18 Μαΐου: Διεθνής Ημέρα Μουσείων

Η σημαντική αρχαιολογική ιστορία

της περιοχή της Δράμας

Η μακραίωνη ιστορία της Διονυσιακής λατρείας

ΤΗΝ Δευτέρα 18 Μαΐου, εορτάζεται η Διεθνής Ημέρα Μουσείων. Δυστυχώς, για τη φετινή χρονιά δεν θα υπάρξουν σχετικές εκδηλώσεις εξαιτίας των μέτρων προστασίας κατά του κορωνοϊού.

Με τον όρο Μουσείο εννοείται σύμφωνα με τον επίσημο ορισμό της ICOM (International Council of Museums) «ένα μόνιμο ίδρυμα, μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, στην υπηρεσία της κοινωνίας και της ανάπτυξής της, ανοικτό στο κοινό, που έχει ως έργο του τη συλλογή, τη μελέτη, τη διατήρηση, τη γνωστοποίηση και την έκθεση τεκμηρίων του ανθρώπινου πολιτισμού και περιβάλλοντος, με στόχο τη μελέτη, την εκπαίδευση και την ψυχαγωγία».

Βάσει του σύγχρονου ορισμού τους τα μουσεία ικανοποιούν μια ιδιαίτερη ανθρώπινη ανάγκη, τη δημιουργία ενός μόνιμου αρχείου για το πώς έζησαν οι άνθρωποι και τι πέτυχαν σε έναν αλληλεξαρτώμενο κόσμο. Η παγκοσμιοποίηση έχει διαφοροποιήσει σαφώς τον ρυθμό της αλλαγής του κόσμου μας και σε ένα βαθμό έχει συνδέσει πλέον το τοπικό, εθνικό στοιχείο με το παγκόσμιο. Μέσα σε αυτό το εννοιολογικό πλαίσιο τα μουσεία είναι χώροι στους οποίους οι άνθρωποι μπορούν να εξερευνήσουν τις προσωπικές τους πεποιθήσεις εν τω μέσω καθολικών αληθειών. Εν ολίγοις, μπορούν να επιδείξουν στο πλατύ κοινό πώς διαμόρφωσαν τα γεγονότα και οι πεποιθήσεις των ανθρώπων του παρελθόντος την εμπειρία του παρόντος.

Το Διεθνές Συμβούλιο Μουσείων (ICOM), στην προσπάθειά του να αναδείξει τον ρόλο των μουσείων στη σύγχρονη κοινωνία, καθιέρωσε από το 1977 τη 18η Μαΐου ως Διεθνή Ημέρα Μουσείων (International Museum Day). Το μήνυμα αυτής της επετείου είναι να γίνουν τα μουσεία φορείς πολιτισμικών ανταλλαγών “με σκοπό την ενίσχυση της μόρφωσης, την προώθηση της αμοιβαίας κατανόησης, την ειρήνη και τη συνεργασία μεταξύ των λαών”.

Με την ευκαιρία του εορτασμού, το Ελληνικό Τμήμα του ICOM διοργανώνει κατά τον μήνα Μάιο ποικίλες πολιτιστικές εκδηλώσεις σ’ ολόκληρη την Ελλάδα.

Η 18η Μαΐου είναι αφιερωμένη κάθε χρόνο σε ένα συγκεκριμένο θέμα που αφορά στα μουσεία και στην προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς.

Το θέμα του φετινού εορτασμού είναι «Μουσεία για την Ισότητα: Ποικιλομορφία και Kοινωνική Συνοχή».

Φέτος, τα περισσότερα μουσεία του κόσμου έχουν κλείσει για το κοινό λόγω της πανδημίας του κορονοϊού COVID-19 που μαστίζει τον πλανήτη. Τα μουσεία αποτελούν βασικό πυλώνα πολιτισμού και ανάπτυξης της κοινωνίας. Είναι ζωντανοί οργανισμοί, οι οποίοι – ακόμη και αυτή τη δύσκολη περίοδο – συνεχίζουν το έργο τους μέσα από ψηφιακές εφαρμογές και δράσεις.

Λαμβάνοντας υπόψη την τρέχουσα δυσμενή συγκυρία, το Διεθνές Συμβούλιο Μουσείων (ICOM) παροτρύνει τα μουσεία να προσαρμόσουν τον καθιερωμένο εορτασμό της Διεθνούς Ημέρας Μουσείων (18 Μαΐου) στις έκτακτες συνθήκες που όλοι βιώνουμε. Έτσι, η Διεθνής Ημέρα Μουσείων θα γιορταστεί φέτος ψηφιακά.

Ο ερυθρόμορφος κρατήρας, ο οποίος βρέθηκε σχεδόν ανέγγιχτος μέσα στα κτερίσματα

ενός ταφικού συνόλου στην περιοχή της Προσοτσάνης

Ο εορτασμός στη Δράμα

Για  τη  Διεθνή Ημέρα Μουσείων  2020, η Εφορεία Αρχαιοτήτων Δράμας είχε συνεργαστεί με την περιφέρεια Δράμας, όλους του Δήμους  του Νομού Δράμας , Πολιτιστικούς Συλλόγους, το Μουσικό Γυμνάσιο Δράμας  την μεικτή χορωδία του Δήμου Δράμας, φορείς, τοπικούς παράγοντες , οινοποιεία, και είχαν προγραμματίσει τον εορτασμό που θα εκτείνονταν σε όλη την διάρκεια της εβδομάδας από 17 Μαΐου έως και 24 Μαΐου.

