Μια νέα άποψη
Πού είναι θαμμένος
ο Μέγας Αλέξανδρος;
«Ως παρακαταθήκη θα ήθελα να θυμούνται ότι ήμουν πεπεισμένη πως στη Βεργίνα είναι θαμμένος ο Μέγας Αλέξανδρος και όχι ο πατέρας του Φίλιππος ο Β’» (Ελένη Γλύκατζη – Αρβελέρ, Από μένα αυτά …)
Του Γ.Κ. Χατζόπουλου Τ. Λυκειάρχη
Μελάνη ουκ ολίγη χύθηκε και σελίδες άγραφες γέμισαν για να δοθεί απάντηση στο μεγάλο ερώτημα: «Πού επιτέλους είναι θαμμένος ο μεγάλος στρατηλάτης, ο κοσμοκράτορας Μέγας Αλέξανδρος, ο οποίος κατά τον Αλεξανδρινό ποιητή Κ. Π. Καβάφη «…και την Κοινήν Ελληνική Λαλιά ως μέσα στην Βακτριανή την πήγαμεν, ως τους Ινδούς …»;
Και όχι μόνο την ελληνική γλώσσα διέδωσε στη «σκοτεινή» Ασία και όχι μόνο δίδαξε στους βάρβαρους Ασιάτες να θάβουν τους νεκρούς τους αντί να τους τρώνε και όχι μόνο κήρυξε την ισότητα των ανθρώπων αλλά άνοιξε διάπλατα και τον δρόμο για την επικράτηση του χριστιανισμού και τέλος τους εδίδαξε ότι το τελειότερο των πολιτευμάτων είναι η ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ με την οποία ζουν και λειτουργούν οι σημερινοί ΚΑΛΑΣ της Κεντρικής Ασίας.
Ποια γη λοιπόν δέχθηκε στα σπλάχνα της αυτήν τη μεγάλη μορφή της ιστορίας, το γνήσιο τέκνο της νεοσιγάλου Μακεδονίας;
Πολλοί αρχαίοι συγγραφείς, αλλά και νεώτεροι επιχείρησαν με τη γραφίδα τους να λύσουν τον γρίφο, όπως εκείνος έλυσε τον Γόρδιο δεσμό.
Άλλοι έγραψαν ότι τάφηκε στη Βαβυλώνα, άλλοι στην Αίγυπτο, όπου πριν από μερικά χρόνια η Ελληνίδα αρχαιολόγος Σουβαλτζή διενήργησε ανασκαφές στην όαση Σιούφα της Αιγύπτου, πιστεύοντας πως εκεί είναι θαμμένος ο Μεγάλος της Ιστορίας. Δυστυχώς, παρά την ακράδαντη πίστη της και την αγωνία της, γεύτηκε την απογοήτευση.
Τελευταία κάποιοι ιστορικοί, μεταξύ των οποίων και ο συμφοιτητής μου και φίλος εκλεκτός, ο αείμνηστος πολυγραφότατος Σαράντος Καργάκος, διατύπωσαν την άποψη ότι ο Μ. Αλέξανδρος θάφτηκε στον γειτονικό μας λόφο Καστά της Αμφίπολης, προσφέροντάς μας ξαναζεσταμένο πνευματικό συμπόσιο.
Κι ο μεγάλος ιερουργός της αρχαιολογικής σκαπάνης Μανόλης Ανδρόνικος υποστήριξε με παρρησία πως στη Βεργίνα θάφτηκε ο πατέρας του Μ. Αλεξάνδρου Φίλιππος, ενώ δέχθηκε ανηλεείς επιθέσεις από φθονερούς Ευρωπαίους αρχαιολόγους, κυρίως Άγγλους, γι’ αυτή του την άποψη.
Και ενώ μέχρι πρότινος ο μεγάλος γρίφος της ταφής του Αλεξάνδρου παρέμενε άλυτος, ήρθε η Πρύτανις των Γαλλικών Πανεπιστημίων να αναστατώσει τους πάντες υποστηρίζοντας με επιχειρήματα πειστικά την ακόλουθη άποψη σε πρόσφατη συνέντευξή της: «Όταν ανακοινώθηκαν τα ευρήματα στην Αμφίπολη και άρχισαν να λένε πάλι ότι βρέθηκε ο Μέγας Αλέξανδρος, ξεκίνησα μια μεγάλη έρευνα πάνω στο θέμα. Έχω πολλά επιχειρήματα, που με κάνουν να είμαι πεπεισμένη ότι ο Μ. Αλέξανδρος είναι θαμμένος στον βασιλίκο τάφο της Βεργίνας και πιστεύω ότι θα δικαιωθώ, αλλά μετά θάνατον.
