Παραμελώντας
τα καλύτερά μας πρότυπα…
Γράφει ο Γιώργος Φιλτσόγλου, Νομικός
Δεν έχει περάσει πολύς καιρός από τη λήξη των φετινών Ευρωπαϊκών Πρωταθλημάτων και στην ελληνική κοινωνία τα συναισθήματα ενθουσιασμού, χαράς και υπερηφάνειας μόλις που άρχισαν να καταλαγιάζουν. Αναμφίβολα η φετινή χρονιά ήταν ξεχωριστή, αφού οι Έλληνες Αθλητές και Αθλήτριες μας πέτυχαν μαγικές επιδόσεις και πολλά μετάλλια, ενώ κάθε συμμετοχή ήταν άξια λόγου. Τα κατορθώματα των εκπροσώπων μας σε Κολύμβηση (καλλιτεχνική και αγωνιστική), Κωπηλασία, Ενόργανη Γυμναστική αλλά και Στίβο, όπου η χώρα μας έκανε μια από τις καλύτερες εμφανίσεις της εδώ και πολλά χρόνια, ξεσήκωσαν τον κόσμο και τα Μέσα Ενημέρωσης και τους «ανάγκασαν» να ασχοληθούν και να μάθουν για αθλητές και αθλήτριες που μέχρι τώρα δεν είχαν λάβει την αρμόζουσα προβολή και δημοσιότητα. Πόσες όμως είναι οι πιθανότητες να ασχοληθεί η κοινωνία μας με αυτά τα μοναδικά παιδιά και μετέπειτα, όταν κοπάσουν οι πανηγυρισμοί για τις επιτυχίες τους; Πολύ σωστά μαντεύετε…
Δυστυχώς, μια από τις παθογένειες της κοινωνίας μας σχετίζεται με τον τρόπο αντιμετώπισης του αθλητισμού και των αθλητών. Πέρα από ορισμένα μαζικά και δημοφιλή αθλήματα με μεγάλη δημοσιότητα, κοινωνία και Πολιτεία συνήθως αδιαφορούν για την πλειονότητα των αθλημάτων και πολύ γρήγορα λησμονούν τους αθλητές και τις αθλήτριές μας έπειτα από τα κατορθώματα τους.
Παραγνωρίζουν όμως πόσο μεγάλη είναι η συμβολή αυτών των ανθρώπων. Ειδικότερα, ο τρόπος ζωής που έχουν επιλέξει αθλητές και αθλήτριες μπορεί να αποτελέσει ένα βέλτιστο πρότυπο για μια υγιή και ισορροπημένη ανάπτυξη των παιδιών, πνευματικά και σωματικά. Αυτός ο τρόπος ζωής μπορεί φυσικά να παραδειγματίσει και τους ενήλικες και να τους παρακινήσει σε μια πιο υγιή ρουτίνα. Οι αξίες που πρεσβεύουν αθλητές και αθλήτριες, όπως ο σεβασμός, η ευγενής άμιλλα και η υπευθυνότητα, αποτελούν παράδειγμα προς μίμηση για ολόκληρη την κοινωνία μας και μπορούν να συμβάλλουν στην ανάπτυξη υγιέστερων διαπροσωπικών σχέσεων και στην ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής. Σημαντική είναι η συνεισφορά του αθλητισμού και στην οικονομία, καθώς οι αθλητές και οι αθλήτριες όχι μόνο προβάλλουν διεθνώς την χώρα μας άμεσα με τον καλύτερο τρόπο, αλλά και εμμέσως με τον τρόπο ζωής τους, το ήθος και τις αξίες τους μπορούν να συμβάλλουν στη μείωση των ασθενειών που σχετίζονται με την καθιστική ζωή, καθώς και των κοινωνικών εντάσεων.
Εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς από τα παραπάνω ότι τα οφέλη της ενασχόλησης με τον αθλητισμό είναι πολύ σημαντικά και αφορούν πολλούς τομείς της καθημερινότητας. Αντί όμως η Πολιτεία να δίνει κίνητρα ενασχόλησης με τον αθλητισμό και να υποστηρίζει έμπρακτα τους αθλητές και τις αθλήτριες στη διαρκή προσπάθεια για βελτίωση, πράττει ακριβώς το αντίθετο! Συγκεκριμένα, όλοι μας έχουμε ακούσει κατά καιρούς αθλητές και αθλήτριες να δηλώνουν ότι μετά δυσκολίας καταφέρνουν να εξασφαλίσουν τα απαραίτητα μέσα για την επιβίωσή τους και να επικρίνουν την ισχνή έως μηδενική στήριξη της πολιτείας. Είναι γεγονός πως οι περισσότεροι αθλητές και οι περισσότερες αθλήτριες, ακόμα και πρωταθλητές/πρωταθλήτριες με πολλές διακρίσεις, αναγκάζονται να εργαστούν σκληρά παράλληλα με την προπόνησή τους για να επιβιώσουν, ενώ ο εξοπλισμός για την προπόνησή τους είτε αγοράζεται και συντηρείται με χρήματα των ίδιων και των οικογένειών τους, είτε, αν είναι δημόσιος, συχνά είναι πεπαλαιωμένος έως και ακατάλληλος- επικίνδυνος για χρήση. Η όποια αρωγή από την Πολιτεία ή από ιδιωτικά κεφάλαια συνήθως έρχεται μετά την επιτυχία και την διάκριση σε κάποιο άθλημα, όταν το μεγαλύτερο μέρος του δύσκολου δρόμου έχει ήδη διανυθεί. Σε αυτό το δύσκολο κομμάτι όμως οι αθλητές και οι αθλήτριες αναζητούν την υποστήριξη της Πολιτείας, για να μην υποχρεωθούν να εγκαταλείψουν την προσπάθεια!
