Στην Ονειρούπολη στις 16 Δεκεμβρίου στο άγαλμα της Ελευθερίας

Το υπέροχο έθιμο της Ειρεσιώνης

αναβιώνουν μαθητές του 2ου

Δημοτικού Σχολείου Δράμας

► Το στόλισμα της ελιάς με καρπούς της γης, με φαναράκια και τα κάλαντα του Ομήρου

► Μιλάει στον «Π.Τ.» η εκπαιδευτικός κα. Ελένη Σμολοκτού

Του Θανάση Πολυμένη

ΜΕ ΜΙΑ αρκετά πρωτότυπη εκδήλωση και με πολύ μεράκι και ζήλο, μαθητές του 2ου Δημοτικού Σχολείου Δράμας, αναβιώνουν φέτος το έθιμο της Ειρεσιώνης.

Πρόκειται για ένα έθιμο από την αρχαία Ελλάδα, όταν οι πρόγονοί μας κατά την αλλαγή της χρονιάς – που γινόταν τότε τον Οκτώβριο – στόλιζαν κλαδιά ελιάς με λευκές και κόκκινες κλωστές και κρεμούσαν επάνω της καρπούς της γης από τη φθινοπωρινή σοδειά, όπως σύκα, αποξηραμένα φρούτα, αμύγδαλα, καρύδια, δημητριακά και άλλα.

Την εβδόμη ημέρα του μηνός Πυανεψιώνος (22 Σεπτεμβρίου-20 Οκτωβρίου), αμφιθαλείς παίδες, παιδιά δηλαδή των οποίων και οι δύο γονείς ζούσαν, περιέφεραν την Ειρεσιώνη στους δρόμους της πόλης των Αθηνών και τραγουδούσαν τα κάλαντα (καλένδες) από σπίτι σε σπίτι, παίρνοντας το αντίστοιχο φιλοδώρημά από τους νοικοκυραίους. Όταν έφθαναν έξω από το σπίτι, κρεμούσαν την Ειρεσιώνη πάνω από την εξώπορτά τους, όπου έμενε εκεί μέχρι την επόμενη χρονιά οπότε και την έκαιγαν τοποθετώντας τη νέα Ειρεσιώνη.

Ουσιαστικά, η Ειρεσιώνη αποτελεί τον πρόγονο του στολισμού των δέντρων και ασφαλώς του χριστουγεννιάτικου δέντρου.

Στην Ονειρούπολη

Αυτό το υπέροχο αρχαίο έθιμο – για να μάθουμε και να θυμηθούμε τις ρίζες μας – αναβιώνουν φέτος μαθητές του 2ου Δημοτικού Σχολείου Δράμας. Η εκδήλωση θα γίνει την Παρασκευή 16 Δεκεμβρίου και ώρα 11.00 το πρωί στην Ονειρούπολη, μπροστά από το άγαλμα της Ελευθερίας.

Οι μαθητές θα στολίσουν κλαδιά ελιάς και στη συνέχεια θα τραγουδήσουν τα κάλαντα του Ομήρου, ηλικίας 3.000 χρόνων: «Σ’ αρχοντικό εμπήκαμε μεγάλου νοικοκύρη… γιομάτοι να ’ναι οι πίθοι σας, πολλά τα ζυμωτά σας». Με τον τρόπο αυτό, οι μαθητές θα στείλουν το μήνυμα της ιστορικής συνέχειας των πραγμάτων.

Απαγορεύτηκε στο Βυζάντιο και ξαναγύρισε ως αντιδάνειο στην Ελλάδα

Για την αναβίωση του εθίμου μιλάει στον «Π.Τ.» η εκπαιδευτικός του 2ου Δημοτικού Σχολείου Δράμας κ. Ελένη Σμολοκτού, η οποία έχει αναλάβει την όλη διαδικασία της αναβίωσης της Ειρεσιώνης μαζί με τους μαθητές της.

Αξίζει να σημειωθεί εδώ αρχικά, ότι, το έθιμο της Ειρεσιώνης έκανε γνωστό προς το σχολείο, ο Δραμινός ιατρός – Δερματολόγος κ. Γιώργος Αβραμίδης, γονέας μαθητού στο σχολείο από πέρυσι και φέτος μπόρεσε αυτό να ενταχθεί στις εκδηλώσεις της Ονειρούπολης.

