Μεγάλη στιγμή για τον πολιτισμό του Νομού Δράμας
Στον κατάλογο της άυλης πολιτιστικής
κληρονομιάς Κουρμπάνι & Καλογεροδευτέρα
του Καλαμπακίου και Ιπποδρομίες του Δοξάτου
Μιλάει στον «Π.Τ.» η πρόεδρος του Μορφωτικού Πολιτιστικού Συλλόγου Καλαμπακίου
Του Θανάση Πολυμένη
ΜΙΑ ΠΟΛΥ σημαντική ανακοίνωση περίμενε το Νομό Δράμας αυτές τις μέρες, καθώς το Υπουργείο Πολιτισμού ανακοίνωσε την εγγραφή 21 νέων στοιχείων άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, στο Εθνική Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας.
Και ανάμεσα σ’ αυτά τα 21 νέα στοιχεία, βρίσκονται και τρία από το Νομό Δράμας: Το Κουρμπάνι του Αγίου Αθανασίου και η Καλογεροδευτέρα στο Καλαμπάκι, καθώς και οι Ιπποδρομίες στο Δοξάτο.
Τα δελτία για τα 21 νέα στοιχεία υποβλήθηκαν το 2021. Επεξεργάστηκαν συστηματικά από την καθ’ ύλην αρμόδια Διεύθυνση Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς του ΥΠΠΟ, την Εθνική Επιστημονική Επιτροπή για την Εφαρμογή στην Ελλάδα της Σύμβασης για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς (UNESCO, 2003) και από τις ίδιες τις κοινότητες των φορέων.
Τα δρώμενα της Δράμας
Από την περιοχή του Νομού Δράμας, τα δρώμενα που έχουν ενταχθεί είναι:
Κουρμπάνι Αγίου Αθανασίου στο Καλαμπάκι Δράμας: Το Κουρμπάνι του Αγίου Αθανασίου περιλαμβάνει τη συλλογική/κοινοτική προετοιμασία, παρασκευή και κατανάλωση τροφής (βρασμένου με πλιγούρι αγελαδινού κρέατος), το βράδυ της παραμονής και ανήμερα του Αγίου Αθανασίου. Αποτελεί σημαντική έκφανση της συλλογικής μνήμης και ταυτότητας, αλλά και κορυφαία εκδήλωση του κοινοτικού πνεύματος της τοπικής κοινωνίας.
Η Καλογεροδευτέρα, στο Καλαμπάκι Δράμας: Πρόκειται για το δρώμενο του Καλόγερου, που πραγματοποιείται τη Δευτέρα, μετά τις Απόκριες, στο Καλαμπάκι Δράμας. Είναι ευετηρικό δρώμενο των Αποκριών, κατά το οποίο δύο πρόσωπα, το ένα μεταμφιεσμένο σε καλόγερο και το άλλο σε βασιλιά, καθώς και οι νέοι του χωριού περιφέρονται στο χωριό με αστεϊσμούς και πειράγματα, ενώ το απόγευμα πραγματοποιούν το «όργωμα» της πλατείας, προκειμένου να προκαλέσουν την ευγονία γης και ανθρώπων. Το δρώμενο ολοκληρώνεται με γλέντι.
Ιπποδρομίες Δοξάτου: Οι ιπποδρομίες διεξάγονται στο Δοξάτο Δράμας, ανήμερα του εορτασμού του πολιούχου του Αγίου Αθανασίου, στις 2 Μαΐου. Περιλαμβάνουν την εθιμοτυπική παρέλαση των αλόγων από το Ιπποδρόμιο προς το ιστορικό και εμπορικό κέντρο, την προηγούμενη μέρα. Πρόκειται για έθιμο που συγκινεί τους απανταχού Δοξατινούς, αναδεικνύοντας την αγάπη τους για το άλογο και αποτελεί ένα από τα δημοφιλέστερα λαϊκά εθιμικά δρώμενα της Μακεδονίας.
Θεοδωρίδου: Μια ιδιαίτερα δύσκολη διαδικασία
Αναφορικά με τα δρώμενα του Καλαμπακίου, ο «Π.Τ.» μίλησε με την πρόεδρο του Μορφωτικού Πολιτιστικού Συλλόγου Καλαμπακίου, κα. Αθανασία Θεοδωρίδου, η οποία αρχικά επισημαίνει ότι έχει εγκριθεί επίσης και έθιμο με τα Θρακιώτικα Κάλαντα της παραμονής των Χριστουγέννων, το οποίο θα ανακοινωθεί σε επόμενη φάση.