Θα συνεορτάζονταν στα πλαίσια της «Δραμινογνωσίας» με παράλληλα τις ανοιχτές πύλες των οινοποιείων. Μια πανδαισία πολιτισμού αρωμάτων και χρωμάτων που λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού COVID-19 που μαστίζει τον πλανήτη θα γιορταστεί ψηφιακά.

Έτσι μια γεύση από τον εορτασμό θα την βρείτε στην επίσημη ιστοσελίδα ICOM.  Η απόφαση  να τελεστεί ο συνεορτασμός  στα πλαίσια της  «Δραμοινογνωσίας»  είναι γιατί η Δράμα έχει μια μακραίωνη ιστορία με την διονυσιακή λατρεία.

Η μακραίωνη ιστορία της Διονυσιακής λατρείας

Η διονυσιακή λατρεία στην περιοχή της Δράμας τελείται από τα  πανάρχαια χρόνια. Αυτό το επιβεβαιώνει η γεωμορφολογία της αλλά και η σύνδεσή της με την καλλιέργεια της γης. Κατά την ελληνική μυθολογία, ο πρώτος που δίδαξε την τέχνη της οινοποιίας ήταν ο Διόνυσος Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, ο Στάφυλος ήταν γιος του Διονύσου και της Αριάδνης. Δεν πρέπει να μας ξενίζει το γεγονός της ευρείας διάδοσης της λατρείας του θεού στη χώρα Νομού Δράμας, η οποία σε μεγάλη έκταση, ιδιαίτερα τα τοιχώματα των ξηροχειμάρρων, αλλά και οι ορεινές περιοχές της κατακλύζονται ακόμη και σήμερα από αγριοσταφυλές.

Λαμβάνοντας υπόψη ότι η γεωμορφολογία της περιοχής και το μικροκλίμα επιτρέπει την καλλιέργεια  αγριοσταφυλής από την νεολιθική κιόλας εποχή .Στους προϊστορικούς οικισμούς που διεξήχθησαν ανασκαφικές έρευνες δηλαδή Σιταγρών και Αρκαδικού , βρέθηκαν πλήθος απανθρακωμένων σπόρων , από τους οποίους προκύπτουν τα είδη των δημητριακών και των οσπρίων , που καλλιεργούσαν οι κάτοικοι των οικισμών στην Νεολιθική εποχή και στην Εποχή Χαλκού.

Στους σωζόμενους απανθρακωμένους σπόρους των σταφυλιών μπορούμε να παρακολουθήσουμε την εξέλιξη από την άγρια άμπελο των αρχαιότερων νεολιθικών στρωμάτων VITIS VINIFFERA ssp. Sylvestris στην καλλιεργημένη άμπελο των νεοτέρων φάσεων των οικισμών  vitis viniffera  ssp. Πριν την αναβίωση της συστηματικής καλλιέργειας της αμπέλου στην περιοχή της Δράμας, είχαμε καλλιέργεια της σχεδόν σε όλα τα χωριά της Δράμας.

Αρκετά από τα ευρήματα εξακολουθούν να μας επισημάνουν την παρουσία του αρχαίου οικισμού στη θέση της σημερινής πόλης της Δράμας αλλά και την ύπαρξη του ιερού του Θεού Διόνυσου, τουλάχιστον από τους ύστερους Κλασσικούς χρόνους.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν  οι  λίθινες προτομές  του Διονύσου, τα ενεπίγραφα βάθρα, οι πλίνθοι  αλλά και οι χώροι που τελούνταν τα Διονύσια.

Τα Διονύσια ήταν από τις μεγαλύτερες γιορτές στην αρχαία Ελλάδα προς τιμή του θεού Διονύσου. Διακρίνονταν στα Μικρά ή “κατ’ αγρούς” Διονύσια και στα Μεγάλα Διονύσια. Τα Μικρά Διονύσια τελούνταν το μήνα Ποσειδεώνα δηλαδή κατά τις εορτές που είθισται να γίνονται στην περιοχή της Δράμας κατά τις αρχές του Ιανουαρίου. Αυτά τα κατάλοιπα της Διονυσιακής Λατρείας  που τελούνται σε πάρα πολλά χωριά της Δράμας και της ευρύτερης περιοχής μπορούν να επισημάνουν το ρόλο που είχε η λατρεία του Θεού Διόνυσου στην περιοχή. Βέβαια όχι τυχαία τελούνται όλες οι εκφάνσεις της Διονυσιακής λατρείας . Πιθοιγία, Χόες και Χύτροι, ιερός               γάμος  είναι οι πιθανές προελεύσεις των γιορτών που τελούνται σε όλες σχεδόν τις περιοχές της Δράμας.