Εναλλακτικός τουρισμός, ποδήλατο και μονοπάτια

Σε βρεφικό στάδιο η ανάπτυξη

του εναλλακτικού

τουρισμού στη Δράμα

∎ Μιλάει στον «Π.Τ.» ο κ. Χρ. Κηπουρός, οδηγός ποδηλασίας και αντιπρόεδρος του Φορέα Ειδικών Μορφών Τουρισμού Δράμας Drama4seasons – «Αναγκαιότητα η δημιουργία ποδηλατόδρομων στην πόλη της Δράμας από το κέντρο της πόλης και περιμετρικά»

Του Θανάση Πολυμένη

Ο ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ, είναι ένα θέμα, το οποίο η Δράμα συζητάει συχνά. Πολύ περισσότερο μάλιστα προβληματίζει και προκαλεί συζητήσεις το ζήτημα του τουρισμού στη Δράμα, ιδιαίτερα την περίοδο του καλοκαιριού, μιας και δεν έχει θάλασσα και βλέπει την περιοχή της Καβάλας να σφύζει από ζωή, ενώ γενικά η Δράμα αδειάζει.

Η Δράμα έχει ορισμένες ειδικές μορφές τουρισμού. Όπως, κατά την περίοδο της «Ονειρούπολης», όπου η πόλη για ένα μήνα ζει … λαμπερές και φωτεινές στιγμές, την περίοδο του χειμώνα όπου έχουμε αρκετούς επισκέπτες στο Χιονοδρομικό Κέντρο Φαλακρού, αλλά και κατά την περίοδο της «ΔραμΟινογνωσίας», η οποία από φέτος έκανε τα πρώτα δειλά βήματα εξωστρέφειας προς την Κύπρο.

Φυσικά, δεν ξεχνάμε το Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους, το οποίο κάνει τη Δράμα γνωστή στα πέρατα του κόσμου (Φεστιβάλ Κανών, Φεστιβάλ Βερολίνου, Λος Άντζελες), ενώ ήδη από φέτος δύο βραβευθέντες του θα μπορούν να διεκδικήσουν το κινηματογραφικό βραβείο Όσκαρ από την Αμερικανική Ακαδημία Κινηματογράφου.

Επίσης, οφείλουμε να μην ξεχνάμε τους φοιτητές της Κινηματογραφικής Σχολής του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου, που μετέχουν στα εργαστηριακά μαθήματα σκηνοθεσίας που γίνονται στη Δράμα κάποια Σαββατοκύριακα κατά τη διάρκεια του Ακαδημαϊκού έτους. Είναι και αυτό μια μορφή επισκεπτών, οι οποίοι στο μέλλον μπορεί να ξανάρθουν.

Από πέρυσι τον Σεπτέμβριο, έχει προστεθεί επίσης και το Γαστρονομικό Φεστιβάλ που διοργανώνεται από την Ένωση Ξενοδόχων, το Επιμελητήριο και τους Εστιάτορες της Δράμας, με στόχο η περιοχή να αποκτήσει γαστρονομική ταυτότητα.

Σημαντική συμβολή θεωρούμε κάθε χρόνο, την παρουσία μιας μεγάλης ομάδας ισπανόφωνων φοιτητών από διάφορες χώρες του κόσμου, οι οποίοι βρίσκονται στη Δράμα κατά το μήνα Ιούλιο, συμμετέχοντας στο Θερινό Σχολείο για την Ελληνική Γλώσσα που διοργανώνει το Πανεπιστήμιο της Γρανάδας Ισπανίας. Οι φοιτητές αυτοί, πέραν του ότι μαθαίνουν την ελληνική γλώσσα στην κοιτίδα της, πέραν του ότι μεταφράζουν Δραμινούς λογοτέχνες στην ισπανική, ξεναγούνται στα διάφορα σημαντικά ιστορικά και αρχαιολογικά σημεία που διαθέτει η πόλη και η ευρύτερη περιοχή της.

Όλοι αυτοί οι παραπάνω επισκέπτες, είναι αναμφισβήτητα διαφημιστές της Δράμας, όταν γυρίζουν στις ιδιαίτερες πατρίδες τους. Είτε βρεθούν στην «Ονειρούπολη», είτε στο Φεστιβάλ Γαστρονομίας, είτε έρθουν να δοκιμάσουν τα κρασιά, είτε είναι ισπανόφωνοι φοιτητές, θα έχουν πάντα τη Δράμα στο μυαλό τους.