Ερωτώμενη σχετικά με τη διαδικασία, η κα. Θεοδωρίδου σημειώνει ότι «η πρώτη διαδικασία ξεκίνησε το 2021 και για τα τρία στοιχεία (Κουρμπάνι, Καλογεροδευτέρα, Θρακιώτικα Κάλαντα). Είναι μια δύσκολη διαδικασία, καθώς στην περίπτωσή μας είχαμε να κάνουμε με τρία δελτία. Εφόσον περάσαμε και εγκριθήκαμε στη δεύτερη φάση, στη συνέχεια ήθελε μια διαφορετική και πιο σοβαρή δουλειά, όσον αφορά την τεκμηρίωση και άλλα. Το να εγγραφείς στο Εθνικό Ευρετήριο, είναι κάτι που θέλει μεγάλη προσοχή, θέλει τεκμηρίωση και θέλει να έχεις γεωγραφικές αναφορές, ώστε να έχει και μια ολοκληρωμένη παρουσίαση».
Επισημαίνει ακόμα σ’ αυτό το σημείο, ότι, «μέσα σ’ αυτά τα χρόνια έγινε η διαδικασία και τελικά στέφθηκε με απόλυτη επιτυχία και είμαστε πολύ περήφανοι γι’ αυτό».
Στην ερώτηση για το πώς εξελίχθηκε η διαδικασία της εγγραφής, η κα. Θεοδωρίδου εξηγεί ότι, «η όλη διαδικασία της εγγραφής, γίνεται αρχικά με την κατάθεση ενός αιτήματος για το τι θέλεις να εγγράψεις και εφόσον εγκριθεί και περάσει στη δεύτερη φάση, θα πρέπει να καταθέσεις ολοκληρωμένους φακέλους που έχουν σχέση με το ιστορικό, με την τεκμηρίωση, με το πώς γίνεται και ακόμα, έναν φάκελο με φωτογραφίες αντιπροσωπευτικές με λεζάντες γι’ αυτά που δείχνεις. Από εκεί και πέρα είσαι σε μια διαρκή διαδικασία ανάδειξης, συνεργασίας με την τοπική κοινωνία και περαιτέρω ανάδειξης όλων αυτών των στοιχείων».
Στο σημείο αυτό η κα. Θεοδωρίδου αναφέρει και τη σημαντική βοήθεια της Φιλολόγου κας Κυράνθης Στράντζαλη.
Σημείο αναφοράς για τον τόπο
Ερωτώμενη για το τι σημαίνει πρακτικά τόσο για τον Σύλλογο, αλλά κυρίως για το Καλαμπάκι και την περιοχή της Δράμας, η κα. Θεοδωρίδου τονίζει ιδιαίτερα ότι, «η ένταξη σε ένα τέτοιο ευρετήριο εθνικής εμβέλειας, δείχνει ότι ο τόπος σου και τα έθιμά σου, φαίνονται πλέον παντού. Και δεν φαίνονται απλά και μόνο ως είδηση, αλλά είναι ως σημείο αναφοράς, στο οποίο μπορεί οποιοσδήποτε να ανατρέξει και να δει τι υπάρχει. Το ένα είναι αυτό.
Το δεύτερο, είναι ότι αποτελεί κίνητρο για την τοπική κοινωνία και για όλους μας, ούτως ώστε να διαφυλάξουμε και να αναδείξουμε ακόμα περισσότερα τα έθιμα, τα οποία καταφέραμε και φτάσαμε ως εδώ. Με δράσεις ξεχωριστές, με παρουσιάσεις διαφορετικές, που δεν αφορούν μόνο τον κύριο κορμό των εθίμων, αλλά και πώς αυτά εντάσσονται στην ελληνική κοινωνία, πως τεκμηριώνονται με βάση τη λαογραφία και όλα αυτά. Και βέβαια, η μεγάλη περηφάνια που αισθάνεται ο κόσμος, όταν βλέπει αυτό που έχει και είναι δικό του, να αναδεικνύεται με έναν τέτοιο τρόπο».
Όπως σημειώνει ιδιαίτερα η ίδια, «έχουμε ως σκοπό να προχωρήσουμε ακόμα παραπέρα τις δράσεις ανάδειξης του βασικού κορμού των εθίμων που έχουμε και να συνδεθούμε και με την νεότερη ζωή και το πώς εντάσσεται στο χωριό σήμερα όλη αυτή η διαδικασία».
Επισημαίνει ακόμα η ίδια, ότι, «είναι μια καλή αφορμή να γίνουν ακόμα περισσότερα πράγματα, ώστε ο χώρος που έχουμε στο κουρμπάνι να αναδειχθεί ακόμα περισσότερο, να εκσυγχρονιστεί. Ακόμα, αποτελεί ένα κίνητρο, που θα μας δώσει την ευκαιρία να δημιουργήσουμε πολλά πράγματα τα οποία ίσως δεν τα βλέπαμε και για τα οποία καθυστερούσαμε».
