Οι δράσεις του GERi Lab του ΔΙΠΑΕ

Το Πάρκο Αγίας Βαρβάρας 

είναι ο φυσικός αστικός

θησαυρός της Δράμας

Μιλάει στον «Π.Τ.» ο κ. Γ. Ζαΐμης, αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος Δράμας του ΔΙΠΑΕ

Του Θανάση Πολυμένη

ΤΟ ΠΑΡΚΟ της Αγίας Βαρβάρας, είναι ο φυσικός αστικός θησαυρός της Δράμας, επισημαίνει μιλώντας στον «Π.Τ.», ο αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος του Διεθνούς Πανεπιστημίου Ελλάδος (ΔΙΠΑΕ) κ. Γιώργος Ζαΐμης.

Ο κ. Ζαΐμης είναι υπεύθυνος του Εργαστηρίου Geri Lab του Τμήματος Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος του ΔΙΠΑΕ και αναπληρωτής διευθυντής της Έδρας Έδρα UNESCO (Con-Ε-Ect) στη Δράμα.

Ο ίδιος, μέσω ενός προγράμματος το οποίο ξεκίνησε από το 2021 ακόμα, μαζί με τους συνεργάτες του και φοιτητές του Τμήματος Δασολογίας, προχώρησαν σε ορισμένες μελέτες και ενέργειες σχετικά με το πάρκο της Αγίας Βαρβάρας, το οποίο εντάσσεται στο αστικό τοπίο της πόλης της Δράμας.

Ευτυχία για τη Δράμα το πάρκο της Αγίας Βαρβάρας

Μιλώντας στον «Π.Τ.» ο κ. Ζαΐμης, εξηγεί ότι η Δράμα «έχει την ευτυχία να έχει ένα φυσικό υδατικό οικοσύστημα στο Πάρκο της Αγίας Βαρβάρας στο κέντρο της πόλης. Το φυσικό αυτό οικοσύστημα είναι υγρότοπος με παρόχθια περιοχή και φυσικές υπόγειες πηγές. Αποτελεί ένα ιδανικό παράδειγμα φιλοπεριβαλλοντικής πρακτικής (nature-based solution) που είναι μέρος των δράσεων της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας.

Η Συμφωνία είναι μια δέσμη πρωτοβουλιών πολιτικής, η οποία έχει ως στόχο να θέσει την Ευρωπαϊκή Ένωση σε τροχιά προς την πράσινη μετάβαση, με απώτερο στόχο την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050».

Οργανωμένη διαχείριση

Όπως εξηγεί ο κ. Ζαΐμης, «παρ’ όλο που μέχρι τώρα το Πάρκο της Αγίας Βαρβάρας διατηρείται σε αρκετά καλή κατάσταση, πιστεύουμε ότι είναι αναγκαία η οργανωμένη διαχείριση του φυσικού οικοσυστήματος για την βιωσιμότητα του.

Η διαχείριση αυτή πρέπει να βασίζεται σε οικοσυστημικές προσεγγίσεις (ecosystem-based approaches) και να μην βασιστεί σε καθαρά μηχανικές λύσεις! Είναι ουσιαστικά μια στρατηγική για την ολοκληρωμένη διαχείριση της γης, του νερού και των έμβιων πόρων που προωθεί τη διατήρηση και τη βιώσιμη χρήση με δίκαιο τρόπο. Βασικά προωθεί την ορθολογική αξιοποίηση των οικοσυστημικών υπηρεσιών. Ως οικοσυστημικές υπηρεσίες ορίζονται τα οφέλη που έχει ο άνθρωπος από τα οικοσυστήματα, είτε αυτά είναι υλικά αγαθά είτε όχι, κατά την άσκηση οικονομικής, κοινωνικής, πολιτιστικής και άλλης ανθρώπινης δραστηριότητας».

Βασικές έννοιες

Στο σημείο αυτό, εξηγεί ο ίδιος, ότι «για να επιτευχθεί μια οικοσυστημική προσέγγιση πρέπει ο διαχειριστής να καταλάβει τις βασικές λειτουργίες του υπό διαχείριση οικοσυστήματος. Στο Πάρκο της Αγίας Βαρβάρας δυο βασικές έννοιες που πρέπει να εφαρμοστούν για την βιωσιμότητα της περιοχής είναι: α) της υδροπεριόδου για υγρότοπο και β) της περιβαλλοντικής παροχής για το ρέμα. Τα επίπεδα των υδάτων στους περισσότερους υγροτόπους είναι δυναμικά. Το χρονικό μοτίβο (υδροπερίοδος) της στάθμης του νερού αλλάζει για έναν μεμονωμένο υγρότοπο και αποτελεί μέρος της οικολογικής υπογραφής του.

Η περιβαλλοντική παροχή είναι οποιαδήποτε διαχειριζόμενη αλλαγή στην ροή ενός ρέματος που προορίζεται να διατηρήσει ή να βελτιώσει την «υγεία» του υδάτινου και παρόχθιου συστήματος και της ζωής που φιλοξενεί. Οι ροές πρέπει να μιμηθούν το φυσικό μοτίβο ροής διατηρώντας το οικοσύστημα και τον περιβάλλοντα χώρο».

