Βοηθούντος του καλού καιρού…

Τεράστια επισκεψιμότητα

στα χωριά της Δράμας για

τα δρώμενα των μεταμφιέσεων

Μιλάνε στον «Π.Τ.» οι πρόεδροι των Πολιτιστικών Συλλόγων Καλής Βρύσης και Μοναστηρακίου

Του Θανάση Πολυμένη

ΤΗΝ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ επισκεψιμότητα από κάθε άλλη χρονιά, είχαν τα χωριά της Δράμας τις ημέρες των Θεοφανίων. Και αυτό, εξαιτίας των λαϊκών δρώμενων των μεταμφιέσεων που αναβιώνουν στο τέλος του Δωδεκαημέρου στην περιοχή.

Όπως είναι γνωστό, τις ημέρες των Θεοφανίων, στο Βώλακα, στην Καλή Βρύση, στο Μοναστηράκι, στον Ξηροπόταμο, στο Παγονέρι, στην Πετρούσα και στους Πύργους, οργανώνονται τα γνωστά δρώμενα των μεταμφιέσεων. Λαϊκά δρώμενα που κρατούν από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα με διάφορες παραλλαγές και όλα έχουν ως βάση τη διονυσιακή λατρεία.

Χαρακτηριστικό της φετινής χρονιάς, είναι ότι τα χωριά της Δράμας γέμισαν από μέγα πλήθος κόσμου. Εκτός του ότι αρκετοί που βρέθηκαν από πολλές περιοχές της Ελλάδας είχαν ήδη κλείσει δωμάτια από το καλοκαίρι ακόμα, σημαντικά βοήθησε και ο καλός καιρός στην περιοχή.  Θα μπορούσαμε να πούμε ότι κυριολεκτικά βούλιαξαν από τους επισκέπτες όλα τα χωριά, όπου πραγματοποιήθηκαν τα δρώμενα αυτά.

Μιλώντας μάλιστα στον «Πρωινό Τύπο» ο πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Καλής Βρύσης κ. Σάκης Παλλικάρης, όπου πραγματοποιούνται τα γνωστά σε όλη την Ελλάδα «Μπαμπούγερα», μας λέει ότι «πραγματικά, τόσο κόσμο, είχαμε να δούμε στο χωριό εδώ και πολλά χρόνια».

Ερωτώμενος αν εννοεί από το 2020 και μετά με τις χρονιές της πανδημίας και τα αυστηρά υγειονομικά μέτρα κατά του Covid, ο κ. Παλλικάρης εξηγεί ότι, «όχι μόνο αυτό, αλλά και από τα προηγούμενα χρόνια» και συμπληρώνει χαρακτηριστικά: «14 χρόνια που είμαι πρόεδρος στον Πολιτιστικό Σύλλογο, δεν έχουμε δει ποτέ τόσο κόσμο στην Καλή Βρύση αυτή την εποχή. Οφείλουμε να πούμε ότι ήταν η καλύτερη χρονιά σε προσέλευση κόσμου, ακόμα και πριν από την πανδημία».

Να θυμίσουμε ότι στην Καλή Βρύση βρέθηκε μάλιστα και ένας ελληνικός σύλλογος από την Ολλανδία, ο οποίος αποτελείται κυρίως από Ολλανδούς, και είχαν το ρόλο του κουμπάρου στον διονυσιακό γάμο που έγινε την Κυριακή. Όπως μας λέει ο ίδιος, «φέτος βρέθηκαν στην Καλή Βρύση περίπου 20 Ολλανδοί που συμμετείχαν στο διονυσιακό γάμο και πραγματικά το χάρηκαν πάρα πολύ».

Στο ίδιο μήκος κύματος και ο πρόεδρος του Πολιτιστικού και Μορφωτικού Συλλόγου Μοναστηρακίου κ. Γιάννης Παπουτσής, ο οποίος με τη σειρά του επισημαίνει ότι «πραγματικά υπήρξε μεγάλο πλήθος κόσμου, κάτι που είχαμε να δούμε εδώ και πολλά χρόνια».

Όπως μάλιστα λέει χαρακτηριστικά, «δεν είχαμε μόνο επισκέπτες από τη Δράμα, που τελευταία και ο κόσμος από εδώ ξυπνάει και αρχίζει να επισκέπτεται τα χωριά, αλλά είχαμε πολύ κόσμο εκτός νομού και ήρθαν αποκλειστικά για τα δρώμενα. Πρέπει να σας πω ότι είχαν κλείσει δωμάτια από τον Ιούνιο ακόμα».

Ιδιαίτερα τονίζει ότι, ο κόσμος που βρέθηκε στη Δράμα, ήταν ακόμα και από τον Βόλο, την Καλαμάτα, την Πάτρα και άλλες περιοχές της Ελλάδας, αλλά κυρίως πολλοί ήρθαν από περιοχές της Αττικής «και όλοι ήρθαν οργανωμένα για τα δρώμενα και  μόνο».

Όπως λέει, «από εδώ και πέρα θα πρέπει να δούμε πώς θα το κάνουμε ακόμα καλύτερα κάθε χρόνο, να μην κάνουμε πανηγυράκια και θα πρέπει να κρατήσουμε την αρχική τους μορφή, να μην γίνονται απλά και μόνο σε ένα εορταστικό πνεύμα, αλλά να μπορέσουμε να κρατήσουμε τα βασικά δρώμενα».

