Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη

Γράφει ο Ανδρέας Ξάνθης MSc(2), PhD

Ειδικός Παθολόγος

Διδάκτωρ Ιατρικής ΑΠΘ

Μεταπτυχιακό στα Εγκεφαλικά Επεισόδια ΔΠΘ

Κάθε χρόνο έχει θεσπιστεί η 14^η Νοεμβρίου ως η παγκόσμια ημέρα Διαβήτη και σε όλο τον κόσμο γίνονται σχετικές ενημερωτικές εκδηλώσεις. Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι μια συχνή και χρόνια μεταβολική ασθένεια, η οποία χαρακτηρίζεται από αύξηση της συγκέντρωσης του σακχάρου στο αίμα (υπεργλυκαιμία) και διαταραχή του μεταβολισμού της γλυκόζης, είτε ως αποτέλεσμα ελαττωμένης έκκρισης ινσουλίνης, είτε λόγω ελάττωσης της ευαισθησίας των κυττάρων του σώματος στην ινσουλίνη. Οι κύριοι τύποι σακχαρώδους διαβήτη είναι ο διαβήτης τύπου 1, ο διαβήτης τύπου 2 και ο διαβήτης της κύησης. Ο σακχαρώδης διαβήτης 2 έχει χρόνια πορεία και μπορεί να προκαλέσει –εφόσον δεν ρυθμίζεται σωστά- μια σειρά επιπλοκών, όπως καρδιαγγειακή νόσο, χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, βλάβες του αμφιβληστροειδούς, περιφερική νευροπάθεια κά.

Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 εμφανίζεται όταν ο οργανισμός δεν μπορεί να παράγει αρκετή ινσουλίνη, δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει την ινσουλίνη που παράγει αποτελεσματικά ή και τα δύο. Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1 χαρακτηρίζεται από απόλυτη έλλειψη ινσουλίνης, η οποία επηρεάζει την ικανότητα του οργανισμού να μετατρέπει τη γλυκόζη από τροφή σε ενέργεια.

Ο διαβήτης τύπου 1 έχει κυρίως γενετικά αίτια και εμφανίζεται σε μικρές ηλικίες, ενώ ο διαβήτης τύπου 2 εμφανίζεται σε ενήλικες, σχετίζεται πολύ με την παχυσαρκία και αντιμετωπίζεται κυρίως με αλλαγή τρόπου ζωής, καλύτερη διατροφή και φάρμακα.

Ποια άτομα πρέπει να ελέγχονται για σακχαρώδη διαβήτη?

Συνίσταται γενικά σε όλα τα άτομα ηλικίας άνω των 45 ετών μέτρηση γλυκόζης αίματος νηστείας κάθε τρία χρόνια. Ο έλεγχος μπορεί να ξεκινά σε μικρότερη ηλικία εάν υφίστανται οι εξής προδιαθεσικοί παράγοντες:

• Παχυσαρκία(Δείκτης μάζας σώματος > 27kg/m2 ).
• Οικογενειακό ιστορικό διαβήτησε συγγενείς πρώτου βαθμού.
• Μειωμένη σωματική δραστηριότητα.
• Ιστορικό διαβήτη κύησης ή γέννησης παιδιού με σωματικό βάρος γέννησης >4kg.
• Αρτηριακή Υπέρταση.
• Δυσλιπιδαιμία
• Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών.
• Διαταραγμένη ανοχή της γλυκόζης ή διαταραγμένη γλυκόζη αίματος νηστείας.

Πως τίθεται η διάγνωση του σακχαρώδους διαβήτη?

Η διάγνωση του σακχαρώδους διαβήτη στηρίζεται στην τριάδα των συμπτωμάτων πολυουρία, πολυδιψία και πολυφαγία και στην ανεύρεση

• γλυκόζης πλάσματος νηστείας = ή > 126mg/dl επιβεβαιωμένης σε 2η μέτρηση ή
• τυχαίου δείγματος γλυκόζης πλάσματος = ή > 200mg/dl επιβεβαιωμένου σε δεύτερη μέτρηση ή
• γλυκόζης πλάσματος 2 ώρες μετά χορήγηση 75 γρ γλυκόζης (καμπύλη σακχάρου μετά χορήγηση 75 γρ γλυκόζης) = ή > 200mg/dl

