Του Αγίου Θεοδώρου του Βυζάντιου
Στα κοιμητήρια Ξηροποτάμου
ο παλαιότερος μεταβυζαντινός
ναός του Νομού Δράμας
► Χτίστηκε το 1815 από τον τότε Μητροπολίτη Δράμας Παρθένιο Κατσακούλη
► Μιλάει στον «Π.Τ.» ο Αρχιμανδρίτης π. Γεράσιμος Βλατίτσης
Του Θανάση Πολυμένη
ΣΤΑ ΚΟΙΜΗΤΗΡΙΑ του Ξηροποτάμου, υπάρχει μια αρκετά παλιά εκκλησία, που είναι αφιερωμένη στον Άγιο Θεόδωρο τον Βυζάντιο. Πρόκειται για μια εκκλησία η οποία εδώ και πολλά χρόνια έχει πάψει να λειτουργεί καθώς δεν βρίσκεται σε καλή κατάσταση.
Πρόκειται για την παλαιότερη μεταβυζαντινή εκκλησία που έχει χτιστεί στο Νομό Δράμας, και όπως επισημαίνει μιλώντας στον «Π.Τ.» ο Αρχιμανδρίτης π. Γεράσιμος Βλατίτσης εφημέριος του Ιερού Ναού Αγίου Χρυσοστόμου Δράμας, «είναι η πρώτη εκκλησία που χτίστηκε στη Δράμα, μετά από την Αγία Σοφία και τον Ναό των Ταξιαρχών στη Δράμα».
Και όπως εξηγεί δίνοντας έμφαση στα λόγια του, «πρόκειται για ένα χάσμα 8 αιώνων, μεταξύ των δύο Βυζαντινών ναών και αυτής της εκκλησίας στον Ξηροπόταμο».
Ο ναός του Αγίου Θεοδώρου του Βυζάντιου, είναι η πρώτη εκκλησία που χτίστηκε για πρώτη φορά στα μεταβυζαντινά χρόνια, «μετά από άδεια που έδωσαν για πρώτη φορά οι Τούρκοι, το 1815», επισημαίνει ο π. Γεράσιμος Βλατίτσης και η οποία μέχρι τα μισά του προηγούμενου αιώνα, λειτουργούσε ως κοιμητηριακός ναός.
Από τον Μητροπολίτη Δράμας Παρθένιο Κατσακούλη
Όπως εξηγεί μιλώντας στον «Π.Τ.» ο πατήρ Γεράσιμος Βλατίτσης, την πρώτη μεταβυζαντινή εκκλησιά στη Δράμα, έκτισε ο τότε Μητροπολίτης Δράμας Παρθένιος Κατσακούλης (Νοέμβριος 1810 – Ιούνιος 1817), το 1815.
Είναι η πρώτη εκκλησία για την οποία οι Τούρκοι εκείνα τα χρόνια έδωσαν άδεια να χτιστεί στο Νομό Δράμας, μετά από 8 αιώνες.
Ο τότε Μητροπολίτης Δράμας Παρθένιος Κατσακούλης, ήταν παρών στο μαρτύριο του Αγίου Θεοδώρου του Βυζάντιου, όταν τον κρέμασαν οι Τούρκοι στη Μυτιλήνη και «είχε μείνει τρεις μέρες κρεμασμένος στο σχοινί, και πλέον είναι ο πολιούχος της Μυτιλήνης».
Κατά τη διάρκεια του μαρτυρίου του Αγίου Θεοδώρου του Βυζάντιου, ο Παρθένιος Κατσακούλης ήταν Πρωτοσύγκελος στη Μυτιλήνη.
Ο Άγιος γεννήθηκε το 1774 στο Νεοχώρι (Νιχώρι) Κωνσταντινούπολης στο Βόσπορο και μαρτύρησε από τους Τούρκους το 1795. Ως ένδοξος νεομάρτυρας έχει διασώσει τη Μυτιλήνη από τη θανατηφόρο πανώλη και ανακηρύχθηκε Πολιούχος Άγιος του νησιού.
Από το 1815
Ενδιαφέροντα στοιχεία για το Ναό, μας δίνει ο ομότιμος Καθηγητής του ΑΠΘ του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας κ. Γεώργιος Μ. Βελένης, σε ένα σχετικό κείμενό του με τίτλο: «Ο πρώτος Ναός και η εικόνα του νεομάρτυρος Θεοδώρου στη Μητρόπολη Δράμας».
Αναφέρει συγκεκριμένα: «Έξω από την πόλη της Δράμας, επτά χιλιόμετρα βορειοδυτικά, βρίσκεται ένα κεφαλοχώρι, ο Ξηροπόταμος, γνωστό και με το όνομα Βησσοτσάνη. Στο νεκροταφείο του οικισμού σώζεται ο αρχαιότερος μεταβυζαντινός ναός της Ιεράς Μητροπόλεως Δράμας, ο οποίος από τα μέσα του περασμένου αιώνα χρησιμοποιείται αποκλειστικά ως κοιμητηριακός. Πρόκειται για τρίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική, χαμηλού ύψους, με υπερυψωμένο γυναικωνίτη, ο οποίος χωρίζεται από τον κυρίως ναό με καφασωτό. Η στέγη απολήγει προς τα δυτικά σε ξύλινη στοά με λιθόστρωτο δάπεδο και κτιστά πεζούλια. Η πρόσβαση στο γυναικωνίτη γίνεται από είσοδο τοποθετημένη στο μέσο της δυτικής πλευράς. Μία δεύτερη είσοδος στη νότια μακριά πλευρά οδηγεί κατ’ ευθείαν στον κυρίως ναό, είναι περισσότερο προσεγμένη και μπορεί να θεωρηθεί ως κύρια προσπέλαση. Επιστέφεται με ανακουφιστικό τόξο και υποχωρημένο τύμπανο όπου υπάρχει λίθινη ιδρυτική επιγραφή».