Θυμάμαι και κάτι σημαντικό που μου είχε πει ο Μανόλης Ανδρόνικος, ένας εξαίρετος αρχαιολόγος και στενός μου φίλος, όταν ανακάλυψε τη Βεργίνα. Τον είχα ρωτήσει: «Μανόλη μου, βρήκες άγαλμα του Αλεξάνδρου μέσα στον τάφο του Φιλίππου;». Μου απάντησε: «Άκου, Ελένη, θα ήμουν σίγουρος ότι είχα βρει τον Αλέξανδρο, αν τόσο αρχαία κείμενα δεν γράφανε ότι ο Αλέξανδρος τάφηκε στην Αλεξάνδρεια».
Θέτω δύο ζητήματα: Εφόσον αρκετοί επιστήμονες θεωρούσαν ή θεωρούν ότι μπορεί ο Μέγας Αλέξανδρος να είναι στην Αμφίπολη, σημαίνει πως γι’ αυτούς δεν υπάρχει βεβαιότητα ότι είναι θαμμένος στην Αλεξάνδρεια. Επίσης να σας πω ότι υπάρχει επίγραμμα για τον τάφο του Μεγάλου Αλεξάνδρου που λέει: «Όποιος θέλει να υμνήσει τον τάφο του Αλεξάνδρου, να ψάξει για τον τύμβο σε δύο ηπείρους». Όλοι γνωρίζουμε για την Αλεξάνδρεια, άρα αυτή αφορά τη μια ήπειρο. Σε σχέση με την άλλη ήπειρο, μήπως εννοούν την Ευρώπη, και άρα τη Μακεδονία;
Όταν βρισκόμουν στο Παρίσι, ζήτησα από τη βοηθό μου Πολ Παζέζ να μου φέρει τα βιβλία, που μιλούν για τον τάφο στην Αλεξάνδρεια, για να τα μελετήσω. Ούτε ένα δεν είναι γραμμένο νωρίτερα από περίπου 300 χρόνια μετά το θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Πέθανε το 323 π.Χ., και όλα είναι γραμμένα κοντά στον 1ο αιώνα, πλην ενός, που είναι του Ψευδοκαλλισθένη. Το μυθιστόρημα αυτό, το οποίο γράφτηκε κατά πάσα πιθανότητα από έναν Αιγύπτιο, λέει ότι ο Αλέξανδρος είναι θαμμένος στην Αλεξάνδρεια.
Μετά από αυτό, άρχισα να ασχολούμαι με τα ευρήματα της Βεργίνας. Το μεγάλο μου επιχείρημα αφορά το νεκροκρέβατο που λένε ότι είναι του Φιλίππου. Σε αυτό υπάρχουν δυο ελεφάντινα αγάλματα, ένας Σάτυρος και ένας Διόνυσος. Ας δούμε πρώτα τον Σάτυρο: Όταν ο Αλέξανδρος έφτασε μπροστά στην Τύρο, βρήκε πολύ μεγάλη αντίσταση και ετοιμάστηκε να φύγει. Αυτά γράφει ο Αρριανός. Το βράδυ πριν την αναχώρηση, ο Αλέξανδρος βλέπει στον ύπνο του έναν Σάτυρο, και ως μαθητής του Αριστοτέλη καταλαβαίνει το «Σα-Τύρος», «η Τύρος δική σου». Μένει τελικά και κατακτά την Τύρο. Αυτά σε σχέση με το ελεφάντινο άγαλμα του Σατύρου που βρέθηκε στο νεκροκρέβατο. Ας πάμε τώρα και σε αυτό του Διονύσου. Όταν πλέον ο Αλέξανδρος είχε καταλάβει τα πάντα, έστειλε ένα γράμμα στις ελληνικές πόλεις να τον λατρέψουν για θεό. Οι Σπαρτιάτες είπαν να γίνει θεός, αφού θέλει. Οι Αθηναίοι όμως είχαν αντίρρηση, διότι άλλο να είσαι θεός στη Βαβυλώνα και άλλο στον Παρθενώνα. Ο Δημάδης, ο οποίος ήταν φίλος του Αλεξάνδρου, προτείνει στους Αθηναίους να τον κάνουν 13ο Ολύμπιο θεό. Εκείνοι αρνούνται και βάζουν πρόστιμο στον Δημάδη εκατό τάλαντα. Θύμωσε ο Δημάδης και τους είπε τη φράση: «Όποιος κρατά τον ουρανό χάνει τη γη». Οι Αθηναίοι φοβήθηκαν μήπως μπλέξουν με τον Αλέξανδρο, μαζεύονται και αποφασίζουν να τον κάνουν Διόνυσο. Άρα, μετά τον Σάτυρο, να και ο Διόνυσος, που βρίσκεται στο νεκροκρέβατο. Αργότερα μάλιστα, ο Διογένης ο Κυνικός βγήκε στην Αγορά και είπε: «Αφού κάνατε αυτόν Διόνυσο, εμένα να με κάνετε Σέραπι».
