Πώς να μην πεινάς

τόσο και να τρως λιγότερο

Γράφει ο Δημητρης Φλαμουρης

Χαρά μοιρασμένη, δυο φορές χαρά!

Αν σε ρωτούσε κάποιος πώς ξέρεις ότι χόρτασες ή ότι πεινάς, τι θα απαντούσες;

Μάλλον ότι το στομάχι σου σού στέλνει ένα σημάδι ότι φούσκωσε ή ότι νιώθει μια λιγούρα.

Και αυτή είναι η λάθος απάντηση.

Η γνώση του πώς λειτουργεί ο εγκέφαλος και το στομάχι μπορεί να αποβεί καθοριστική για τη δική σου προσπάθεια καλύτερης διατροφής. Έρχεται και καλοκαίρι.

Ο Μοlaison

Ας γνωρίσουμε έναν από τους πιο παγκοσμίως διάσημους ασθενείς στην ψυχολογία και τη νευρολογία. Τον Henry Molaison ή H.M. όπως ήταν γνωστός πριν τον θάνατό του το 2008.

Ο Η.Μ. βοήθησε τους επιστήμονες να συνειδητοποιήσουν τον πολύ σημαντικό ρόλο που παίζει η εγκεφαλική δομή του ιππόκαμπου στη διαμόρφωση αναμνήσεων.

Μετά από μια εγχείρηση για την αντιμετώπιση επιληπτικών κρίσεων, ο Molaison σταμάτησε να έχει τις κρίσεις αλλά με το κόστος ότι σταμάτησε επίσης να έχει την ικανότητα να διαμορφώνει νέες αναμνήσεις. Χαιρετούσε συχνά το προσωπικό της κλινικής που ήταν σαν να τους έβλεπε για πρώτη φορά αν και τους γνώριζε καιρό. Ζούσε σε ένα διαρκές παρόν.

Το περίεργο που παρατήρησαν οι επιστήμονες όμως, είχε να κάνει με την όρεξή του. Σπανίως έλεγε ότι πεινούσε. Στην αρχή της δεκαετίας του ’80 η Nancy Hebben από το πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ του ζήτησε να βαθμολογήσει την αίσθηση κορεσμού του από το 0 (πεθαίνω της πείνας) στο 100 (έχω σκάσει). Του το ζήτησε τόσο πριν όσο και μετά από ένα γεύμα.

Αν η όρεξή μας εξαρτάται από σήματα από το στομάχι, τότε λογικά κάποιος θα περίμενε πως θα ήταν πιο χορτάτος μετά το γεύμα και πιο πεινασμένος πριν. Αλλά δε συνέβαινε αυτό. Ο Molaison έδινε την ίδια αίσθηση κορεσμού (γύρω στο 50) ανεξάρτητα από το πότε είχε φάει!

Για να τεστάρουν οι επιστήμονες αν η μνήμη του επηρέαζε την όρεξή του, του έδωσαν να φάει ένα κανονικό γεύμα για βράδυ και αφού το έφαγε, μετά από ένα λεπτό του έδωσαν να φάει άλλο ένα φουλ γεύμα. Προς έκπληξή τους το έφαγε σχεδόν όλο, αφήνοντας μόνο τη σαλάτα και είπε ότι ήταν μόνο λίγο πιο χορτάτος, ενώ οι περισσότεροι άνθρωποι θα ήμασταν σκασμένοι μετά από δυο πλήρη γεύματα.

Χωρίς την ανάμνηση του τι έφαγε, έμοιαζε να μην μπορεί να ρυθμίσει την κατανάλωση του φαγητού.

Τι ώρα είναι;

Από τότε έχουν γίνει πολλές έρευνες σε αμνησιακούς ασθενείς οι οποίες έχουν παρόμοια ευρήματα.

Μια ερευνήτρια θυμάται πως όταν ρώτησε έναν αμνησιακό ασθενή αν πεινάει, εκείνος κοίταξε το ρολόι, σαν το μόνο στοιχείο για το αν πεινούσε ή όχι να ήταν αν ήταν η ώρα του φαγητού.

Ένας άλλος αμνησιακός ασθενής αφού έφαγε δυο πλήρη γεύματα ήταν έτοιμος να καταναλώσει και ένα τρίτο, το οποίο το αφαίρεσαν οι επιστήμονες αφού έφαγε μερικές μπουκιές, από φόβο για πιθανές επιπτώσεις στην υγεία του.

Τι συμβαίνει εδώ;

Το μυαλό μας δε βλέπει. Προβλέπει

Στο βιβλίο μου Το Παράδοξο Μονοπάτι προς το Νόημα της Ζωής, αναφέρω πως το μυαλό μας είναι μια μηχανή πρόβλεψης, λαμβάνοντας διαρκώς σήματα από το περιβάλλον και από το εσωτερικό του σώματος και τα ερμηνεύει κάθε φορά ανάλογα με το πλαίσιο. Έτσι δημιουργούνται τα συναισθήματα, η όραση, η όρεξη και σχεδόν τα πάντα γύρω από τον κόσμο μας. Δημιουργούμε τον κόσμο μας με τον εγκέφαλό μας.