Θα πρέπει επίσης να αναφέρουμε και την ιδιαίτερη προσπάθεια που γίνεται από την Αναπτυξιακή Δράμας (με τη συμμετοχή της Π.Ε. Δράμας και των πέντε Δήμων της) με τα προγράμματα Leader, ενώ μια νέα ολιστική προσπάθεια ξεκινάει ο Δήμος Κ. Νευροκοπίου η οποία αναμένεται να δείξει τα πρώτα αποτελέσματα μετά το φθινόπωρο. Στο Νευροκόπι, μην ξεχνάμε επίσης το Οχυρό Λίσσε.

Η Δράμα λοιπόν μπορεί να μην έχει θάλασσα και δαντελωτά ακρογιάλια, διαθέτει όμως ιδιαίτερες μορφές τουρισμού, τις οποίες σίγουρα μπορεί να αξιοποιήσει μέσα από κατάλληλα προγράμματα και να αναδείξει ακόμα περισσότερο. Ο τουρισμός στη Δράμα περιλαμβάνει πολλούς και αξιόλογος τομείς, όπου αν δώσει ακόμα μεγαλύτερη προσοχή, σίγουρα θα είναι ένας ιδιαίτερος προορισμός για όλο το χρόνο.

Ο εναλλακτικός τουρισμός

Μια από τις μορφές τουρισμού που μπορεί να αξιοποιήσει η Δράμα και που σήμερα βρίσκεται ακόμα στα σπάργανα, είναι ο εναλλακτικός τουρισμός, τα μονοπάτια, τα δάση της, οι διαδρομές με το ποδήλατο, οι εναλλακτικές διαδρομές μέσα στην όμορφη φύση. Και όλα αυτά με ένα συνδυασμό μεταξύ τους.

Γι’ αυτή τη μορφή τουρισμού, ο «Π.Τ.» μίλησε με έναν από τους ανθρώπους που γνωρίζουν καλά την περιοχή και έχουν εντρυφήσει στο είδος. Πρόκειται για τον κ. Χρήστο Κηπουρό, Οδηγό Ποδηλασίας (MTB Leader) και αντιπρόεδρο του Φορέα Ειδικών Μορφών Τουρισμού Δράμας Drama4seasons. Να σημειώσουμε επίσης ότι ο Χρ. Κηπουρός, ήταν ο Τεχνικός Διευθυντής των Πανελληνίων Ποδηλατικών Αγώνων (κορυφαίο γεγονός της Πανελλήνιας Ποδηλατικής Ομοσπονδίας) που πραγματοποιήθηκαν τον Ιούνιο του 2022 στην περιοχή του Δήμου Παρανεστίου και είχαν σημειώσει τεράστια επιτυχία.

Το ποδήλατο και ποδηλατόδρομοι

Η συζήτηση, όπως ήταν αναμενόμενο, ξεκίνησε από το ποδήλατο για το οποίο όπως λέει ο Χρ. Κηπουρός «είναι ένα μέσο μετακίνησης που θα κάνει πιο φιλική την πόλης προς τον Δραμινό αλλά και τον επισκέπτη και κατ’ επέκταση μπορεί να χρησιμοποιηθεί ακόμα και ως τουριστικό προϊόν».

Και από την πρώτη κουβέντα, κάνει αναφορά για τους ποδηλατόδρομους στην πόλη της Δράμας: «Για εμάς, πρωτίστως πρέπει να δοθεί βάση, στο να δημιουργηθούν υποδομές για τους Δραμινούς. Τι σημαίνει αυτό; Αυτή τη στιγμή έχουμε κάποιους ποδηλατόδρομους στο κέντρο της πόλης, οι οποίοι δεν εξυπηρετούν ιδιαίτερα. Και αυτό υπό την έννοια ότι, είναι καλό να πάει κάποιος και να μετακινηθεί με το ποδήλατό του για ένα συγκεκριμένο τμήμα, αλλά δεν υπάρχει τρόπος ή δυνατότητα να έρθει κάποιος προς το κέντρο της Δράμας μέσω  ενός ποδηλατόδρομου.

