Ένας Δραμινός ποιητής μεταφρασμένος στα Ισπανικά
Ποιήματα του Δραμινού
ποιητή Νίκου Κωνσταντινίδη
μεταφράστηκαν στα Ισπανικά
► Στο πλαίσιο του 11ου Θερινού Προγράμματος Ελληνικής Γλώσσας, Μετάφρασης και Πολιτισμού του Πανεπιστημίου της Γρανάδας
► Μιλάνε στον «Π.Τ.» ο Διευθυντής του Κέντρου Βυζαντινών, Ελληνικών και Κυπριακών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Γρανάδας κ. Μορφακίδης και η ανιψιά του ποιητή κα. Παπαντωνοπούλου
Του Θανάση Πολυμένη
ΕΔΩ ΚΑΙ 11 χρόνια, το Κέντρο Βυζαντινών, Νεοελληνικών και Κυπριακών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Γρανάδας στην Ισπανία, πραγματοποιεί θερινό πρόγραμμα ελληνικής γλώσσας, μετάφρασης και πολιτισμού στη Δράμα.
Και αυτό οφείλεται στο Διευθυντή του Κέντρου τον κ. Μόσχο Μορφακίδη – Φυλακτό, ο οποίος κατάγεται από τη Δράμα. Το Θερινό πρόγραμμα του Κέντρου έχει την γενική χορηγία της εταιρείας Raycap και έτσι μπορεί και υλοποιείται κάθε χρόνο στην πόλη μας.
Στο πλαίσιο αυτό, οι ισπανόφωνοι φοιτητές που μετέχουν στο πρόγραμμα και φιλοξενούνται στη Δράμα, μεταφράζουν κάθε χρόνο και ένα Δραμινό λογοτέχνη, μεταξύ άλλων τον Βασίλη Τσιαμπούση που έχει ήδη μεταφραστεί, Νάσο Βαγενά που θα παρουσιαστεί στο επόμενο διάστημα, ενώ θα ακολουθήσουν η Πολύνα Μπανά και ο Γιώργος Κασαπίδης και ίσως και άλλοι στη συνέχεια.
Ιδιαίτερα βαρύτητα όμως δόθηκε φέτος, με την μετάφραση 60 συνολικά ποιημάτων του αείμνηστου Δραμινού ποιητή και μόνιμου συνεργάτη του «Πρωινού Τύπου» με το ψευδώνυμο «Ρ», Νίκου Κωνσταντινίδη.
Ο Νίκος Κωνσταντινίδης, έφυγε από τη ζωή στις 4 Απριλίου 2017, ενώ είχε γεννηθεί το 1929. Επί σειρά ετών, ο ίδιος τύπωνε τα βιβλία του με ιδίοις αναλώμασι και τα μοίρασε εκεί που αυτός θεωρούσε ότι έπρεπε να διαβαστούν με όλη του την αγάπη. Ήταν απόλυτα προσεγμένες και καλαίσθητες εκδόσεις, τις οποίες ο ίδιος επιμελούνταν μέχρι τέλους.
Τον Ιούλιο του 2018, στη Γιορτή Βιβλίου της Δράμας, ο Σύλλογος Φίλων Γραμμάτων και Τεχνών Δράμας έκανε ένα αφιέρωμα στην ποίησή του και τον ίδιο. Στο αφιέρωμα αυτό, βρέθηκε και ο κ. Μορφακίδης, ο οποίος εντυπωσιάστηκε από την ποίησή του και αποφάσισε τελικά να ενταχθούν ποιήματά του, στο μάθημα της μετάφρασης των φοιτητών, από την ελληνική στην ισπανική γλώσσα.
Η όλη διαδικασία, είχε ως αποτέλεσμα να εκδοθεί μια καλαίσθητη έκδοση από το Κέντρο Βυζαντινών, Νεοελληνικών και Κυπριακών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Γρανάδας και χορηγό την εταιρεία Raycap.
Η έκδοση αυτή παρουσιάστηκε στο κοινό της Δράμας το βράδυ της Τετάρτης 12 Ιουλίου σε μια πολύ ωραία εκδήλωση, στην οποία μίλησαν η πρόεδρος του Συλλόγου Φίλων Γραμμάτων Τεχνών Δράμας και συγγραφέας κα. Πολύνα Μπανά, ο διευθυντής του Κέντρου Βυζαντινών, Νεοελληνικών και Κυπριακών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Γρανάδας κ. Μόσχος Μορφακίδης, ενώ διαβάστηκαν ποιήματά του από τους ισπανόφωνους φοιτητές.
