβρουαρίου στον «Π.Τ.» ο κ. Παπουτσής, τονίζει: «Είμαστε στην ευχάριστη θέση να πούμε ότι ολοκληρώθηκε η διαδικασία και επιτέλους ένα σπουδαίο δρώμενο της Δράμας –  όχι το μοναδικό – οι «Αράπηδες» Μοναστηρακίου, εντάχθηκαν με απόφαση του Υπ. Πολιτισμού, στον Εθνικό Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς».

Και τονίζει ιδιαίτερα: «Αυτό είναι ένα ιδιαίτερα σημαντικό στοιχείο για την ιστορική και πολιτιστική παράδοση της Δράμας. Πρέπει να εκληφθεί απ’ όλους, ότι, οι αγώνες, οι κόποι, οι εμμονές, οι θυσίες, η ανιδιοτέλεια είναι στοιχεία που συνάδουν με το πολιτιστικό πνεύμα και ακόμα, είναι ένα μήνυμα να μην τα παρατάμε, να βάζουμε στόχους και να τους πετυχαίνουμε, με σύμμαχος τις Κοινότητες και με σεβασμό στη γνώση».

Ο κ. Παπουτσής σημειώνει ακόμα, ότι, όλα αυτά είναι απαραίτητα στοιχεία για να πετύχει κανείς: «Είναι στοιχείο απαραίτητο για να μπορέσει να ακολουθηθεί μια στρατηγική η οποία φέρνει αποτελέσματα. Εάν υπάρχει διαφορετική στρατηγική, που δεν ακολουθείται δηλαδή το όλοι μαζί και δεν υπάρχει σύμπνοια και σεβασμός τότε δεν θα έχουμε αποτελέσματα.

Είμαστε στην ευχάριστη θέση, να πούμε ότι ακολουθήσαμε αυτές τις συντεταγμένες και έχουμε αυτά τα αποτελέσματα. Γιατί το ζήτημα το παρακολουθούσαμε από το 2014. Δεν μπορούσαμε ούτως ή άλλως να κάνουμε κοινό δελτίο για όλα τα επτά χωριά της Δράμας, συν τη Νικήσιανη οκτώ. Οπότε κάθε χωριό  πρέπει να κάνει το δικό του δελτίο, το δικό του αίτημα, για να προχωρήσει και αποδείξει το δρώμενο, πώς γίνεται και αν θεωρείται δρώμενο να μπορέσει να ενταχθεί. Αυτό είναι υπόθεση της κάθε τοπικής κοινωνίας».

Και άλλα δρώμενα της χώρας

Ο κ. Παπουτσής αναφέρεται ακόμα και σε άλλα δρώμενα απ’ όλη την Ελλάδα που έχουν ενταχθεί στον ίδιο Εθνικό Κατάλογο.

«Εθιμικά δρώμενα, πολιτισμικές πρακτικές και κοινωνικές τελετουργίες από όλη την Ελλάδα, εγγράφονται με απόφαση του ΥΠΠΟΑ, στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας!

Εννέα νέα στοιχεία, εθιμικά δρώμενα, πολιτισμικές πρακτικές και κοινωνικές τελετουργίες από όλη την Ελλάδα, εγγράφονται με απόφαση του ΥΠΠΟΑ, στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας. Συγκεκριμένα, εγγράφονται οι Μάηδες της Μακρινίτσας Πηλίου, η βοσκική και ο κόσμος του βοσκού στον Ψηλορείτη, τα Ιστορικά Καφέ, η Νύχτα των Στοιχειών στην Άμφισσα, οι Αράπηδες Μοναστηρακίου Δράμας, η παραδοσιακή πρακτική της άρδευσης με σηκωμένο αυλάκι στο Κυριακοχώρι Φθιώτιδας, το έθιμο των Σίχνων στο Λιτόχωρο Πιερίας, το Γαϊτανάκι της Ανάληψης στην Αιτωλοακαρνανία και ο Χορός Σέρα των Ποντίων».

Αράπηδες Μοναστηρακίου Δράμας

Η επιτέλεση του εθίμου των Αράπηδων αποτελεί κορυφαίο πολιτιστικό γεγονός για το Μοναστηράκι με ιδιαίτερη σημασία για τη διατήρηση της αίσθησης της κοινής καταγωγής, της ιστορίας και της ταυτότητας της κοινότητας. Τελείται την ημέρα των Θεοφανείων με σκοπό «το καλό και τη σοδειά», ενώ η διαφύλαξη του εθίμου βασίζεται στη συμμετοχή των νέων. Οι «Αράπηδες» είναι μια ομάδα νέων ανδρών μεταμφιεσμένων με μαύρες κάπες και ψηλές οξυκόρυφες μάσκες από γιδοπροβιές, κουδούνια στη μέση και ξύλινο σπαθί στα χέρια. Συνοδευόμενοι από τους, επίσης, μεταμφιεσμένους «Παππούδες», «Γκιλίγκες», «Τσολιάδες» και υπό τους ήχους των τρίχορδων αχλαδόσχημων λυρών και νταϊρέδων, περιφέρονται στον οικισμό χορεύοντας.

Η «τσέτα», η ομάδα των μεταμφιεσμένων, συγκροτείται αποκλειστικά από νέα παιδιά και άνδρες του χωριού ηλικίας 14 έως 40 χρόνων.