Όπως μας λέει η κα. Σμολοκτού, «η αναβίωση του εθίμου της Ειρεσιώνης, είναι ο πρόδρομος του χριστουγεννιάτικου δέντρου. Τα αρχαία χρόνια, στην αρχαία Αθήνα, τον Οκτώβριο, γιόρταζαν τα Πυανόψια. Ήταν η γιορτή που άλλαζε η χρονιά. Ήταν την τελευταία μέρα του Οκτωβρίου. Ήταν η εποχή που άρχιζαν να οργώνουν τη γη για την καινούρια χρονιά, οπότε σηματοδοτούμε την αλλαγή του έτους».

Όπως σημειώνει η ίδια, «στο πλαίσιο αυτό, προκειμένου να ευχαριστήσουν τους θεούς για τη σοδειά της προηγούμενης χρονιάς και να τους παρακαλέσουν να είναι και πάλι καρπερή η γη για την επόμενη χρονιά, στόλιζαν κλαδιά ελιάς με καρπούς και μάλλινες κόκκινες και άσπρες κλωστές, απ’ όπου πήρε και την ονομασία του το έθιμο». (σ.σ. είρος= έριον, μαλλί).

Όπως εξιστορεί η κα. Σμολοκτού, «ύστερα έβγαιναν και τραγουδούσαν τα κάλαντα της εποχής, τα κάλαντα του Ομήρου. Τα παιδιά γυρνούσαν από πόρτα σε πόρτα όπως κάνουν και σήμερα και έψαλα τα κάλαντα. Από τον Όμηρο, πριν από 3.000 χρόνια, έχουμε καταγεγραμμένα τα κάλαντα εκείνα, που είναι περίπου στο σημερινό ύφος. Τα παιδιά πήγαιναν στα σπίτια, ζητούσαν το κάτι τις τους, ευχαριστούσαν τους νοικοκυραίους και τους έδιναν ευχές. Γυρνούσαν στο σπίτι τους και κρεμούσαν το κλαδί ελιάς στις πόρτες. Την επόμενη χρονιά με την καινούρια Ειρεσιώνη, έκαιγαν την παλιά και κρεμούσαν την καινούρια. Έτσι διατηρούσαν όλο το χρόνο την ειρεσιώνη».

Όπως συμπληρώνει η ίδια,  «επειδή το έθιμο εκείνο άρεσε τότε σε πολλούς, είχε αρχίσει να απλώνεται και σε άλλες πόλεις της αρχαίας Ελλάδα μέχρι που το δανείστηκαν οι Ρωμαίοι αργότερα. Μάλιστα οι Ρωμαίοι το επέκτειναν, βάζοντας το βράδυ στα κλαδιά της ελιάς αναμμένα φαναράκια. Εξ ου και τα φωτάκια σήμερα! Έρχεται η εποχή να επικρατήσει ο χριστιανισμός στο Βυζάντιο και πλέον οι αυτοκράτορες απαγορεύουν όλα τα αρχαία έθιμα και μαζί απαγορεύτηκε και αυτό. Όμως το έθιμο είχε περάσει στην Ευρώπη στη συνέχεια από τους Ρωμαίους. Εκεί δεν είχαν να στολίσουν ελιές, είχαν όμως έλατα! Αργότερα, όταν ήρθε ο Όθωνας με τους Βαυαρούς στην Ελλάδα, φέρνει στην Ελλάδα το στολισμένο χριστουγεννιάτικο έλατο σαν αντιδάνειο. Η καταγωγή του όμως ουσιαστικά είναι ελληνική. Αυτό είναι που θέλουμε να δείξουμε».

Αξίζει να σημειώσουμε ακόμα, εδώ, ότι, οι μαθητές του 2ου Δημοτικού σχολείου, τη Δευτέρα 19 Δεκεμβρίου θα πάνε σε διάφορους θεσμικούς φορείς όπως το δήμαρχο, τον αντιπεριφερειάρχη, στο Μητροπολίτη και αλλού και θα ψάλουν τα αρχαία κάλαντα του Ομήρου με τις Ειρεσιώνες!