Ποιος διαχειρίζεται την πόλη;
Who runs the city?
Γράφουν οι κ.κ. Κωνσταντίνος Καλαϊτζίδης, Αρχιτέκτονας Μηχανικός,
Δρ Μιχάλης Μλεκάνης, συνταξιούχος εκπαιδευτικός*
Η έκφραση «who runs the city?», δηλαδή «ποιος διαχειρίζεται την πόλη;», υπάρχει συχνά ως αναφορά μεταξύ των κύκλων πολεοδόμων και αρχιτεκτόνων. Αφετηρία της σχετικής συζήτησης η αναζήτηση και η επιλογή των πολιτικών που μπορούν να αλλάξουν την εικόνα μιας πόλης και να προσαρμόσουν τη λειτουργία της στις σύγχρονες ανάγκες και απαιτήσεις της κοινωνικής και οικονομικής ζωής των δημοτών. Να κάνουν την πόλη πιο βιώσιμη, πιο λειτουργική.
Ποιος, λοιπόν, καθορίζει σήμερα στη Δράμα αυτές τις πολιτικές και ποιος θα έπρεπε να τις καθορίζει, αποτελεί το ζητούμενο του συγκεκριμένου άρθρου.
Η ύπαρξη οράματος, συγκεκριμένων στόχων και ολοκληρωμένου σχεδίου για την πρόοδο και ανάπτυξη ενός Δήμου είναι το Α και το Ω για να υπάρξουν αποτελέσματα που θα ικανοποιούν τους δημότες του, θα προσελκύουν επισκέπτες και θα κάνουν υπερήφανες τις τοπικές αρχές. Κάθε σχεδιασμός οφείλει να λαμβάνει υπόψη το σύνολο των αναγκών, να εκτιμά σωστά τις δυνατότητες και τους περιορισμούς και να αξιοποιεί στο έπακρο τις ευκαιρίες. Ο σωστός σχεδιασμός, η καλή οργάνωση και η επιμελημένη υλοποίηση προδιαγράφουν την επιτυχία. Μόνο με αυτό τον τρόπο επιτυγχάνεται το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Όταν δεν υπάρχει ολοκληρωμένο σχέδιο και σωστή οργάνωση, ακόμα και οι καλύτερες ευκαιρίες μπορεί να περνούν ανεκμετάλλευτες ή να αξιοποιούνται πλημμελώς και να αποδίδουν ελάχιστα. Τότε, οι διαθέσιμοι πόροι, θα απορροφηθούν πιθανόν, αλλά δεν θα αποφέρουν τα επιθυμητά αποτελέσματα, κάτι που είναι καταστροφικό στην εποχή του έντονου ανταγωνισμού που ζούμε σήμερα και κάθε δαπάνη πρέπει να αποδίδει τα μέγιστα.
Στην Τοπική Αυτοδιοίκηση στη χώρα μας, αφού παρήλθε η πιο δύσκολη περίοδος που ξεκίνησε το 2011, το 2018 ξεκίνησε το Πρόγραμμα ‘Φιλόδημος’ για την χρηματοδότηση των Δήμων με σκοπό την κατασκευή έργων και την προμήθεια εξοπλισμού. Στην πορεία εξέλιξης του Προγράμματος και μετά την κυβερνητική αλλαγή το 2019, το Πρόγραμμα μετονομάστηκε σε ‘Αντώνης Τρίτσης’ και προσαρμόστηκε στις νέες πολιτικές αντιλήψεις και προθέσεις. Η σημαντικότερη αλλαγή είναι ο καθορισμός πλαφόν ως προς το ποσό με το οποίο θα χρηματοδοτηθεί κάθε Δήμος. Το πλαφόν προσδιορίζεται αποκλειστικά με πληθυσμιακά κριτήρια και για τον Δήμο Δράμας ανέρχεται στα 22.000.000 €.
Να λοιπόν η ευκαιρία που καλείται να αξιοποιήσει ο Δήμος Δράμας. Πολλές οι δυνατότητες και συγκεκριμένοι οι περιορισμοί, όπως προσδιορίζονται από το πλαφόν και τις σχετικές προσκλήσεις που έχουν εκδοθεί και καλούν τους δήμους να υποβάλλουν τα αιτήματά τους και να χρηματοδοτηθούν για την κατασκευή έργων και την προμήθεια εξοπλισμού.
Οι δήμοι με ολοκληρωμένο σχέδιο και καλή οργάνωση είναι οι περισσότερο αδικημένοι από τους περιορισμούς, επειδή το πλαφόν αυτούς κυρίως περιορίζει, ενώ οι δήμοι χωρίς σχέδιο και οργάνωση είναι οι ευνοημένοι, αφού ανεξαρτήτως της ποιότητας των αιτημάτων τους, δικαιούνται χρηματοδότηση μέχρι το ύψος του πλαφόν που τους αντιστοιχεί.