Ο διαβητικός ασθενής που γνωρίζει ότι πάσχει και πράττει τα δέοντα κερδίζει πολλά και ποιοτικά χρόνια ζωής. Αλλά ο εχθρός είναι ύπουλος: συχνά δεν εμφανίζει κανένα σύμπτωμα και ο ασθενής δεν γνωρίζει ότι ασθενεί και όταν οι επιπλοκές εμφανιστούν, από αμφιβληστροειδοπάθεια, νεφροπάθεια ή/και στυτική δυσλειτουργία μέχρι έμφραγμα και εγκεφαλικό επεισόδιο, συνήθως είναι πια δύσκολο να αντιμετωπιστούν. Επιπλέον, αρκετοί διαβητικού τύπου 2 παθαίνουν σιωπηλά εμφράγματα μυοκαρδίου και ισχαιμικά εγκεφαλικά επεισόδια με ελάχιστα συμπτώματα, γεγονός που μπορεί και πρέπει να προληφθεί με την κατάλληλη διάγνωση και αγωγή.

Σχεδόν στα 500 εκατ. υπολογίζονται σήμερα οι διαβητικοί σε όλο τον κόσμο, ενώ μέχρι το 2030 αναμένεται να ξεπεράσουν τα 640. Οι μισοί εξ αυτών είναι αδιάγνωστοι και 2 στους 3 ζουν σε αστικές περιοχές, ενώ 4 εκατ. άνθρωποι πεθαίνουν κάθε χρόνο από επιπλοκές της πάθησης. Την ίδια ώρα, το κόστος της νόσου, έμμεσο και άμεσο (ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και χαμένες ώρες εργασίας), αγγίζει τα 250 δισ. δολάρια ετησίως. Το 10% της παγκόσμιας δαπάνης για την υγεία αφορά τον διαβήτη. Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΗΔΙΚΑ για το 2021, το πλήθος των μοναδικών πασχόντων που έχουν ενταχθεί σε τουλάχιστον ένα θεραπευτικό πρωτόκολλο Σακχαρώδη Διαβήτη ανέρχεται στους 1.050.635, αγγίζοντας το 10% του πληθυσμού της χώρας και σε σχέση με το έτος 2020, καταγράφεται αύξηση στον συνολικό αριθμό των πασχόντων από Σακχαρώδη Διαβήτη της τάξης του 8%.

ΠΑΝΔΗΜΙΑ COVID-19 ΚΑΙ ΔΙΑΒΗΤΗΣ

Σε ελληνική μελέτη το 2020 σε 5 μεγάλες πόλεις αναλύθηκαν τα δημογραφικά και τα κλινικο-εργαστηριακά στοιχεία, καθώς και τα υποκείμενα νοσήματα 90 βαρέως πασχόντων ασθενών με κορωνοϊό που νοσηλεύονταν κατά την πρώτη φάση της πανδημίας στις ΜΕΘ των πιο πάνω νοσοκομείων. Καταγράφηκε μια ιδιαίτερη επιβάρυνση στη νόσηση, αλλά και στην επιβίωση των ασθενών με τύπου 2 διαβήτη και παχυσαρκία, ενώ αυτοί που ελάμβαναν ινσουλίνη είχαν μεγαλύτερη θνησιμότητα σε σχέση με αυτούς που έπαιρναν δισκία.

Επίσης, άλλη μελέτη του Παιδιατρικού Κέντρου του Πανεπιστημίου Johns Hopkins  έδειξε αύξηση στην εμφάνιση διαβήτη τύπου ΙΙ σε παιδιά, στις Ηνωμένες Πολιτείες, κατά τη διάρκεια του 1^ου έτους  πανδημίας κορονοϊού και οι ερευνητές σημειώνουν ότι δεν είναι σαφές εάν η ίδια η μόλυνση από τον ιό ήταν ένας παράγοντας για την αύξηση ή/και η μετάβαση στην τηλεκπαίδευση, το χρόνιο στρες και η παύση των αθλητικών δραστηριοτήτων και των σχολείων. Τέλος, τα παρατεταμένα καθολικά lockdown και ο φόβος νοσηλείας σε νοσοκομείο οδήγησαν πολλούς διαβητικούς -ειδικά τα 2 πρώτα χρόνια της πανδημίας- στην αποφυγή των απαραίτητων εξετάσεων και επισκέψεων σε διαβητολόγο, με συνέπεια την απορρύθμιση του διαβήτη και την εμφάνιση αγγειακών επιπλοκών -σε πιο προχωρημένο στάδιο- σε σχέση με πριν την πανδημία.