Με απόφαση του Υπ. Περιβάλλοντος & Ενέργειας
Σχέδιο διαχείρισης για την προστασία
της βιοποικιλότητας στο Όρος Φαλακρό
Του Θανάση Πολυμένη
Η ΜΕΓΑΛΗ φωτιά που είχε ξεσπάσει το περασμένο καλοκαίρι του 2024 στο Όρος Φαλακρό, ήταν ένα ακόμα σημάδι της κλιματικής κρίσης. Όπως είναι γνωστό, η φωτιά έκαιγε για πάρα πολλές μέρες και σε κάποια στιγμή απειλήθηκαν ακόμα και οικισμοί και μεγάλες δασικές εκτάσεις.
Παρ’ όλα αυτά, η μεγάλη προσπάθεια των Πυροσβεστικών δυνάμεων, μπόρεσε και την περιόρισε σημαντικά, ώστε αυτή να μην επεκταθεί. Δυστυχώς, τα κακοτράχαλα σημεία και το ανάγλυφο του εδάφους δημιουργούσαν πολλές δυσκολίες στην κατάσβεση της πυρκαγιάς.
Όμως, από τη φωτιά, δεν γλύτωσε φυσικά η χλωρίδα του Φαλακρού, η οποία είναι ιδιαίτερα σημαντικά, ενώ περιλαμβάνει ακόμα και ορισμένα από τα σπανιότερα είδη φυτών.
Αξίζει να σημειωθεί ότι, το Όρος Φαλακρό κρίνεται ιδιαίτερα σημαντικό – και ποιο βουνό δεν είναι; – και σαφώς αξίζει την ιδιαίτερα προσοχή και προστασία της πολιτείας.
Στο πλαίσιο της προστασίας του Όρους Φαλακρού και των οικοτόπων που παρουσιάζει η περιοχή, το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας προχώρησε στη δημοσίευση μιας απόφασης με κεντρικό τίτλο: «Έγκριση του Σχεδίου Διαχείρισης της Περιοχής Προστασίας της Βιοποικιλότητας στο Φαλακρό Όρος και έγκριση του σχετικού Σχεδίου Δράσης».
Η απόφαση αυτή δημοσιεύτηκε σε ΦΕΚ στις 31 Δεκεμβρίου 2024.
Αξίζει να σημειωθεί ότι, η απόφαση του ΥΠΕΝ μιλάει για «Κορυφές Όρους Φαλακρού» στην Ειδική Ζώνη Διατήρησης καθώς και για το «Όρος Φαλακρό» στη Ζώνη Ειδικής Προστασίας.
Μάλιστα, οι εν λόγω περιοχές περιλαμβάνονται στην απόφαση και αποτυπώνονται σε χάρτη, ο οποίος θεωρήθηκε από την Προϊσταμένη της Διεύθυνσης Τοπογραφικών Εφαρμογών. Η διαχείριση των σημαντικών οικοτόπων και ειδών που συνθέτουν το προστατευτέο αντικείμενο των ως άνω περιοχών επιτυγχάνεται μέσω ειδικών μέτρων, τα οποία αναφέρονται αναλυτικά στην απόφαση.
Διαχειριστικές δράσεις
Σύμφωνα με την ίδια απόφαση, γίνεται πρόβλεψη διαχειριστικών δράσεων και παρεμβάσεων που είναι απαραίτητα για να επιτευχθεί ή να διατηρηθεί η ικανοποιητική διατήρηση του προστατευτέου αντικειμένου βάσει των ειδικών Στόχων Διατήρησης που έχουν ορισθεί.
Επίσης εξειδικεύονται μέτρα και δράσεις που περιλαμβάνονται στη σχετική Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη (ΕΠΜ των περιοχών Natura Περιφερειακών Ενοτήτων Δράμας, Θάσου, Καβάλας, Ξάνθης και Ροδόπης (μέρους) που είναι απαραίτητες για την ικανοποιητική διατήρηση του προστατευτέου αντικειμένου καθώς και στην πρόβλεψη των ειδικότερων έργων που πρέπει να εκπονηθούν για την εξειδίκευση ή/και οριστικοποίηση του περιεχομένου προτεινόμενων διαχειριστικών δράσεων και μέτρων.
