Την πρώτη μέρα της άνοιξης την 21η Μαρτίου

Τα Δημοτικά σχολεία της Δράμας

τήρησαν το έθιμο

με τα «Χελιδονίσματα»

Του Θανάση Πολυμένη

ΜΕ ΜΙΑ ιδιαίτερα και εντυπωσιακή εκδήλωση στην  πλατεία Ελευθερίας της Δράμας, το πρωί της Παρασκευής 21 Μαρτίου, πρώτη μέρα της Άνοιξης, τα Δημοτικά σχολεία στη Δράμα, γιόρτασαν τα «Χελιδονίσματα».

Οι εκδηλώσεις έγιναν σε όλη την Περιφέρεια Αν. Μακεδονίας – Θράκης, με την κεντρική διοργάνωση να έχει η Περιφερειακή Διεύθυνση Εκπαίδευσης Αν. Μακεδονίας – Θράκης, μετατρέποντας έτσι, μια εκδήλωση σε ένα ξεχωριστό πολιτιστικό γεγονός.

Στη Δράμα τα «Χελιδονίσματα» διοργάνωνε παλαιότερα το 2ο Δημοτικό σχ. Δράμας και στη συνέχεια υιοθετήθηκε και από όλα σχολεία, μέχρι που φέτος γιορτάζεται από όλα τα Δημοτικά της Περιφέρειας ΑΜΘ.

Τα Χελιδονίσματα, είναι ένα έθιμο που κρατάει τις ρίζες του από την ελληνική αρχαιότητα, όταν την 1η Μαρτίου, τα παιδιά της σχολικής ηλικίας, γύριζαν από το πρωί της μέρας αυτής στα σπίτια, κρατώντας ένα ξύλινο ομοίωμα χελιδονιού και τραγουδούσαν τον ερχομό της άνοιξης και την επιστροφή των χελιδονιών.

Το έθιμο έχει τις ρίζες του στη Μινωική εποχή, στη συνέχεια πέρασε στα αρχαϊκά χρόνια και από εκεί στο Βυζάντιο και έφτασε μέχρι τα χρόνια της τουρκοκρατίας. Η αναβίωσή του ξεκίνησε πριν από μερικά χρόνια και απ’ ότι φαίνεται πλέον θα συνεχιστεί.

Εκείνα τα αρχαία χρόνια, η πρώτη μέρα της Άνοιξης εορταζόταν την 1η Μαρτίου, ενώ  σήμερα στις 21 Μαρτίου με την εαρινή ισημερία. Τα παιδιά έβγαιναν στους δρόμους με ένα ομοίωμα χελιδονιού και έλεγαν τα κάλαντα της άνοιξης, για να διώξουν τον κακό και άκαρπο χειμώνα για να καλωσορίσουν την άνοιξη, που είναι η αναγέννηση της φύσης, η ζωή.

Σύμφωνα με το έθιμο όλα τα παιδιά στα χέρια τους φορούσαν τον γνωστό μας Μάρτη, που ακόμα και στις μέρες μας έχει την ίδια λογική, για να μην μας κάψει ο ήλιος, επειδή ο ήλιος του Μαρτίου ήταν έντονος. Γύριζαν από σπίτι σε σπίτι, έλεγαν τα κάλαντα της άνοιξης και πρόσφεραν στο κάθε σπίτι ένα Μάρτη (τις κόκκινες και λευκές κλωστές). Το έθιμο με τις κλωστές του Μάρτη, έχει τις ρίζες του στην κρόκη, που οι μύστες στα Ελευσίνια μυστήρια, τον φορούσαν στο δεξί χέρι ή στο αριστερό πόδι. Για τον ίδιο λόγο όπως κι εμείς σήμερα. Κι αυτό το διατηρούμε μέχρι σήμερα.

Στα χρόνια του Βυζαντίου, θεωρήθηκε ειδωλολατρικό έθιμο και έγινε προσπάθεια εξάλειψής του. Επειδή όμως ο λαός μας, είναι λαός που έχει έντονη τη διατήρηση των εθίμων αυτά έφτασαν μέχρι σήμερα. Και επειδή δεν θέλουμε να εξαλειφθούν αυτά τα έθιμα, έτσι σήμερα ενημερώνουμε τα παιδιά μας να τα διατηρήσουν και να συνεχίσουν όπως και τα υπόλοιπα έθιμα.

Αξίζει να σημειωθεί ακόμα, ότι στη Μυτιλήνη το έθιμο γιορτάζεται από τα παιδιά με μια ιδιαίτερη σφυρίχτρα, σε σχήμα χελιδονιού, τη λαλίτσα, την οποία έδιναν δώρο οι παππούδες στα εγγόνια τους. Στην ντοπιολαλιά του νησιού, λαλίτσα σημαίνει «παίζω αυλό».

Στη Μυτιλήνη σήμερα υπάρχει μια μεγάλη κεραμοποιία, η οποία διατηρεί όλα αυτά τα έθιμα. Αυτά τα μικρά χελιδονάκια, ανάλογα με το νερό που θα βάλουν τα παιδιά και με τη δύναμη που θα σφυρίξουν βγαίνει κάτι διαφορετικό. Και όταν όλα μαζί τα παιδιά σφυρίζουν, θα έχουμε διαφορετικούς ήχους και θα είναι σαν να έρχεται η άνοιξη.