Άρα λοιπόν, αυτό θα ήταν ένα σημαντικό σημείο παρέμβασης, που θα έδινε και περισσότερη αξία στους υφιστάμενους ποδηλατόδρομους. Τόσο στο χώρο της ανάπλασης όσο και περιμετρικά. Οι ποδηλατόδρομοι αυτοί χρησιμοποιούνται μόνο για βόλτα∙ αυτό παρατηρούμε.

Θα θέλαμε όμως να υπάρχει αστικός ποδηλάτης, που θα κάνει τη μετακίνησή του με το ποδήλατο. Κάτι που σημαίνει ότι τα αυτοκίνητα στο κέντρο της πόλης θα είναι λιγότερα, που σημαίνει ότι θα είναι πιο φιλική η πόλη για τον πεζό και τον ποδηλάτη. Άρα λοιπόν σε πρώτη ανάγνωση, μπορούμε να πούμε ότι θα μπορούσε να υπάρχει ένα δίκτυο ποδηλατοδρόμων – για παράδειγμα από τους Κομνηνούς προς το κέντρο, από το Πανόραμα προς το κέντρο, από τη νότια πλευρά της πόλης τους Αμπελόκηπους ή ακόμα καλύτερα να συνδεθεί και το Πανεπιστήμιό μας με ένα ποδηλατόδρομο.

Σιγά-σιγά θα δημιουργηθεί  η αίσθηση ότι υπάρχει ένα δίκτυο ασφαλές, ότι είναι πιο φιλική η πόλη προς τον χρήστη του ποδηλάτου και σε δεύτερη φάση, θα μπορούσαν όλα αυτά να είναι η βάση για να αναπτυχθούν περιμετρικά της πόλης, όπως στον Κορύλοβο, στο άλσος Καλλιφύτου πεζοπορικά και ποδηλατικά μονοπάτια και να δώσουν τη δυνατότητα στο Δραμινό να βγει προς τα έξω».

Άλσος Καλλιφύτου

Ιδιαίτερη αναφορά κάνουμε επίσης προς τον Χρ. Κ., ότι παλαιότερα είχαν ξεκινήσει να γίνονται κάποιες ποδηλατικές διαδρομές στο άλσος Καλλιφύτου και ήταν μια καλή ευκαιρία να γίνει κάτι γύρω απ’ αυτό. Ερωτώμενος γιατί αυτό σήμερα έχει ατονήσει, εξηγεί:

«Υπήρξε μια ιδιωτική πρωτοβουλία, στην οποία συμμετείχα κι εγώ ως ένα βαθμό, στο να δημιουργηθεί ένα δίκτυο μονοπατιών στο άλσος Καλλιφύτου. Είχε γίνει αρκετή δουλειά, η οποία είχε βρει ανταπόκριση και μάλιστα χρηματοδοτήθηκε μέχρι ένα βαθμό. Παρ’ όλα αυτά, ατόνησε. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι είναι κάτι το οποίο θα αφήσουμε. Για εμάς είναι μια πρόταση, αποτελεί ένα πολύ καλό σημείο άθλησης και ψυχαγωγίας για τους Δραμινούς – το υποστηρίζουμε με θέρμη– και θα θέλαμε κάποια στιγμή να δοθεί προτεραιότητα, ώστε αυτός ο τόπος εκεί να συνδεθεί με την πόλη και να αναδειχθεί σε τόπο άθλησης και ψυχαγωγίας».

Μονοπάτια και εναλλακτικός τουρισμός

Στην ερώτηση για το κατά πόσο το θέμα των μονοπατιών, μπορεί να δώσει ώθηση στον ορεινό και εναλλακτικό τουρισμό στην περιοχή μας, ο ίδιος σημειώνει ότι, «είναι ένα κομμάτι των υποδομών, το οποίο κρίνεται απαραίτητο στο να κάνει δελεαστικό προορισμό την πόλη και γενικότερα το Νομό μας. Από μόνο του φυσικά δεν σημαίνει τίποτα. Χρειάζεται να υπάρχουν και όλες οι άλλες υποδομές, που θα πείσουν τον επισκέπτη που σκέφτεται να έρθει στην περιοχή μας, ότι είναι ένας τόπος  ο οποίος του παρέχει αυτά που θέλει ή βρίσκεται σε κάποιον άλλο τόπο που επισκέπτεται, έτσι ώστε να ξεκινήσουμε σιγά-σιγά, να αποκτούμε την εμπειρία, για το πώς θα διαχειριστούμε όλο αυτόν τον κόσμο που θα μας επισκεφτεί».