Ο Δήμος Δράμας, όντας χωρίς σχέδιο και οργάνωση, θα είχε πολύ περιορισμένες δυνατότητες εάν τα αιτήματα για χρηματοδότηση εγκρίνονταν μετά από ποιοτική τους αξιολόγηση, και με αυτή την έννοια βρίσκεται στους ευνοημένους, γιατί, δυνητικά!!!, μπορεί να χρηματοδοτηθεί μέχρι το ύψος του πλαφόν, ανεξάρτητα της ποιότητας και της σκοπιμότητας των αιτημάτων του.
Αυτό φαντάζει θετικό σε πρώτη ανάγνωση, αλλά η πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική. Επειδή η αντιαναπτυξιακή λογική της απορροφητικότητας των χρηματοδοτήσεων έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί και το ζητούμενο πλέον είναι να επιτυγχάνεται η βέλτιστη απόδοση των κάθε μορφής επενδύσεων. Θα αναλωθούν πιθανόν τα ποσά της χρηματοδότησης, αλλά έργα πρώτης προτεραιότητας, όπως τα έργα ανακατασκευής και ανάπλασης της Αγίας Βαρβάρας, του Δημοτικού Κήπου και του Ιστορικού Κέντρου, για μια ακόμη φορά χάνουν την ευκαιρία, παρότι έχουν εκπονηθεί οι αρχικές Μελέτες που χρηματοδοτήθηκαν την περίοδο που η παράταξη ‘πόλη + ζωή’ ήταν στη διοίκηση του Δήμου. Το ίδιο ισχύει και για την Καπναποθήκη της οδού Περδίκα (ακόμα … περιμένουμε την ίδρυση Πανεπιστημιακής Σχολής Κινηματογράφου), για την ανακατασκευή και ανάπλαση του βόρειου τμήματος της 19ης Μαΐου, για την αναπαλαίωση του Παλιού Ρολογιού (για όλα αυτά υπάρχουν αρχικές Μελέτες) και για το κτήριο της Παλιάς Ασφάλειας. Όλα τα παραπάνω ακίνητα είναι περιουσία του Δήμου Δράμας και οι παρεμβάσεις που προαναφέρθηκαν αποτελούν προτεραιότητα για τη Δράμα και τους Δραμινούς εδώ και πολλά χρόνια.
Προτεραιότητες, όμως, μπορεί να θέτει όποιος έχει όραμα, σχέδιο και συγκεκριμένους στόχους. Όποιος έχει την ικανότητα να αξιολογεί, να κρίνει και να επιλέγει. Αυτά όλα είναι που λείπουν παντελώς από τη δημοτική αρχή.
Τι κάνει, λοιπόν, ο Δήμος Δράμας;
Παρέλαβε όποιες Μελέτες προσφέρθηκαν να εκπονήσουν οι δύο ευεργέτες-δωρητές της Δράμας (για την κατασκευή των κερκίδων του πρώην Εθνικού Σταδίου και την ανακατασκευή της βόρειας Περιφερειακής Οδού), προβλεπόμενου κόστους κατασκευής πάνω από 10.000.000 €. Το μισό ποσό του πλαφόν ήδη δεσμεύτηκε. Πρόσθεσε την κατασκευή ενός Παιδικού Σταθμού που δύο φορές ανεπιτυχώς προσπάθησε να εντάξει στο ΕΣΠΑ. Πρόσθεσε σποραδικά και χωρίς σχεδιασμό έργα αγροτικής οδοποιίας και συμπλήρωσε το πλαφόν με κατασκευή γωνιών ανακύκλωσης, ηλεκτροκίνηση αυτοκινήτων, έργα έξυπνης κινητικότητας, και μικροσυντηρήσεις διδακτηρίων. Βρέθηκαν χρήματα και για την ανάθεση (από τον Δήμαρχο κ. Μαμσάκο στον πρόεδρο της ΔΕΠΑΝ κ. Μαμσάκο) δύο Μελετών, συγκεκριμένα για την κατασκευή 18 !!! κυκλοφοριακών κόμβων και την ανάπλαση κοινόχρηστων χώρων, που στον ορίζοντα δεν υπάρχει καμιά δυνατότητα χρηματοδότησης για την υλοποίησή τους.
Τι αγνοεί ή θέλει να αγνοεί η δημοτική αρχή;
- Αν όλοι οι δήμοι υποβάλλουν αιτήματα στο ύψος του πλαφόν που δικαιούνται, τα διαθέσιμα χρήματα στο Πρόγραμμα ‘Αντώνης Τρίτσης’ δεν φτάνουν ούτε για τα μισά έργα που θα προταθούν.