Οι υπάρχουσες υποδομές επίσης αποτελούν ανασταλτικό παράγοντα για την βελτίωση των επιδόσεων των αθλητών και αθλητριών. Δεν είναι λίγες οι φορές που αθλητές και αθλήτριες αναγκάζονται να προπονούνται υπό ακραίες καιρικές συνθήκες ή να ταξιδεύουν μεγάλες αποστάσεις για να προετοιμαστούν σωστά. Αρκεί μόνο να σκεφτούμε τις συνθήκες που επικρατούν στην πόλη μας, τη Δράμα, για να βγάλουμε συμπεράσματα… Την ίδια στιγμή οι συνάδελφοί τους από άλλες χώρες προπονούνται σε υπερσύγχρονα αθλητικά κέντρα και ήδη και από τα μαθητικά τους χρόνια φοιτούν σε σχολεία με κλειστά γυμναστήρια, όπου προσφέρεται δυνατότητα δοκιμής των δυνατοτήτων σε πλήθος διαφορετικών αθλημάτων. Τέτοια σχολεία σπανίζουν στη χώρα μας. Εξαίρεση αποτελούν τα ιδιωτικά εκπαιδευτήρια, στα οποία όμως η πλειονότητα των πολιτών (άρα και των αθλητών/αθλητριών) δεν έχει πρόσβαση.
Βασική αιτία της πολυετούς υποβάθμισης του αθλητισμού στη χώρα μας αναμφίβολα αποτελεί η έλλειψη ενός οργανωμένου και σύγχρονου νομοθετικού πλαισίου. Παρατηρούμε δηλαδή πως τα αθλητικά σωματεία υποχρηματοδοτούνται, δεν δίνονται στους πολίτες κίνητρα ενασχόλησης με τον αθλητισμό, ούτε παροτρύνονται οι επιχειρήσεις να προωθήσουν ανάμεσα στους εργαζόμενους τους το αθλητικό ιδεώδες. Εντονότερο πρόβλημα εντοπίζεται στα σχολεία και στο μάθημα της Φυσικής Αγωγής. Το εν λόγω μάθημα παραμένει για χρόνια υποβαθμισμένο, καθώς το πλαίσιο του Υπουργείου Παιδείας σε συνδυασμό με την έλλειψη καθηγητών και υποδομών, αναγκάζουν τους διδάσκοντες να επικεντρώνονται ως επί το πλείστον σε ομαδικά- μαζικά αθλήματα. Επίσης λείπουν από τη χώρα μας ή υπολειτουργούν οι κατάλληλοι ελεγκτικοί μηχανισμοί, που θα περιορίσουν οποιασδήποτε φύσεως προβλήματα προκύπτουν στον αθλητισμό. Αυτό το γεγονός αποδεικνύεται από την αδυναμία πρόληψης των φαινομένων της οπαδικής βίας και της κατάχρησης εκ μέρους προπονητών.
Θα ήταν όμως άδικο να επιρρίπταμε όλη την ευθύνη για την υποβάθμιση του Ελληνικού αθλητισμού στους χειρισμούς της αρμόδιας Διοίκησης. Θα πρέπει να αποδεχτούμε ότι και εμείς ως κοινωνία δεν στηρίζουμε την ενασχόληση με τον αθλητισμό όσο θα έπρεπε. Πιο αναλυτικά, ο υιοθετούμενος σύγχρονος τρόπος ζωής απαιτεί από κάθε άτομο να εργάζεται εντατικά για πολύ μεγάλο διάστημα της ημέρας. Άλλοτε αυτή η ανάγκη υπαγορεύεται από τη διαρκή προσπάθεια απόκτησης υλικών αγαθών ως ένδειξη υπεροχής και άλλοτε η πολύωρη εργασία αποτελεί μονόδρομο εξασφάλισης των απαραίτητων προς επιβίωση. Σε αμφότερες όμως τις περιπτώσεις ο ελεύθερος χρόνος που απομένει είναι ελάχιστος και τα άτομα δεν διαθέτουν τα απαραίτητα ψυχικά και σωματικά αποθέματα για να τον επενδύσουν στον αθλητισμό.