Ερωτώμενος αν μπορεί να γίνει κάτι καλύτερο απ’ αυτό που είναι σήμερα για τα μονοπάτια, έστω και μέσα από το χρηματοδοτικό πρόγραμμα του ΟΦΥΠΕΚΑ για τους Δήμους, ο ίδιος εξηγεί ότι, «σαφώς και μπορεί να γίνει κάτι καλύτερο. Ο κάθε Δήμος έχει τη δυνατότητα να κάνει το δικό του σχεδιασμό, κρίνοντας ποια είναι τα σημεία ενδιαφέροντος στην περιοχή του, λαμβάνοντας υπόψη και κάποιους ανθρώπους, οι οποίοι έχουν την γνώση, τα χρησιμοποιούν για το τουριστικό κομμάτι το οποίο αναπτύσσουν. Άρα λοιπόν με τον τρόπο αυτόν, θα μπορούσαν να αναδειχθούν σημεία σε κάθε περιοχή και να αποτελέσουν ένα τουριστικό προϊόν.

Ακόμα καλύτερα αν το δούμε και ολιστικά, εκεί θα μπορούσαν να μπουν και όλα εκείνα τα οποία θέλουμε να προβάλουμε στον τόπο μας, όπως η γαστρονομία, τα ιστορικά σημεία ενδιαφέροντος κ.α.».

Σε βρεφικό στάδιο

Ρωτώντας τον Χρ. Κηπουρό αν στη Δράμα έρχονται επισκέπτες για να περπατήσουν στα υφιστάμενα μονοπάτια, να γνωρίσουν τη φύση της περιοχής, παραδέχεται ότι «είμαστε ακόμα σε βρεφικό στάδιο. Είμαστε πάρα πολύ πίσω σε σχέση με άλλους προορισμούς ακόμα και στην Ελλάδα. Είμαστε μια άγνωστη περιοχή.

Αυτό βέβαια έχει και μια άλλη ανάγνωση, η οποία λέει ότι θα πρέπει να στοχεύσουμε σε ανθρώπους που ζητούν άγνωστους προορισμούς. Ίσως εκεί θα πρέπει να είναι με κάποιο τρόπο η προβολή μας, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν πρέπει να συμπληρωθούν με κάποιες απαραίτητες υποδομές».

Προστασία και διαφύλαξη

Ερωτώμενος αν αυτά τα σημεία μπορούμε να τα προστατεύσουμε, να τα διαφυλάξουμε και αν υπάρχει κίνδυνος να χαθούν ή να υποβαθμιστούν ακόμα περισσότερο, εξηγεί ότι «αυτό έχει συμβεί ούτως ή άλλως σε πάρα πολλά μονοπάτια. Ακόμα και μόνο η ανάπτυξη του δάσους όταν δεν υπάρχει παρέμβαση, όταν δεν χρησιμοποιείται ένα μονοπάτι, υπάρχει κίνδυνος να χαθεί. Μην ξεχνάμε ότι κάποτε υπήρχαν οικισμοί επάνω στα βουνά και οι άνθρωποι τα χρησιμοποιούσαν αυτά τα μονοπάτια και ήταν σε μια κατάσταση βατή. Σήμερα δεν υπάρχει αυτή η δυνατότητα, γι’ αυτό και απαιτείται πολλή δουλειά από όλους μας, για να έρθουν σε μια κατάσταση τέτοια, στην οποία θα είναι έτοιμα για να δεχτούν επισκέπτες».

