Τι είναι ο Μικρός και Μεγάλος Αγιασμός
στην Ορθόδοξη Εκκλησία και ποιες οι διαφορές του;
Του Πρωτ. Θεοχάρη Καλπάκογλου
Εφημερίου Παλαιοχωρίου
Στην Ορθόδοξη Εκκλησία μας επικράτησε να τελείτε ο Μικρός και ο Μεγάλος Αγιασμός προς αγιασμό των πιστών. Ποια όμως είναι η διαφορά τους ;
Ο Μικρός Αγιασμός τελείται πάντοτε την πρωτομηνιά στον Ιερό Ναό ή στα θεμέλια σπιτιών και στα εγκαίνια καταστημάτων, στην έναρξη ή στη λήξη των σχολικών μαθημάτων κ.α., ως «ύδωρ ιαματικών ψυχών και σωμάτων», «αντικειμένης δυνάμεως αποτρεπτικόν» κ.τ.λ. .
Αντιθέτως, ο Μεγάλος Αγιασμός, δεν τελείτε τακτικά, αλλά δύο φορές τον χρόνο, την ημέρα των Θεοφανείων και την παραμονή της μεγάλης αυτής εορτής. Οπότε είναι λανθασμένη η άποψη μερικών ότι ο Αγιασμός της παραμονής είναι ο Μικρός και μ ό ν ο ραντίζουμε τις οικίες και τα κτήματά μας, ενώ της ημέρας των Θεοφανείων, ο Μεγάλος Αγιασμός και μ ό ν ο πίνουμε , αφού και τις δύο αυτές ημέρες διαβάζεται η ίδια και απαράλλακτη ακολουθία.
Η ευχή του Μυστηρίου του Βαπτίσματος « Μέγας ει Κύριε και θαυμαστά τα έργα Σου …» που διαβάζεται μ ό ν ο στον Μεγάλο Αγιασμό, είναι εκείνο που τον καθιστά ανώτερο και να υπερέχει κατά πολύ από τον Μικρό Αγιασμό.
Βάπτισμα και Μέγας Αγιασμός είναι ισότιμα, και γι’ αυτό, εάν την ημέρα των Θεοφανείων γίνει βάπτιση, τότε αυτή τελείτε με τον Αγιασμό, ο οποίος ρίπτεται στο νερό της κολυμβήθρας και η ακολουθία συνεχίζετε από την ευλογία του ελαίου.
Επομένως, δεν υπάρχει καμία διάκριση ανάμεσα στον Αγιασμό της παραμονής και των Θεοφανείων. Η μόνη διαφορά μεταξύ των ακολουθιών είναι ότι της εορτής είναι πιο πανηγυρική. Η διπλή τέλεσή τους επικράτησε από τον 5ο αι. μ.Χ. για καθαρά πρακτικούς λόγους. Για να μπορούν να συμμετέχουν και αγιάζονται περισσότεροι πιστοί.
Ούτε επίσης η νηστεία της παραμονής γίνεται για τον Αγιασμό της άλλης ημέρας. Η νηστεία αυτή έχει σχέση με την εορτή των Θεοφανείων και την προετοιμασία των Κατηχουμένων που την παλαιότερη εποχή βαπτίζονταν την ημέρα της Βαπτίσεως του Κυρίου. Όπως, λοιπόν, νηστεύουμε για το Άγιο Πάσχα, ή την εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, γι’ αυτό ακριβώς, νηστεύουμε την παραμονή της εορτής για την μεγάλη ημέρα των Θεοφανείων.
Εκτός όμως από την παραπάνω διευκρινήσεις, καλό είναι να έχουμε υπόψη και τα παρακάτω :
- Ανήμερα των Θεοφανείων δεν αγιάζονται (δε γίνονται Μεγάλος Αγιασμός) όλα τα νερά της γης και των θαλασσών -τα οποία μόνο αγιάζονται με τον Τίμιο Σταυρό– παρά μ ό ν ο το νερό που δέχθηκε τις «ευχές» του Μεγάλου Αγιασμού, και μάλιστα παραμένει πάντα φρέσκο και δεν χαλά ποτέ. Ένα θαύμα ζωντανό!
- «Αγιασμό» τελούν και οι Ιερείς των Καθολικών Χριστιανών. Όμως, το νεράκι που αγιάζουν, δε διαφέρει από το κοινό νερό. Φθείρεται και αλλοιώνεται! «Αγιασμό» κάνουν και οι εκτός του Αγίου Όρους, Παλαιοημερολογίτες σχισματικοί κληρικοί. Και όμως, ο «Αγιασμός» τους φθείρετε και διαλύεται. (Δεν είναι αυτό σημείο από το Θεό; Και καυχώνται ότι κατέχουν την αλήθεια!)
- Κατά την αρχαία παράδοση, οι πιστοί με τον απαιτούμενο σεβασμό κρατούσαν Μ. Αγιασμό στα σπίτια τους «προς καθαρισμόν ψυχής και σώματος, προς ιατρείαν παθών, προς αγιασμό οίκων, προς πάσαν ωφέλειαν επιτήδειον». Σήμερα όμως, προκειμένου να χύνεται, να πετιέται, να παρατηρούνται φαινόμενα ανευλαβούς χρησιμοποίησής του, καλύτερα είναι να πίνετε ή να ραντίζονται τα σπίτια και τα κτήματά μας μ ό ν ο την ημέρα των Θεοφανείων ή φυσικά την παραμονή. Άλλη ημέρα απαγορεύεται και να ραντίζουμε και να πίνουμε, ή εάν χρειαστεί να πιούμε, τότε μπορούμε μόνο κατόπιν αδείας-ευλογίας του Εξομολόγου μας.
- Είναι ευνόητο, όσοι επιθυμούν να φιλοξενούν στο εικονοστάσι του σπιτιού τους Μεγάλο Αγιασμό, πρέπει να έχουν την άδεια του Πνευματικού Πατέρα τους, να έχουν ακοίμητο κανδήλι, και έντονη πνευματική ζωή και δράση.
Η τάξη, λοιπόν, και λειτουργική παράδοση θέλει:
- Να λαμβάνονται, ο Μικρός και ο Μεγάλος Αγιασμός, το πρωί, χωρίς προηγούμενη λήψη τροφής.
- Να τελείτε ο Μικρός Αγιασμός τακτικά, για την συνεχή ευλογία των πιστών και των έργων τους, και να μεταλαμβάνετε, ένα είναι δυνατόν, καθημερινά μαζί με Αντίδωρο.
- Να τελείτε ο Μεγάλος Αγιασμός δύο μόνο φορές τον χρόνο, για τον πλήρη ανακαινισμό του ανθρώπου και της δημιουργίας διά του Βαπτίσματος του Χριστού.
- Να χρησιμοποιούνται από τους πιστούς, με πίστη, ταπείνωση, ευλάβεια κι εμπιστοσύνη στην αγάπη και την πρόνοια του Θεού, προς αγιασμό, ευλογία, κάθαρση, υγεία ψυχής και σώματος..