Όταν ο εγκέφαλος του Η.Μ λαμβάνει σήμα από το στομάχι, δεν έχει το πλαίσιο του τι συνέβη μέσα στην ημέρα από άποψη φαγητού, οπότε δεν δημιουργεί ποτέ το συναίσθημα του κορεσμού.

Κι εμένα τι με νοιάζει;

Νέες έρευνες δείχνουν ότι ο τρόπος με τον οποίο σκεφτόμαστε για το φαγητό μπορεί να έχει σημαντικές συνέπειες στην όρεξή μας.

Σε ένα σημαντικό πείραμα συμμετέχοντες κλήθηκαν να δοκιμάσουν μπισκότα σε ένα εργαστήριο, από τα οποία αφού συμπλήρωναν κάποια ερωτηματολόγια θα μπορούσαν να φάνε όσα ήθελαν.

Οι ερευνητές βρήκαν πως συμμετέχοντες στους οποίους ζητήθηκε να θυμηθούν το προηγούμενο γεύμα τους, περνώντας λίγη ώρα γράφοντας τι έφαγαν, κατανάλωσαν μέχρι και 45% λιγότερα μπισκότα! Δηλαδή, 4 μπισκότα λιγότερο κατά μέσο όρο.

Σε ένα άλλο πείραμα έδωσαν σε συμμετέχοντες να φάνε ένα μπολ σούπας το οποίο έλεγε είτε 300ml είτε 500ml. Χωρίς να το ξέρουν οι συμμετέχοντες μια κρυφή αντλία είτε αύξανε είτε μείωνε την ποσότητα της σούπας που όντως έτρωγαν.

Κάποιοι δηλαδή έφαγαν 500ml ενώ πίστευαν πως έφαγαν 300ml και κάποιοι το αντίθετο. Τρεις ώρες μετά η όρεξη και η πείνα των συμμετεχόντων ήταν ανάλογη της ποσότητας που ΠΙΣΤΕΥΑΝ ότι έφαγαν, όχι της ποσότητας που όντως έφαγαν.

Το μυαλό μας δε βλέπει. Προβλέπει.

Γι αυτό σε νοιάζει κι εσένα.

Εσύ τι θυμάσαι;

Πολλοί από εμάς διαμορφώνουμε ανακριβείς αναμνήσεις για το φαγητό μας, επειδή τρώμε καθώς δουλεύουμε, στην τηλεόραση, στον υπολογιστή ή στο κινητό. Η απόσπαση της προσοχής μας εκείνη τη στιγμή έχει σαν αποτέλεσμα να μην καταγράφει ακριβώς ο εγκέφαλός μας τι έχουμε φάει, κάτι που έχει σαν αποτέλεσμα να πεινάμε ξανά νωρίτερα μετά.

Έτσι όχι μόνο θα φάμε περισσότερο στο επόμενο γεύμα, αλλά θα φάμε και περισσότερα σνακ ενδιάμεσα.

Τι να κάνεις

Δυο πράγματα.

Τρώγε αργά

Το να τρώμε αργά και με ενσυνειδητότητα είναι μια αρκετά κλισέ συμβουλή, γιατί έτσι προλαβαίνει να πάει το σήμα του κορεσμού στον εγκέφαλο και να σταματήσουμε να πεινάμε (άλλη μια ένδειξη ότι ο εγκέφαλος μάς χορταίνει, όχι το φαγητό).

Πέρα από αυτό όμως συνεισφέρει στο να εγγράφεται καλύτερα η πληροφορία του τι έχουμε φάει, ώστε να πεινάμε λιγότερο μετέπειτα.

Θυμήσου τι έφαγες

Επίσης, προσπάθησε να κάνεις συνήθεια το να θυμάσαι τι έφαγες. Όταν σε πιάσει λιγούρα για ένα σνακ ενδιάμεσα, θυμήσου το προηγούμενο γεύμα σου και προσπάθησε να αναδημιουργήσεις την ανάμνηση του πώς ήταν να το τρως. Έτσι θυμίζεις στην προγνωστική μηχανή που λέγεται εγκέφαλος ότι έχεις φάει και παίρνει υπόψιν της τις θερμίδες που κατανάλωσες ρυθμίζοντας από μόνος του το πόσο πεινάς εκείνη τη στιγμή.

Τίποτα δεν είναι θαυματουργό και τίποτα δεν είναι πανάκεια.

Κάποιες φορές όμως το μόνο που χρειάζεται για να νιώσεις λιγότερη πείνα είναι μια υπενθύμιση του τι έχεις ήδη φάει!