- Η Πρόσκληση ΑΤ 06 ‘Αστική Αναζωογόνηση’ στην οποία προτείνεται η ένταξη της κατασκευής των κερκίδων δεν μπορεί να χρηματοδοτήσει αθλητικές εγκαταστάσεις, για τις οποίες υπάρχει ξεχωριστή πρόσκληση. Το επιχείρημα και η ελπίδα της δημοτικής αρχής ότι επειδή η Μελέτη προβλέπει και την ελάχιστου κόστους ανάπλαση ενός μικρού δρόμου πίσω από το στάδιο (οδός Λούρου), θα ενταχθεί το έργο, δεν στηρίζεται σε λογική βάση.
- Στην Πρόσκληση ΑΤ 06 ‘Αστική Αναζωογόνηση’ διαθέτει συνολικά 400.000.000 € και είναι δικαιούχοι όλοι οι δήμοι Αττικής και Θεσσαλονίκης και οι πρωτεύουσες νομών με ανώτατο πλαφόν τα 10.000.000 € έκαστος. Με βάση αυτά, αντιστοιχεί σε κάθε δήμο ποσό το πολύ έως 6.000.000 €. Επομένως, είναι απίθανο να καλυφθούν όλα τα αιτήματα των δήμων έως το ύψος των 10.000.000 €.
- Είναι απίθανες έως πολύ μικρές οι δυνατότητες να ενταχθούν σε άλλα προγράμματα τα ύψους 10.000.000 € 2 έργα της ΔΕΥΑΔ, για τα οποία έχει ήδη υποβληθεί πρόταση στις προσκλήσεις ΑΤ 01 και ΑΤ 02, τα οποία, με βάση την προτεραιότητα που αποφάσισε η δημοτική αρχή, τίθενται εκτός πλαφόν χρηματοδότησης. Πρόκειται για το έργο επεξεργασίας των λυμάτων και το έργο για τον περιορισμό του μη τιμολογούμενου νερού. Στη Δράμα αντλούμε από τον υδροφόρο ορίζοντα διπλάσιο νερό από αυτό που τιμολογούμε, και αυτό οφείλεται και σε διαρροές και σε παράνομες υδροληψίες, δηλαδή κάποιοι κλέβουν νερό και φυσικά δεν το πληρώνουν. Πρόκειται, λοιπόν για έργα ύψιστης προτεραιότητας, αφού είναι ιδιαίτερα σημαντικά για περιβαλλοντικούς λόγους και για λόγους βιωσιμότητας της ΔΕΥΑΔ.
- Όταν τον Δεκέμβριο του 2019 αποφασίστηκε ομόφωνα να κατατεθεί σε σχετική (και όχι άσχετη όπως τώρα) πρόταση στο πρόγραμμα ΦΙΛΟΔΗΜΟΣ ΙΙ για την κατασκευή των κερκίδων, το προβλεπόμενο κόστος ήταν 1.600.000 €. Πώς σε 1,5 χρόνο αυξήθηκε σχεδόν 400% και έφτασε τα 5.871.400 €; Πόσα ακόμη έργα προτεραιότητας θα μπορούσαν να κατασκευαστούν εάν το κόστος παρέμενε στο αρχικό του ύψος;
- Πώς έφθασε να τίθεται πρώτο σε προτεραιότητα, και μάλιστα με κόστος κατασκευής 4.472.000 € το έργο της διαμόρφωσης του Περιφερειακού δρόμου Κορυλόβου, κανείς δεν έχει καταλάβει. Δεν υπήρξε ποτέ σε κάποιο πρόγραμμα εκτελεστέων έργων και ξαφνικά θεωρήθηκε σημαντικότερο από την Αγία Βαρβάρα, τον Δημοτικό Κήπο, το Ιστορικό Κέντρο, τις επισκευές και συντηρήσεις των σχολείων, την επεξεργασία των λυμάτων, τον περιορισμό του μη τιμολογούμενου νερού, κλπ. Η δωρεά μιας Μελέτης δεν μπορεί να ακυρώνει ανάγκες που έχουν αναγνωριστεί από όλους τους Δραμινούς και έχουν καταγραφεί ως προτεραιότητες εδώ και πολλά χρόνια.
Οφείλει η δημοτική αρχή να απαντήσει σε όλα τα παραπάνω. Οφείλει να τεκμηριώσει τις προτεραιότητες που μόνη της αποφάσισε. Θα αργήσουν πολύ να υπάρξουν νέες ευκαιρίες και τέτοιου ύψους κρατική χρηματοδότηση για έργα στους δήμους.
Τελικά, η απάντηση στο αρχικό ερώτημα, «ποιος διαχειρίζεται την πόλη;» είναι μία:
Η διακυβέρνηση έχει αφεθεί στον ‘αυτόματο πιλότο’!
*Δημοτικοί Σύμβουλοι Δράμας, παράταξη ‘πόλη + ζωή’,
Μέλη Οικονομικής Επιτροπής Δ. Δράμας