Μορφακίδης: Η πρώτη γνωριμία και η μετάφραση
Για το βιβλίο με τα μεταφρασμένα ποιήματα του Νίκου Κωνσταντινίδη, μίλησε στον «Π.Τ.» ο κ. Μορφακίδης, ο οποίος σημείωνε αρχικά ότι του άρεσαν τα πρώτα ποιήματα που είχε διαβάσει και σκέφτηκε ότι έπρεπε αυτά να μεταφραστούν.
Όπως μας λέει, απευθύνθηκε στην κληρονόμο του Νίκου Κωνσταντινίδη και ανιψιά του κα. Χριστίνα Παπαντωνοπούλου και ξεκίνησε η μετάφραση. «Όταν άρχισε η μετάφραση των ποιημάτων, ανακαλύψαμε ότι ο άνθρωπος αυτός είχε μια ποιότητα που δεν την περιμέναμε. Η αλήθεια είναι ότι μας εξέπληξε και αρχίσαμε να τον μεταφράζουμε με περισσότερο μεράκι. Οι φοιτητές μου είπαν ότι χάρη σ’ αυτόν ενδιαφέρθηκαν για την πόλη της Δράμας, γιατί ένα μεγάλο μέρος της ποίησής του είναι αφιερωμένο στη Δράμα. Όταν τελείωσε το θερινό μας πρόγραμμα άρχισε η διαδικασία. Επειδή ήταν λίγα τα ποιήματα που μεταφράσαμε στην αρχή, εμπλουτίσαμε τη συλλογή με ποιήματα που μας έδωσε η κα. Παπαντωνοπούλου και τελικά βγήκαν 60 μεταφρασμένα ποιήματα. Έγινε μια εισαγωγή για το έργο και την προσωπικότητα του συγγραφέα, και η εκτύπωση έγινε πριν από μια εβδομάδα».
Ανάρτηση στην ιστοσελίδα του Κέντρου
Όπως αναφέρει ο κ. Μορφακίδης, «το βιβλίο είναι χωρισμένο σε πέντε θεματικές ενότητες. Ο Νίκος Κωνσταντινίδης έγραψε, όχι μόνο για τη Δράμα. Τον ενδιέφερε πολύ να εκφράσει τα συναισθήματά του για την οικογενειακή ζωή, τα βιώματά του κυρίως στη Δράμα, θέματα που έχουν σχέση με την προσφυγιά, για τον ανεκπλήρωτο έρωτα και επίσης ένα μεγάλο μέρος της ποίησής του, είναι αφιερωμένο στις σκέψεις του γενικά, δηλαδή φιλοσοφεί».
Χαρακτηριστικά μάλιστα λέει ο κ. Μορφακίδης, ότι, «το βιβλίο του Νίκου Κωνσταντινίδη, θα αναρτηθεί στην ιστοσελίδα του Κέντρου μας και θα είναι σε ελεύθερη πρόσβαση στον ισπανόφωνο κόσμο. Η ιστοσελίδα έχει μεγάλη επισκεψιμότητα, γιατί τα βιβλία είναι σε ηλεκτρονική μορφή και έτσι ευελπιστούμε ότι θα γίνει ευρύτερα γνωστός».
Η έκδοση των απάντων του Νίκου Κωνσταντινίδη
Ο κ. Μορφακίδη εκφράζει μάλιστα τον ενθουσιασμό του για «την ποιότητα της ποίησης του Νίκου Κωνσταντινίδη» και μας αποκαλύπτει ότι ολοκληρώνεται και η διαδικασία έκδοσης των απάντων του σε τρεις τόμους που θα είναι έτοιμη μέχρι τέλος του 2023.
Όπως τονίζει, «ο ενθουσιασμός που μας προκάλεσε η ποιότητα της ποίησης του Κωνσταντινίδη, μας ώθησε να σκεφτούμε και κάτι άλλο. Πάντα σε συνεργασία με την κληρονόμο του κα. Παπαντωνοπούλου, αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε σε πολύ προχωρημένο στάδιο της έκδοσης των απάντων του Κωνσταντινίδη.