Υπάρχει και κάτι ακόμα πολύ σημαντικό, το οποίο έχει να κάνει με τα χρυσάφια που βρέθηκαν στον τάφο της Βεργίνας. Όταν φεύγει ο Αλέξανδρος για την εκστρατεία εναντίον των Περσών, παίρνει μαζί του διάφορους γραφιάδες. Ένας από αυτούς, του οποίου έχουμε βρει μερικά κείμενα, μας λέει ότι δεν είχανε σιτηρέσια ούτε καν για εξήντα ημέρες. Τόσο φτωχοί ήταν οι Μακεδόνες, και μάλιστα χρωστούσαν πολλά στους γείτονές τους. Γι’ αυτό, άλλωστε, στο τέλος της εκστρατείας, στο τελευταίο του λόγο, ο Αλέξανδρος συγκεντρώνει τους Μακεδόνες και τους λέει: «Ήρθατε εδώ ξυπόλυτοι και θα φύγετε πάμπλουτοι με όλα τα χρυσάφια, που έχουμε πάρει». Επομένως, όταν στη Μακεδονία πέθανε ο Φίλιππος, πού τα βρήκαν τόσα χρυσάφια για τον τάφο του, αφού χρωστούσαν τόσα πολλά σε όλους;
Όμως, υπάρχει και κάτι άλλο, επίσης πολύ σημαντικό. Στα κόκκαλα του λεγόμενου Φιλίππου, βρήκαν, λέει, υπολείμματα χουντίτη. Ο χουντίτης είναι ένα πολύτιμο μέταλλο που χρησιμοποιούσαν οι Αιγύπτιοι, για να ασπρίσουν τις μούμιες. Ο Φίλιππος βρέθηκε στην Αίγυπτο;
Για όλα αυτά, πιστεύω ότι, μετά τον θάνατό μου, η αλήθεια θα φανεί οπωσδήποτε. Τώρα αποκλείεται».
Στην τελευταία παράγραφο της συνέντευξής της σχετικά με τα υπολείμματα του χουντίτη, ο οποίος είναι ένα πολύτιμο μέταλλο, το οποίο χρησιμοποιούσαν οι Αιγύπτιοι για να ασπρίσουν τις μούμιες και το οποίο βρέθηκε στα κόκκαλα του «λεγόμενου» Φιλίππου, έχω να διατυπώσω την εξής ένσταση. Μπορεί ο Φίλιππος να μη βρέθηκε στην Αίγυπτο, όπως διερωτάται η κ. Γλύκατζη, άρα δεν πρόκειται για τα οστά του, αλλά για τα οστά του Μ. Αλεξάνδρου, που η σορός του πέρασε από την Αίγυπτο, όμως από τα μυκηναϊκά ακόμη χρόνια οι Αχαιοί έπλεαν με τα καράβια τους στην Αίγυπτο με την οποία διεξήγαγαν εμπόριο και από τη σχέση τους μ’ αυτήν εξηγείται, το άφθονο χρυσάφι που βρέθηκε στην Κρήτη και στις Μυκήνες. Γιατί όχι και ο χουντίτης να μη μεταφέρθηκε και στη Μακεδονία του Φιλίππου και συνεπώς τα οστά που βρέθηκαν να ανήκουν στο Φίλιππο, κατά τον Μ. Ανδρόνικο;
Πάντως, αν αυτή η επιχειρηματολογία της Αρβελέρ επιβεβαιωθεί στο μέλλον, θα οδηγήσει στην απόρριψη της άποψης όσων διατείνονται περί μη ταφής του Μ. Αλεξάνδρου στην πατρώα γη και ότι τα ευρεθέντα από τον αείμνηστο Μανόλη Ανδρόνικο οστά στη Βεργίνα να ανήκουν πραγματικά στον Φίλιππο του Β’ και όχι στον γιο του τον Μ. Αλέξανδρο;
Ίδωμεν! Ιδού πεδίον δόξης λαμπρόν για τους νέους αρχαιολόγους, ημεδαπούς και αλλοδαπούς, να λύσουν το μέγα ερώτημα!