Συνυφασμένη με το σύγχρονο τρόπο ζωής είναι και η αντίληψη ότι ο αθλητισμός είναι πολυτέλεια, χάσιμο χρόνου και χρημάτων. Κατά συνέπεια ήδη από τα σχολικά τους χρόνια, κατά τη φοίτηση στο λύκειο τα περισσότερα παιδιά ωθούνται να εγκαταλείψουν τον αθλητισμό και να αφοσιωθούν στη μελέτη των μαθημάτων τους. Ακόμα και όσα παιδιά κάνουν πρωταθλητισμό αποθαρρύνονται με το επιχείρημα πως πρωταθλητισμός και σπουδές δεν πάνε μαζί, ο πρωταθλητισμός διαρκεί για λίγο, ενώ οι σπουδές οδηγούν σε μια καλοπληρωμένη δουλειά για μια ζωή. Ωστόσο, αν κρίνουμε από τα τόσα παραδείγματα αθλητών και αθλητριών, που συνδύασαν τις επιτυχίες με τις σπουδές τους, μάλλον το προηγούμενο επιχείρημα είναι κάπως άτοπο. Άλλωστε πολλάκις έχει επισημανθεί πως η ενασχόληση με τον αθλητισμό συμβάλλει στη δημιουργία μιας πιο συγκροτημένης προσωπικότητος, άρα και πιο οργανωμένης και αποδοτικής κατά την μελέτη.
Θα πρέπει επίσης να σημειώσουμε πως η προαναφερθείσα έλλειψη- υπολειτουργία των ελεγκτικών μηχανισμών για τα κακώς κείμενα στο χώρο του αθλητισμού δημιουργούν ένα κλίμα ανασφάλειας στους πολίτες. Κατά συνέπεια, πολλοί γονείς, άλλοτε φοβούμενοι περιστατικά άσκησης βίας εκ μέρους προπονητών ή συναθλητών και άλλοτε θορυβημένοι από τη χορήγηση ουσιών- ντόπινγκ στους αθλητές και τις αθλήτριες απομακρύνουν τα παιδιά τους από τον αθλητισμό μόλις φτάσουν στην εφηβεία. Ας θυμηθούμε μόνο τις συνέπειες του προ εικοσαετίας σκανδάλου ντόπινγκ στον ελληνικό αθλητισμό, ο οποίος χρειάστηκε πολλά χρόνια για να επανακάμψει.
Όλα όσα έχουμε προαναφέρει δημιουργούν ειδικά στους νέους μια εσφαλμένη εντύπωση για την ενασχόληση με τον αθλητισμό. Πολλοί θεωρούν ότι δεν είναι «κουλ» να ασχολείται κανείς με τον αθλητισμό και ότι μένει πίσω στους βασικούς στόχους των σύγχρονων ανθρώπων, την επίτευξη κέρδους, ισχύος και φήμης. Η εσφαλμένη αυτή αντίληψη δικαιολογείται, αν αναλογιστούμε τα πρότυπα που προβάλλονται στους νέους και συχνά υιοθετούνται. Εξαιρούνται φυσικά από αυτή την εντύπωση αθλητές (άνδρες κυρίως) συγκεκριμένων, κατά κύριο λόγο ομαδικών, αθλημάτων, που απολαμβάνουν χρήμα, δόξα και ασταμάτητη προβολή από τα ΜΜΕ. Τα περισσότερα όμως ατομικά αθλήματα – και κάποια ομαδικά- παραμένουν στο περιθώριο.
Μπορούμε επομένως να συμπεράνουμε πως Πολιτεία και κοινωνία αλληλεπιδρούν και από κοινού δημιουργούν τις συνθήκες υποβάθμισης του αθλητισμού και του αθλητικού ιδεώδους. Οι αιτίες υποβάθμισης είναι πολλές και τόσο σύνθετες, που χρειάζεται μια γενικότερη αλλαγή νοοτροπίας για να αντιμετωπιστούν. Αν όμως η απαιτούμενη αλλαγή ξεκινήσει σταθερά και συγκροτημένα, υπάρχουν πολλές πιθανότητες τα επόμενα χρόνια να εξελιχθούν ακόμα περισσότεροι αθλητές και περισσότερες αθλήτριες που θα χαρίσουν σε όλη τη χώρα περισσότερες στιγμές ενθουσιασμού και υπερηφάνειας!!
Ας ελπίσουμε οι φετινές επιτυχίες της χώρας μας να αποτελέσουν το εφαλτήριο για να αγκαλιαστεί ο αθλητισμός γενικότερα και σε μόνιμη βάση (πάντα με σταθερό αρωγό τα ΜΜΕ)!!