Θα βγουν σε ένα τρίτομο έργο. Στον πρώτο τόμο θα περιλαμβάνεται το ποιητικό του έργο, στο δεύτερο τόμο θα περιλαμβάνονται μη λογοτεχνικά έργα, δοκίμια τα οποία έχει γράψει για την ιστορία της Δράμας, για ποιητές που αγαπούσε και θαύμαζε και ένας τρίτος τόμος που θα είναι και η μεγάλη έκπληξη, γιατί η κα. Παπαντωνοπούλου και ο σύζυγός της, βρήκαν στο σπίτι δεκάδες εκατοντάδες χαρτάκια, στα οποία έγραφε τις εντυπώσεις του. Έτσι, μπορούμε να ξέρουμε ένα μεγάλο μέρος της προσωπικής του ιστορίας που ήταν άγνωστο. Ο ίδιος δεν μιλούσε ποτέ γι’ αυτό. Είναι η ιστορία κυρίως στις φυλακές που είχε περάσει.
Η παρουσίαση αυτή αναμένεται να γίνει μέχρι τέλος του 2023. Όλη την έκδοση, από τον συντονισμό, τη σελιδοποίηση και την εκτύπωση, την αναλαμβάνει το Κέντρο Βυζαντινών Σπουδών της Γρανάδας και χορηγός της εκτύπωσης είναι η εταιρεία Raycap».
Παπαντονοπούλου: Χρέος τιμής…
Στον «Π.Τ.» δέχθηκε να μιλήσει επίσης και η κα. Χριστίνα Παπαντωνοπούλου, ανιψιά του Νίκου Κωνσταντινίδη και κληρονόμος του έργου, η οποία εξέφρασε την ικανοποίησή της για την καλαίσθητη έκδοση με την ισπανόφωνη μετάφραση των ποιημάτων του θείου της.
Όπως μάς λέει, η πρώτη επαφή με τον κ. Μορφακίδη έγινε τηλεφωνικά και στη συνέχεια σε μια συνάντηση του παρέδωσε τα βιβλία που είχε εκδώσει ο ίδιος: «Αυτό που έχει μεγάλη σημασία, είναι ότι έχει αναλάβει και επεξεργάζεται την αυτοβιογραφία του Νίκου Κωνσταντινίδη μέσα από τη δική του γραφή, την οποία ανακαλύψαμε σε κούτες γεμάτες από διάφορα χαρτιά. Ο Νίκος Κωνσταντινίδης έγραφε ακόμα και σε αποδείξεις από σούπερ μάρκετ, σε χαρτοπετσέτες και μάλιστα με μια εξαιρετικά δυσανάγνωστη γραφή τα τελευταία χρόνια της ζωής του».
Σημειώνει η ίδια, ότι, «κάναμε ένα ολόκληρο χρόνο να αποκρυπτογραφήσουμε όλο αυτό το υλικό για να το κάνουμε σε ένα σώμα με παραγράφους, να βρούμε μια χρονολογική κατάταξη και με δυο λόγια είναι η ζωή του από την Κατοχή, στην εθνική αντίσταση, οι περιπέτειες που πέρασε μέχρι και το 1999 που πήρε σύνταξη. Ποτέ δεν θέλησε να μιλήσει σε κανέναν για τη ζωή του, κι όμως τα βρήκαμε όλα γραμμένα. Αυτό πρέπει να έγινε στο τέλος της ζωής του γιατί η γραφή ήταν με τρεμάμενο χέρι».
Λέει μάλιστα χαρακτηριστικά, ότι «από όλη αυτή την κατάσταση, μας απαντήθηκαν πολλά ερωτηματικά, σχετικά με τον χαρακτήρα του».
Στην ερώτηση το πώς βλέπει η ίδια τον άνθρωπο και ποιητή Νίκο Κωνσταντινίδη και μετά από τη μεγάλη διαδικασία ξεκαθαρίζοντας τις σημειώσεις του, η κα. Παπαντωνοπούλου τονίζει: «Εγώ τον έβλεπα πολυδιάστατα. Μου άρεσε πάρα πολύ το ποιητικό του έργο ούτως ή άλλως, γιατί είμαι και φιλόλογος και το έβλεπα από διαφορετική οπτική γωνία. Ήταν ένας αγαπημένος μου άνθρωπος, ήταν πάντα δίπλα μου, τον εμπιστευόμουν, εμπιστευόμουν την κρίση του και είχα μια θαυμάσια σχέση μαζί του. Οπότε αυτό που έκανα, το θεωρούσα χρέος τιμής, πήγαζε από μέσα μου. Δεν με υποχρέωνε τίποτα. Πολλές φορές μας είχε πιάσει απόγνωση, γιατί δεν μπορούσαμε να διαβάσουμε τα χαρτιά του, ήταν μια πολύ δύσκολη κατάσταση».