Δημιουργία διαδρομών

Ο ίδιος εξηγεί ότι μπορούν να υπάρξουν διάφορες διαδρομές, ώστε τόσο οι κάτοικοι της περιοχή αλλά και επισκέπτες, μέσω αυτών να γνωρίσουν περιοχή: «Εμείς πιστεύουμε ότι υπάρχει το προϊόν και στην πόλη της Δράμας και περιμετρικά στους υπόλοιπους Δήμους της περιοχής μας. Δηλαδή ένα city tour  στην πόλη της Δράμας, είτε πεζοπορικό, είτε με ποδήλατο, έχοντας τις πηγές της Αγίας Βαρβάρας, έχοντας όλα αυτά τα μνημεία που έχουν αναδειχθεί όπως η Αγία Σοφία, το Σαντιρβάν, το Μαρμάρινο Σπίτι, ακόμα και το Καπνολογικό Ινστιτούτο που αντιπροσωπεύει ένα μεγάλο κομμάτι της ιστορίας της Δράμας και τον καπνό, ίσως και το στρατόπεδο Ανδρικάκη που έχει και αυτό τη δική του ιστορία.

Άρα λοιπόν, υπάρχει η δυνατότητα στη Δράμα να γίνει κάτι τέτοιο, όπως υπάρχει δυνατότητα και στους υπόλοιπους Δήμους. Για παράδειγμα στην Προσοτσάνη θα μπορούσε να συνδεθεί το κέντρο της με το Σπήλαιο Αγγίτη, θα μπορούσε να συνδεθεί το Φαράγγι της Πετρούσας, το Πέτρινο Θέατρο, το Ιερό του Διονύσου, ακόμα και το μικρό φράγμα που υπάρχει στον Αγγίτη στον Μεγαλόκαμπο.

Αντίστοιχα στο Νευροκόπι υπάρχει η λίμνη Λευκογείων που είναι ένας εξαίρετος και βατός προορισμός με ιδιαίτερη βιοποικιλότητα όπου θα μπορούσε να αναπτυχθεί μια ποδηλατοδιαδρομή και φυσικά το ισχυρό χαρτί του Νευροκοπίου τα Οχυρά».

Συζητήσεις επί συζητήσεων

Κοινή διαπίστωση όλων, είναι ότι η Δράμα έχει ομορφιές, δάση, υπέροχη φύση, μνημεία και άλλα πολλά. Γίνονται συνέδρια, συζητήσεις επί συζητήσεων για τον τουρισμό, στο τέλος όμως όλο αυτό μοιάζει να μην καταλήγει πουθενά. Χρόνια κάνουμε κουβέντα για το τι μπορούμε να κάνουμε, ξέρουμε ότι έχουμε δυνατότητες, στο τέλος όμως δεν γίνεται τίποτα οργανωμένο, όσον αφορά τουλάχιστον μια πιο γενική μορφή τουρισμού. Γι’ αυτό ρωτάμε τον συνομιλητή μας, για το τι νομίζει ότι μπορεί να φταίει για όλα αυτά.

«Δεν μπορώ να το ορίσω εγώ αυτό. Ίσως φταίμε όλοι μας, ίσως φταίει ο τρόπος που το προσεγγίζουμε. Ίσως θα πρέπει να ακούσουμε και κάποιον έξω από εμάς, έξω από τη Δράμα για το πώς βλέπει αυτός, αυτό που θέλουμε. Ίσως να μην είναι μόνο δικό μας θέμα, των Δραμινών, πώς θέλουμε να ορίσουμε αυτό που λέγεται τουριστική ανάπτυξη του Νομού μας.  Ίσως δεν είναι κακό να έρθουν άνθρωποι, που έχουν την τεχνογνωσία και τη γνώση για να μας αναδείξουν ως προορισμό».

Ερωτώμενος τελικά αν μπορεί να γίνει κάτι μέσα από τον ιδιωτικό τομέα ή μέσα από μια μορφή τουρισμού που θα μπορούσαν να αναλάβουν ολιστικά Δήμοι και Περιφέρεια, ο ίδιος εξηγεί: «Εγώ είμαι υπέρ της ιδιωτικής πρωτοβουλίας. Σαφώς και πρέπει οι Δήμοι και η Περιφέρεια να παίξουν τον ρόλο τους, αλλά θα πρέπει να υπάρξουν και κάποιες γραμμές μέσα στις οποίες θα πρέπει να κινηθούν όλε αυτές οι γραμμές, ώστε να έρθει το αποτέλεσμα που θέλουμε για όλους μας».

Ερωτώμενος αν δηλαδή θα πρέπει να δώσουν κάποιες κατευθυντήριες γραμμές συμφωνεί: «Σαφώς. Νομίζω ότι και οι δύο μπορούν να λειτουργήσουν ως εργαλείο η μία για την άλλη».