Στην ίδια απόφαση, αναφέρεται επίσης, ότι, θα γίνουν δράσεις και παρεμβάσεις που αποσκοπούν στη διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών όπως εφαρμογή μέτρων που σχετίζονται με την εκμετάλλευση των προστατευόμενων ειδών και αποσκοπούν στην απογραφή των αυτοφυών ειδών χλωρίδας και την διατύπωση κανόνων διαχείρισης, χρήσης και εμπορίας τους, για την δημιουργία μονάδων καλλιέργειας αυτοφυών αρωματικών φυτών, καθώς και τη παροχή υποστήριξης στον τομέα της πιστοποίησης και προώθησης στην αγορά των προϊόντων.
Κατάλληλα προληπτικά και ανασταλτικά μέτρα για την αντιμετώπιση των πυρκαγιών όπως η υλοποίηση σύνταξης σχεδίου αντιπυρικής προστασίας, και της υλοποίησης των προτεινόμενων έργων αντιπυρικής προστασίας σύμφωνα με τη Δασική Νομοθεσία (δασοκομικοί και διαχειριστικοί χειρισμοί των δασικών εκτάσεων και τυχόν τεχνικά έργα π.χ. πυροφυλάκεια, σημεία υδατοπαροχής κλπ.).
Εφαρμογή μέτρων για τη μείωση της ρύπανσης με τη χρήση εξοπλισμού συλλογής και εργασιών καθαρισμού με σκοπό την απομάκρυνση ογκωδών απορριμμάτων, αδρανών υλικών σε επιλεγμένες θέσεις των προστατευόμενων περιοχών.
Επίσης, θα υπάρξουν παρεμβάσεις για την ενίσχυση των πληθυσμών ειδών των Οδηγιών όπως η Ex situ αναπαραγωγή και διατήρηση των τοπικών χλωριδικών ειδών (Dryas octopetala, Fritillaria drenovskii, Haberlea rhodopensis, Lathraea rhodopea, ορχιδέες Φαλακρού (Orchis militaris) και η συλλογή γενετικού υλικού από όλους τους πληθυσμούς των ειδών με σκοπό τη μελλοντική επανεισαγωγή τους στη φύση σε περίπτωση που χρειαστεί.
Βελτίωση και δημιουργία κατάλληλων ενδιαιτημάτων μέσω της έρευνας και συμπλήρωσης των δεδομένων πληθυσμού και βαθμού διατήρησης ειδών ερπετών-αμφιβίων, της συντήρησης και διάνοιξης των υδατοσυλλογών, έλεγχο των εισβλητικού είδους (Trachemys scripta) και του μύκητα Batrachochytrium dendrobatidis.
Βελτίωση και δημιουργία κατάλληλων ενδιαιτημάτων ειδών ερπετών-αμφιβίων όπως η κατασκευή και συντήρηση μικρών υδατοσυλλογών για να ευνοηθούν είδη αμφιβίων και καταφυγίων (hybernacaulum) για την ερπετοπανίδα καθώς και ο προσδιορισμός των απειλών και των θέσεων υλοποίησης των μέτρων.
Εφαρμογή κατάλληλων μέτρων και δράσεων για τη διασφάλιση της διατήρησης του είδους Alectoris graeca (Πετροπέρδικας) και την ανάκαμψη του πληθυσμού του στην περιοχή.
Προς το παρόν πάντως, όλα αυτά θα πρέπει στη συνέχεια να εξειδικευτούν με στόχο να ξεκινήσει η υλοποίησή τους, μέσα από προγραμματικές συμβάσεις μεταξύ της Περιφέρειας Αν. Μακεδονίας – Θράκης και φορέων υλοποίηση των δράσεων του σχεδίου διαχείριση.
Η Επιτροπή Εφαρμογής και Παρακολούθησης του Σχεδίου Δράσης θα συνεδριάζει τουλάχιστον τρεις φορές κάθε έτος και παράγει συνοπτική αναφορά πεπραγμένων που υποβάλλεται για θέματα της αρμοδιότητάς της στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας στη Γενική Διεύθυνση Δασών και Δασικού Περιβάλλοντος και εν συνεχεία, στη Διεύθυνση Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος και Βιοποικιλότητας, στο Πράσινο Ταμείο και στον Οργανισμό Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α). Η Επιτροπή παρακολουθεί το Σχέδιο Δράσης, την υλοποίηση των προβλεπόμενων δράσεων και μέτρων διατήρησης και διασφαλίζει τις επιχειρησιακές συνθήκες για την έγκαιρη υλοποίησή τους.