Τονίζει ακόμα ότι, «θα πρέπει να τονιστεί ότι για την κατανόηση και των δυο παραπάνω χρειάζονται συχνές και μακροχρόνιες μετρήσεις. Με βάση την υδροπεριόδο υπάρχουν διαστήματα που το πάρκο πλημμυρίζει (αρχές άνοιξης) και διαστήματα  που η στάθμη του νερού είναι πολύ χαμηλή. Οι αυξομειώσεις στην στάθμη και στην ροή του νερού καθώς και τα πλημμυρικά γεγονότα είναι αναμενόμενα και φυσιολογικά για την διατήρηση του οικοσυστήματος (χλωρίδας και πανίδας). Η σταθερή στάθμη και ροή είναι μη φυσική και δεν παρατηρείται στους υγιείς υγροτόπους και παρόχθιες περιοχές.

Δράσεις του GERi Lab στο πάρκο της Αγίας Βαρβάρας

Στο σημείο αυτό, ο κ. Ζαΐμης τονίζει ιδιαίτερα ότι «το Εργαστήριο Γεωμορφολογίας, Εδαφολογίας και Παρόχθιων Περιοχών (GERi Lab) του τμήματος Δασολογίας και Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος του Διεθνούς Πανεπιστήμιου της Ελλάδος έχει αναγνωρίσει την σημαντικότητα και ιδιαιτερότητα του πάρκου και για πάνω από 5 χρόνια έχει πραγματοποιήσει μια σειρά από δράσεις στο Πάρκο της Αγίας Βαρβάρας είτε μέσω προγραμμάτων είτε εθελοντικά».

Εργασίες του GERi Lab

Οι εργασίες με τις οποίες έχει ασχοληθεί το GERi Lab  στην περιοχή της Αγίας Βαρβάρας είναι:

Ενημερωτικές πινακίδες

– Δημιουργία και εγκατάσταση πέντε (5) ενημερωτικών πινακίδων και ενός (1) ενημερωτικού κιόσκι για την ιστορία της Δράμας, την σχέση της πόλης με το νερό και τα οικοσυστήματα στο Πάρκο της Αγίας Βαρβάρας. Η συγκεκριμένη δράση πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με τον Δήμο Δράμας στο πλαίσιο του ΣΒΑΑ (Σχέδιο Βιώσιμης Αστικής Ανάπτυξης.

Παγίδα σκουπιδιών

– Κατασκευή και εγκατάσταση παγίδας σκουπιδιών (Litter trap). Πρόκειται για μια πλωτή συσκευή που εγκαθίσταται σε στρατηγικές τοποθεσίες κατά μήκος των υδάτινων οδών για τη συλλογή και τη συγκράτηση απορριμμάτων, βλάστησης και άλλων φερτών υλικών που μεταφέρονται μέσω της ροής. Η συγκεκριμένη παγίδα χρηματοδοτήθηκε στα πλαίσια του Interreg Black Sea Programme (Πρόγραμμα Protect-Streams-4-Sea, BSB963). Πιστεύουμε ότι η Δράμα είναι η πρώτη πόλη στην Ελλάδα που έχει παγίδα σκουπιδιών και καλό θα ήταν να εγκατασταθούν και άλλες στα ρέματα της περιφερειακής ενότητας για την μείωση των ρύπων.

Εθελοντικός καθαρισμός

– Εθελοντικός καθαρισμός των παρόχθιων περιοχών (συμπεριλαμβανομένου του πάρκου της Αγίας Βαρβάρας) από φοιτητές του τμήματος Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος στα πλαίσια των μαθημάτων του Εργαστηρίου Γεωμορφολογίας, Εδαφολογίας και Παρόχθιων Περιοχών (GERi Lab).

Οι βαρκούλες της Αγίας Βαρβάρας

– Βίντεο για το έθιμο με της βαρκούλες την παραμονή της Αγίας Βαρβάρας. Το βίντεο περιγράφει τα οικολογικά υλικά με τα οποία πρέπει να κατασκευαστούν τα βαρκάκια και το σημείο όπου πρέπει να τοποθετούνται για την μείωση του ανθρώπινου αποτυπώματος όσο αφορά την μόλυνση του υδατικού οικοσυστήματος. Η δράση πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με την  ROOTS AMKE.

Καταγραφή της κατάστασης

– Παρακολούθηση και καταγραφή της κατάστασης του Πάρκου της Αγίας Βαρβάρας με νέες τεχνολογίες για την πιθανή υποβάθμιση του. Η συγκεκριμένη καταγραφή θα βοηθήσει στην πιο ορθολογική διαχείριση του Πάρκου για την βιωσιμότητα του. Ο καινοτόμος εξοπλισμός του GERi Lab που χρησιμοποιείται περιλαμβάνει μη επανδρωμένα εναέρια οχήματα με διάφορες κάμερες (π.χ. θερμικές), σόναρ, GPS συστήματα και μη επανδρωμένα υποβρύχια οχήματα. Φοιτητές του Τμήματος Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος εθελοντικά πραγματοποιούν την καταγραφή.

Σκοπός και ελπίδα του GERi lab είναι να συνεχίσει τις προσπάθειες για να διατηρήσει αλλά και να αναβαθμίσει το Πάρκο της Αγίας Βαρβάρας σε συνεργασία με τους τοπικούς και περιφερειακούς φορείς. Ελπίζουμε ότι στα μελλοντικά προγράμματα θα συνεχίσει να υπάρχει χρηματοδότηση προς το εργαστήριο του GERi Lab για την διατήρηση και αναβάθμιση του Πάρκου.