Όπως λέει μάλιστα, «αυτό που φάνηκε επίσης, είναι η ανάγκη να υπάρξει ακόμα μεγαλύτερη συμμετοχή των νέων από τις Κοινότητες, να υπάρξει μια φάση αλληλοτροφοδότησης»

Τα δρώμενα στα χωριά της Δράμας

Συνοπτικά, τα λαϊκά δρώμενα στα χωριά της Δράμας είναι τα παρακάτω:

Αράπηδες στο Μοναστηράκι Δράμας

Κορυφαίο πολιτιστικό γεγονός αποτελούν οι «Αράπηδες». Ένα έθιμο με μορφή δρωμένου, που τελείται την ημέρα των Θεοφανείων (6 Ιανουαρίου) για την ευετηρία. Στο θίασο των δρώντων ή «τσέτα, όπως λέγεται, μετέχουν ακόμη, οι Γκιλίγκες (νύφες), οι Παππούδες και οι Τσολιάδες (Εύζωνοι). Στην πλατεία του χωριού στήνεται ο τρανός χορός και ακολουθεί η αναπαράσταση του εικονικού γάμου ή πολέμου, καθώς και η αναπαράσταση του εικονικού οργώματος και της σποράς.

Μπαμπούγερα στην Καλή Βρύση

Κυρίαρχο στοιχείο τα «Μπαμπούγερα», όπως αποκαλούνται οι μεταμφιεσμένοι που κάνουν την εμφάνιση τους στους δρόμους του χωριού, ορμητικοί και υπερκινητικοί, ωσάν σύγχρονοι σάτυροι (ακόλουθοι) του θεού Διόνυσου. Ένα δρώμενο που έχει τις ρίζες του στη λατρεία του θεού Διόνυσου κατά την αρχαιότητα. Το έθιμο κορυφώνεται στις 8 Ιανουαρίου με την αναπαράσταση του εικονικού γάμου.

Αράπηδες Ξηροποτάμου

Στη μεταμφίεση των Αράπηδων κυριαρχεί το μαύρο χρώμα, μαύρες φλοκωτές κάπες, εντυπωσιακές υψικόρυφες προσωπίδες και κεφαλοστολές από γιδοπροβιές. Κατά τη διάρκεια αναβίωσης του δρωμένου, η ομάδα (τσέτα) των “Αράπηδων” παρελαύνει στους δρόμους, κάτω από τους εκκωφαντικούς ήχους των κουδουνιών τους. Την τσέτα συμπληρώνουν, ο ‘Εύζωνες’ (γαμπροί), οι ‘Γκελίγκες’ (νύφες) και οι ‘Μάνγκουδες’ (παλιάτσοι). Δύο αρχηγοί ομάδων παλεύουν μέχρι την τελική πτώση του ενός. Ακολούθως, γύρω από τον πεσμένο αρχηγό, μαζεύονται όλοι, σε μια μυσταγωγία, που τελειώνει με την ανάσταση του νεκρού και τον ιδιόρρυθμο ξέφρενο χορό όλων, συμβολίζοντας έτσι, τη χειμερία νάρκη της φύσης και την ανάστασή της με τον ερχομό της άνοιξης.

Μπάμπιντεν Πετρούσας

Δρώμενο που αποβλέπει στην καλοτυχία, τη  γονιμότητα, την καρποφορία, την απελευθέρωση της γης από τα δεσμά του χειμώνα. Κυρίαρχο στοιχείο του εθίμου είναι η καμήλα, η οποία συμβολίζει τις περιπέτειες του ανθρώπου μέσα στη ζωή και το χρόνο και την αποφασιστικότητά του να συνεχίσει να παλεύει κόντρα στις ελλείψεις και τις στερήσεις. Το Μπάμπιντεν κορυφώνεται στις 8 Ιανουαρίου, με την αναπαράσταση οργώματος και σποράς καθώς και άλλων εργασιών, με την παρουσία του σταχτή και των «ανδρείκελων» που αναπαριστούν την γενετήσια ορμή και με γλέντι  που συνεχίζεται μέχρι αργά το βράδυ.

Παραδοσιακά δρώμενα Βώλακα

Κάθε εποχή του χρόνου, οι ντόπιοι αναβιώνουν με μοναδικό τρόπο, αρχαία έθιμα, όλα πλούσια σε συμβολισμούς. Εικονική σπορά, μιμητικό όργωμα,  νύφες, κουμπάροι, ροπαλοφόροι, όλοι έχουν τον ρόλο τους στο δρώμενο που ξορκίζει το κακό από το χωριό, εδώ και αιώνες. Έθιμα όπως αυτά της ‘μπάρας’, των ‘Αράπηδων’, το ‘Μπάμπιντεν’ έρχονται να αναβιώσουν μέσα σε ένα κλίμα σκωπτικό ,σατυρικό και γιορτινό.

Τα χαράπια του Παγονερίου

Το δρώμενο των Χαράπηδων ή Αράπηδων, αναβιώνει κάθε χρόνο (6 Ιανουαρίου), στο οποίο κυριαρχούν τα πειράγματα, οι χοροί και τα τραγούδια υπό τους ήχους της γκάιντας και του νταχαρέ. Οι «Αράπηδες» είναι μεταμφιεσμένοι με προβιές που καλύπτουν όλο το σώμα, φέρουν μάσκα με τρεις τρύπες για τα μάτια και το στόμα, στη μέση κρεμούν κουδούνια, στο χέρι κρατούν ξύλινα σπαθιά και στάχτη και στα πόδια φέρουν γουρουνοτσάρουχα.

Λαϊκά δρώμενα Πύργων

Στα δρώμενα των Πύργων συμμετέχουν όλοι οι κάτοικοι του χωριού πίνοντας και χορεύοντας υπό τους ήχους της γκάιντας, της μακεδονικής λύρας και του νταχαρέ ενώ σημείο αναφοράς αποτελούν οι μεταμφιέσεις και οι εικονικές αναπαραστάσεις, με ευετηρικό πάντα χαρακτήρα και με έντονους συμβολισμούς.